Της Πωλίνας Παλλιεράκη,
Η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης, την οποία ανέπτυξε κυρίως ο Χάουαρντ Γκάρντνερ στο βιβλίο του Frames of Mind, αμφισβητεί την άποψη ότι έχουμε μόνο μία σταθερή νοημοσύνη από τη γέννησή μας. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η νοημοσύνη διακρίνεται σε εννέα τομείς που εντοπίζονται σε διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου. Αυτοί οι τομείς είναι εξίσου σημαντικοί, αλλά δεν είναι εξίσου αναπτυγμένοι σε όλους τους ανθρώπους. Η διάκριση αυτών των τύπων νοημοσύνης έγινε μέσα από έρευνες πάνω στον εγκέφαλο, την ανθρώπινη ανάπτυξη, την εξέλιξη και τη σύγκριση πολιτισμών. Η νοημοσύνη θεωρείται αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ βιολογικών και κληρονομικών παραγόντων και των εμπειριών της ζωής. Η ανάπτυξη της νοημοσύνης εξαρτάται από το πόσο χρόνο αφιερώνει κανείς στην καλλιέργειά της και την ποιότητα της καθοδήγησης που λαμβάνει. Ο Γκάρντνερ υπογραμμίζει τη σημασία του πολιτισμού στην ανάπτυξη των διαφόρων τύπων νοημοσύνης, επισημαίνοντας ότι το εκπαιδευτικό σύστημα επικεντρώνεται κυρίως στη γλωσσική και λογικομαθηματική νοημοσύνη, παραμελώντας τους άλλους τύπους (μουσική, χωρική, ενδοπροσωπική, διαπροσωπική, φυσιογνωστική, κιναισθητική και υπαρξιακή νοημοσύνη).
Οι εννέα τύποι νοημοσύνης:
Νατουραλιστική νοημοσύνη
Η νατουραλιστική νοημοσύνη αφορά την ανθρώπινη ικανότητα να αναγνωρίζουμε ζωντανούς οργανισμούς (φυτά, ζώα) και να αντιλαμβανόμαστε χαρακτηριστικά του φυσικού περιβάλλοντος (σύννεφα, πετρώματα). Αυτή η ικανότητα ήταν πολύτιμη στο παρελθόν για κυνηγούς, τροφοσυλλέκτες και αγρότες, και συνεχίζει να είναι σημαντική σε επαγγέλματα, όπως του βοτανολόγου ή του σεφ. Η καταναλωτική κοινωνία ενδέχεται, επίσης, να αξιοποιεί τη νατουραλιστική νοημοσύνη για τη διάκριση αντικειμένων.
Μουσική Νοημοσύνη
Η μουσική νοημοσύνη είναι η ικανότητα να διακρίνεις τόνους, ρυθμούς, χροιές και ήχους, επιτρέποντας την αναγνώριση, δημιουργία και αναπαραγωγή μουσικής. Αυτή η ικανότητα είναι εμφανής σε συνθέτες, μαέστρους, μουσικούς, τραγουδιστές και ευαίσθητους ακροατές, και έχει στενή σχέση με τα συναισθήματα και μερικές φορές με τη μαθηματική σκέψη.
Λογική / Μαθηματική Νοημοσύνη
Η λογικομαθηματική νοημοσύνη αφορά την ικανότητα υπολογισμών, ποσοτικοποιήσεων, δημιουργίας υποθέσεων και εκτέλεσης μαθηματικών πράξεων. Αυτή η νοημοσύνη επιτρέπει την αντίληψη σχέσεων και την εφαρμογή αφηρημένης και συμβολικής σκέψης, και είναι συχνά ανεπτυγμένη σε μαθηματικούς, επιστήμονες και ερευνητές.
Υπαρξιακή Νοημοσύνη
Η υπαρξιακή νοημοσύνη αναφέρεται στην ευαισθησία και ικανότητα διερεύνησης βαθυστόχαστων ερωτημάτων σχετικά με την ανθρώπινη ύπαρξη, όπως το νόημα της ζωής, ο θάνατος και η ανθρώπινη ύπαρξη.
Διαπροσωπική νοημοσύνη
Η διαπροσωπική νοημοσύνη είναι η ικανότητα κατανόησης και αποτελεσματικής αλληλεπίδρασης με τους άλλους. Περιλαμβάνει δεξιότητες λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας, διάκρισης ατομικών διαφορών και ευαισθησίας στις διαθέσεις και ιδιοσυγκρασίες των άλλων. Αυτή η νοημοσύνη είναι εμφανής σε δασκάλους, κοινωνικούς λειτουργούς, ηθοποιούς και πολιτικούς.
Κιναισθητική νοημοσύνη
Η κιναισθητική νοημοσύνη αφορά την ικανότητα χειρισμού αντικειμένων και χρήσης σωματικών δεξιοτήτων, καθώς και την αίσθηση της χρονικής στιγμής και της ενοποίησης μυαλού και σώματος. Αυτή η νοημοσύνη είναι εμφανής σε αθλητές, χορευτές, χειρουργούς και χειροτέχνες.
Γλωσσική νοημοσύνη
Η γλωσσική νοημοσύνη είναι η ικανότητα σκέψης με λέξεις και χρήσης της γλώσσας για την έκφραση και κατανόηση σύνθετων νοημάτων. Αυτή η νοημοσύνη επιτρέπει την κατανόηση της σημασίας των λέξεων και την εφαρμογή μετα-γλωσσικών δεξιοτήτων, και είναι εμφανής σε ποιητές, συγγραφείς, δημοσιογράφους και δημόσιους ομιλητές.
Ενδοπροσωπική Νοημοσύνη
Η ενδοπροσωπική νοημοσύνη αφορά την ικανότητα κατανόησης του εαυτού, των σκέψεων και των συναισθημάτων μας, και τη χρήση αυτής της γνώσης για την οργάνωση και καθοδήγηση της ζωής μας. Αυτή η νοημοσύνη είναι εμφανής σε ψυχολόγους, πνευματικούς ηγέτες και φιλοσόφους.
Χωροταξική Νοημοσύνη
Η χωροταξική νοημοσύνη είναι η ικανότητα σκέψης σε τρεις διαστάσεις και περιλαμβάνει δεξιότητες απεικόνισης, χωρικού συλλογισμού, χειρισμού εικόνων και γραφικών δεξιοτήτων. Αυτή η νοημοσύνη είναι εμφανής σε ναυτικούς, πιλότους, γλύπτες, ζωγράφους και αρχιτέκτονες.
Η σημασία της θεωρίας της πολλαπλής νοημοσύνης στις μέρες μας έγκειται στο ότι μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε τις εκπαιδευτικές μας προσεγγίσεις και να δημιουργήσουμε πιο ευέλικτα και περιεκτικά συστήματα μάθησης. Σε έναν κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο πολύπλοκος και πολυδιάστατος, η αναγνώριση και η καλλιέργεια των διαφορετικών τύπων νοημοσύνης μπορούν να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση των μαθητών, να προάγουν τη δημιουργικότητα και να συμβάλλουν στη διαμόρφωση πολυδιάστατων προσωπικοτήτων. Επιπλέον, η κατανόηση ότι η νοημοσύνη είναι δυναμική και επηρεάζεται από το περιβάλλον και την εμπειρία, μας δίνει τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα που ενθαρρύνουν τη διά βίου μάθηση και την προσωπική εξέλιξη.
Η εφαρμογή της θεωρίας στην πράξη απαιτεί από τα εκπαιδευτικά συστήματα να προσφέρουν μια ποικιλία δραστηριοτήτων και μαθησιακών εμπειριών που να καλύπτουν όλους τους τύπους νοημοσύνης. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση μουσικής και τέχνης στην τάξη, τη διδασκαλία μέσω πρακτικών εφαρμογών και την ενίσχυση της κριτικής σκέψης και της συναισθηματικής νοημοσύνης. Με αυτόν τον τρόπο, η εκπαίδευση γίνεται πιο προσβάσιμη και ελκυστική για όλους τους μαθητές, ανεξαρτήτως των δυνατοτήτων και των ενδιαφερόντων τους.
Τέλος, η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης τονίζει την αξία της διαφοροποίησης στην εκπαιδευτική προσέγγιση και την ανάγκη για ένα πιο δίκαιο και ισότιμο εκπαιδευτικό σύστημα που αναγνωρίζει και ενθαρρύνει τη μοναδικότητα κάθε ατόμου. Εφαρμόζοντας αυτή τη θεωρία, μπορούμε να προετοιμάσουμε καλύτερα τους μαθητές για τις προκλήσεις του μέλλοντος, καλλιεργώντας πολυδιάστατες δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να επιτύχουν και να συμβάλουν ουσιαστικά στην κοινωνία.
Αντιλαμβανόμαστε, επομένως, πως στη σύγχρονη εποχή η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία, καθώς αναγνωρίζει και εκτιμά την ποικιλία των ανθρώπινων ικανοτήτων. Σε έναν κόσμο που απαιτεί ποικίλες δεξιότητες και δημιουργικότητα, η κατανόηση και ενίσχυση των διαφορετικών τύπων νοημοσύνης επιτρέπει μια πιο ολιστική και εξατομικευμένη προσέγγιση στην εκπαίδευση και την επαγγελματική ανάπτυξη. Επιπλέον, η θεωρία αυτή προάγει την αυτοεκτίμηση και την προσωπική ανάπτυξη, επιτρέποντας στα άτομα να αναγνωρίσουν τις μοναδικές τους ικανότητες και να τις αξιοποιήσουν πλήρως. Καθώς οι απαιτήσεις της κοινωνίας εξελίσσονται, η υιοθέτηση της πολλαπλής νοημοσύνης μας βοηθά να δημιουργήσουμε ένα πιο ευέλικτο και περιεκτικό εκπαιδευτικό και εργασιακό περιβάλλον, ανταποκρινόμενο στις προκλήσεις του 21ου αιώνα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 9 Τύποι Νοημοσύνης – Η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης, socialpolicy.gr, διαθέσιμο εδώ
- Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης, Όλα όσα θα πρέπει να ξέρεις, e-schooling.gr, διαθέσιμο εδώ
