Της Ανδριάνας Κοντού,
Συχνά γίνεται λόγος για τη λεγόμενη ψηφιακή διακυβέρνηση, την επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στον τρόπο λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης και γενικότερα για τους τρόπους αντιμετώπισης αυτού που αποκαλούμε «τέρας» της γραφειοκρατίας. Η λύση για το πρόβλημα αυτό που είναι η υιοθέτηση ενός μοντέλου ψηφιακής διακυβέρνησης, από όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πιο συγκεκριμένα, η «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» ή «ψηφιακή διακυβέρνηση» αναφέρεται σε όλες τις δράσεις με γνώμονα την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών του κράτους, με τη χρήση των τεχνολογικών μέσων αποσκοπώντας στην μείωση του χρόνου, της ταλαιπωρίας και του κόστους που απαιτείται για την εκπλήρωση διοικητικών κυρίως υποχρεώσεων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί αυτή την νέα μορφή διακυβέρνησης, ήδη από τη δεκαετία του 1990 λαμβάνοντας πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση. Η ανάγκη ψηφιοποίησης του Κράτους και της Δημόσιας Διοίκησης αναδείχθηκε εναργέστερα, κατά την περίοδο της πανδημίας COVID-19 οπότε η επιβεβλημένη παραμονή στο σπίτι καθιστούσε όλο και μεγαλύτερη την ανάγκη λήψης μέτρων. Εκείνη την περίοδο, οι κυβερνήσεις, οι περιφέρειες και οι δήμοι είχαν θέσει σε εφαρμογή νέα εργαλεία, όπως ηλεκτρονικές υπηρεσίες για την προμήθεια ιατρικών αγαθών, ηλεκτρονικές άδειες για απαγόρευση κυκλοφορίας καθώς και εφαρμογές για εργασία και μάθηση από το σπίτι. Φαίνεται, λοιπόν, πως «Η πανδημία ανανέωσε και εδραίωσε τον ρόλο της ψηφιακής διακυβέρνησης – τόσο στη συμβατική παροχή ψηφιακών υπηρεσιών όσο και στις νέες καινοτόμες προσπάθειες για τη διαχείριση της κρίσης», όπως δήλωσε ο Liu Zhenmin, Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων του ΟΗΕ.
Σήμερα, βέβαια, περισσότερο από ποτέ εξαιτίας της ανάπτυξης των τεχνολογιών και της εμφάνισης της τεχνητής νοημοσύνης, καθίσταται επιβεβλημένη η ανάγκη υιοθέτησης περισσότερων μέτρων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Πιο συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει ένα πρόγραμμα πολιτικής 2030 με τίτλο «Πορεία προς την ψηφιακή δεκαετία» που ορίζει τους ετήσιους στόχους που καλούνται να επιτύχουν τα κράτη μέλη, ώστε να επιτευχθεί η παροχή βασικών δημόσιων υπηρεσιών διαθέσιμων για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της Ένωσης.
Αβίαστα λοιπόν, συνάγεται το συμπέρασμα, ότι ο τομέας της ψηφιακής διακυβέρνησης αναδεικνύεται ως ένας κρίσιμος παράγοντας για την ανάπτυξη των χωρών και την μετάβαση τους στη νέα ψηφιακή εποχή. Σημειώνεται ότι δεν σηματοδοτεί απλά το μέσο για τον εκσυγχρονισμό του κράτους και της Δημόσιας Διοίκησης αλλά συνάμα αποτελεί έναν μηχανισμό, που δύναται να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών προς την κρατική διοίκηση φέρνοντας πιο κοντά τον πολίτη με το κράτος.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που λαμβάνουμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία καταγράφει κάθε χρόνο από το 2014 τις ψηφιακές επιδόσεις της Ευρώπης και την πρόοδο των χωρών της, συμπεραίνουμε ότι οι σκανδιναβικές χώρες κατακτούν τις πρώτες θέσεις στον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI). Αναλυτικότερα, χάρη στο υψηλό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων, την συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και τις κατάλληλες κυβερνητικές πρωτοβουλίες οι σκανδιναβικές χώρες με πρώτη την Φινλανδία και δεύτερη την Δανία φαίνεται ότι έχουν καταβάλει σημαντικές προσπάθειες στον τομέα αυτό. Στην τρίτη θέση ακολουθεί η Ολλανδία και στην τέταρτη θέση η Σουηδία. Στις τελευταίες τρεις θέσεις κατατάσσεται η Βουλγαρία, η Ελλάδα και η Ρουμανία.
Στο σημείο αυτό θα παρατεθούν ορισμένα επιτεύγματα χωρών στον τομέα αυτό. Για παράδειγμα, η Εσθονία χαρακτηρίζεται συχνά ως «ψηφιακός παράδεισος», μιας και ήδη από το 2002 σχεδόν το 50% των κατοίκων της χώρας χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες του e-governance. Επιπρόσθετα, η Εσθονία αποτελεί μία από τις μοναδικές χώρες παγκοσμίως που εφαρμόζει με επιτυχία την ηλεκτρονική ψήφο τόσο στις εθνικές, τοπικές εκλογές ήδη από το 2005, όσο και στις ευρωεκλογές. Ακόμη πολλές χώρες όπως η Σουηδία, η Φινλανδία και η Δανία έχουν υιοθετήσει την μέθοδο της ψηφιακής ταυτότητας, η οποία προσφέρει στους πολίτες ασφαλή πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες. Τέλος, το σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών χωρών έχει δημιουργήσει έναν επίσημο κυβερνητικό ιστότοπο, ο οποίος αποτελεί την κυρίαρχη ηλεκτρονική υπηρεσία η οποία είναι επιφορτισμένη με την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τις διοικητικές διαδικασίες και την ανακατεύθυνση τους στις αρμόδιες διοικήσεις του κράτους. Παραδείγματος χάρη, η Ελλάδα χρησιμοποιεί το Gov.gr, η Ολλανδία το Overheid.nl, η Γαλλία το Service-Public.fr, το Βέλγιο το Belgium.be και το Λουξεμβούργο το Guichet.lu.
Συνεπώς, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αποτελεί το πρόπλασμα για την επίτευξη των στόχων του ψηφιακού μετασχηματισμού για την μετάβαση στην Ψηφιακή Δεκαετία 2030. Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με επιτυχημένα προγράμματα και πρωτοβουλίες στον τομέα αυτό, όπως η Εσθονία και οι σκανδιναβικές χώρες είναι αρμόδιες να δείξουν τον δρόμο στις άλλες χώρες ώστε να υιοθετήσουν ένα μοντέλο ψηφιακής δημοκρατίας και διακυβέρνησης. Η βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, η οικονομική ανάπτυξη και η κοινωνική ευημερία συνιστούν τους απώτερους στόχους, οι οποίοι μέσα από την συνεργασία των κρατών θα συμβάλουν στην δημιουργία ενός ψηφιακά ενιαίου και ανθεκτικού οικοσυστήματος έως το 2030.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, διαθέσιμο εδώ
- COVID-19 pushes more government activities online despite persisting digital divide, United Nations, διαθέσιμο εδώ
- Europe’s Digital Decade: digital targets for 2030, European Commission, διαθέσιμο εδώ
- Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI), Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διαθέσιμο εδώ
- Do it Like Estonia: Ψηφιακή διακυβέρνηση, η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
