Του Ιωάννη Τσορτανίδη,
Ο Θησέας με την εξόντωση του Μινώταυρου έδρεψε δάφνες και εκτόξευσε τη δημοφιλία του στα ύψη, ενώ μετά και την άδικη αυτοχειρία του πατέρα του τον διαδέχτηκε στον θρόνο. Η πρώτη και σημαντικότερη τομή που επέφερε στο βασίλειο ήταν η ενοποίηση και ένταξη των μικρότερων πολιτειών, από τις οποίες απαρτιζόταν η Αττική γη, στην πόλη της Αθήνας, με κοινό διοικητικό κέντρο και ενιαίο, κρατικό ταμείο συλλογής φόρων. Τα Αθήναια, η θρησκευτική γιορτή προς τιμήν της προστάτιδας θεάς Αθηνάς, μετονομάστηκαν σε Παναθήναια, σε μια προφανή συνδήλωση του νέου πολιτικού και κοινωνικού σχήματος που έμελλε να εξελιχθεί κάποτε στην πανίσχυρη πόλη-κράτος των Αθηνών. Η διακυβέρνηση από τον Θησέα, αν και μοναρχική, στηριζόταν σε μια ρηξικέλευθη κοινωνική δικαιοσύνη και ο ίδιος ήταν ιδιαίτερα αγαπητός καθώς, εκτός των άλλων ευεργετημάτων του, σεβόταν και τιμούσε τους άγραφους, θεϊκούς νόμους. Όταν ο τυφλός και μεγάλος πια στην ηλικία Οιδίποδας έφτασε στον Κολωνό, ο Θησέας τον υποδέχτηκε σαν ικέτη και προστάτεψε τόσο τον ίδιο, όσο και τις κόρες του Αντιγόνη και Ισμήνη από τον Κρέοντα, ενώ ήταν παρών και στην υπερφυσική ανάληψη του τραγικού γέροντα – η συνάντηση αυτή αποτελεί και το θέμα της Σοφόκλειας τραγωδίας «Οιδίπους επί Κολωνώ».
Ο Θησέας συμμετείχε στην εκστρατεία του Ηρακλή ενάντια στη χώρα των Αμαζόνων. Εκεί τον ερωτεύτηκε η Αμαζόνα Αντιόπη, την οποία πήρε μαζί του στην Αθήνα και απέκτησε μαζί της έναν γιο, τον Ιππόλυτο. Οι υπόλοιπες Αμαζόνες εκστράτευσαν εναντίον της Αθήνας για να την πάρουν πίσω και ηττήθηκαν, όμως στη μάχη που δόθηκε η Αντιόπη πολέμησε στο πλευρό του Θησέα και σκοτώθηκε. Ο Θησέας φρόντισε να προσφέρει στη γενναία Αμαζόνα τις δέουσες μεταθανάτιες τιμές, ενώ έστειλε τον Ιππόλυτο στην Τροιζήνα, στην αυλή του παππού του, βασιλιά Πιτθέα, καθώς προοριζόταν για τη διαδοχή του.
Ο Θησέας συμμάχησε με τον γιο του Μίνωα και νέο βασιλιά της Κρήτης Δευκαλίωνα, ενώ πήρε για γυναίκα του την αδερφή του, Φαίδρα, με την οποία απέκτησε δυο γιους. Σε μια επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους στην Τροιζήνα η Φαίδρα ερωτεύτηκε σφόδρα τον Ιππόλυτο. Το βέλος του Έρωτα στόχευσε την Φαίδρα κατόπιν παρέμβασης της θεάς Αφροδίτης, η οποία ήθελε ουσιαστικά να εκδικηθεί τον Ιππόλυτο: ο νεαρός, άριστος αθλητής με απαράμιλλη ομορφιά, περιφρονούσε τη θεά και τις σαρκικές απολαύσεις που αντιπροσώπευε και είχε ταχθεί υπέρ της θεάς Αρτέμιδος, ορκίζοντας να διατηρήσει για πάντα την αγνότητά του. Όταν ο Ιππόλυτος βρέθηκε στην Αθήνα για να συμμετάσχει στα Παναθήναια, η Φαίδρα του φανέρωσε τον έρωτά της με ένα γράμμα και εκείνος την απέρριψε. Η απελπισμένη βασίλισσα αυτοκτόνησε, φρόντισε όμως να αφήσει στον Θησέα μια επιστολή που ενοχοποιούσε τον Ιππόλυτο για τον δήθεν βιασμό της. Ο βασιλιάς, θολωμένος, εξόρισε τον Ιππόλυτο και ευχήθηκε στον Ποσειδώνα να πεθάνει ο γιος του για την άνομη πράξη του, όπερ και εγένετο. Ο Θησέας, όταν έμαθε την αλήθεια και κατάλαβε ότι άδικα και με δική του υπαιτιότητα είχε χάσει τη ζωή του το παιδί του, μετάνιωσε και έκλαψε πικρά – έτσι τον συναντάμε στο τέλος τραγωδίας του Ευριπίδη «Ιππόλυτος».
Ο Θησέας είχε έναν φίλο καρδιακό, τον Πειρίθο, από την εποχή που είχε πρωτοπάει στην Αθήνα. Μετά τον χαμό της Φαίδρας, καθώς και ο Πειρίθους είχε χηρέψει, αποφάσισαν οι δυο τους να παντρευτούν γυναίκες με θεϊκή καταγωγή. Στη Σπάρτη θαμπώθηκαν από την ομορφιά της νεαρής Ελένης (μόλις θα έμπαινε στην εφηβεία) και την απήγαγαν. Έπειτα έβαλαν κλήρο ποιος θα την παντρευόταν και νίκησε ο Θησέας. Αφού έκλεισαν την Ελένη στο κάστρο των Αφιδνών και άφησαν μαζί της τη βασίλισσα και μητέρα του Θησέα, Αίθρα, κατέβηκαν στο βασίλειο του Άδη για να απαγάγουν την Περσεφόνη, την οποία ήθελε για σύζυγό του ο Πειρίθους. Ο Πλούτωνας κατάλαβε το ύπουλο σχέδιό τους τους και φρόντισε να παγιδευτούν στο θρόνο της λήθης, ζωσμένοι από φίδια. Ο Ηρακλής κατέβηκε στον Άδη για να τους σώσει και τελικά έπεισε τον βασιλιά του Κάτω Κόσμου να ελευθερώσει μόνο τον Θησέα.
Όταν ο Θησέας επέστρεψε στην Αθήνα διαπίστωσε πολλές αλλαγές. Οι αδερφοί της ωραίας Ελένης, Κάστωρ και Πολυδεύκης -γνωστοί και ως Διόσκουροι- είχαν απελευθερώσει την αδερφή τους και πήραν την Αίθρα για σκλάβα, ενώ είχαν βοηθήσει και τον πολιτικό του αντίπαλο Μενεσθέα να καταλάβει την εξουσία. Οι γιοι του Θησέα, Δημοφών και Ακάμας είχαν αυτοεξοριστεί στην αυλή του βασιλιά Ελεφήνορα στην Εύβοια, ενώ ο ίδιος κατέφυγε στην Σκύρο, όπου τελικά ο βασιλιάς Λυκομήδης, αν και θεωρούμενος ως φίλος του, τον σκότωσε σπρώχνοντάς τον στον γκρεμό (αναφέρεται και η εκδοχή της αυτοκτονίας του Θησέα).
Αξίζει να αναφερθεί ως χαρακτηριστικό της αγάπης και του σεβασμού που έτρεφαν επί γενεές γενεών οι Αθηναίοι για τον μεγαλύτερο ήρωά τους, ότι κατά τη διάρκεια της μάχης του Μαραθώνα λεγόταν ότι εθεάθη το φάντασμά του να πολεμάει στο πλευρό των συμπατριωτών του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Θ. Κακριδής (1986), Ελληνική Μυθολογία, τόμος 3: Οι ήρωες, Εκδοτική Αθηνών.
- Cristina Servadei (2005), La figura di Theseus nella ceramica attica, Bologna: Ante Quem.
