Της Μαριαλένας Σπαθαριώτη,
Η προσωπικότητα κάθε ανθρώπου αποτελείται από πολλά και διαφορετικά χαρακτηριστικά, τα οποία καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε, επικοινωνούμε και αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο γύρω μας. Δύο από τα πιο βασικά και διαδεδομένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας είναι η εξωστρέφεια και η εσωστρέφεια. Η εξωστρέφεια και η εσωστρέφεια, αν και συχνά παρουσιάζονται ως αντιδιαμετρικά αντίθετα, συνιστούν στην πραγματικότητα ένα φάσμα ιδιοτήτων που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά μας και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, αλλά και τον κόσμο γύρω μας.
Συγκεκριμένα, η εξωστρέφεια χαρακτηρίζεται από την προτίμηση για κοινωνικές δραστηριότητες και την ενεργή συμμετοχή σε κοινωνικά περιβάλλοντα, ενώ είναι επίσης στενά συνδεδεμένη με την ανάγκη για κοινωνική αλληλεπίδραση και την άντληση ενέργειας από την παρουσία άλλων ανθρώπων. Αναλυτικότερα, οι εξωστρεφείς άνθρωποι αγαπούν να βρίσκονται με άλλους ανθρώπους, να συμμετέχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες και κυρίως, να γνωρίζουν και να έρχονται σε επαφή με νέα άτομα και προσωπικότητες. Τα εξωστρεφή άτομα έχουν την τάση να νιώθουν άνετα σε μεγάλες ομάδες ατόμων και πολύ συχνά απολαμβάνουν το να είναι το κέντρο της προσοχής. Επίσης, καταβάλλονται κυρίως από θετική διάθεση και είναι αισιόδοξοι, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις και τις δυσκολίες της ζωής με αυτοπεποίθηση και θετική στάση. Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα των εξωστρεφών ατόμων είναι η ευκολία που διαθέτουν στην δημιουργία σχέσεων με άλλα άτομα, καθώς λόγω της κοινωνικότητας που τους διακατέχει, διαμορφώνουν γρήγορα νέες σχέσεις και διατηρούν ένα ευρύ δίκτυο κοινωνικών επαφών. Αυτή τους η ικανότητα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε επαγγελματικά περιβάλλοντα, όπου η δικτύωση και οι σχέσεις μπορούν να προωθήσουν την καριέρα τους. Όσον αφορά το άγχος και την ανθεκτικότητα που παρουσιάζουν σε αυτό, οι εξωστρεφείς τείνουν να διαχειρίζονται το άγχος καλύτερα, καθώς αντλούν ενέργεια από την κοινωνική υποστήριξη και τις αλληλεπιδράσεις που δέχονται.
Παρόλα τα θετικά που εμφανίζουν να έχουν οι εξωστρεφείς άνθρωποι, η εξωστρέφεια ως χαρακτηριστικό συνοδεύεται πολλές φορές κι από διάφορες προκλήσεις που επηρεάζουν το άτομο. Για παράδειγμα, η συνεχής ανάγκη τους για αλληλεπίδραση και κοινωνικοποίηση, τους δυσκολεύει στο να είναι μόνοι τους και τείνουν διαρκώς να χρειάζονται παρέα και κοινωνική επαφή. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη προσωπικού χρόνου για αναστοχασμό και χαλάρωση, που είναι απαραίτητα για την ψυχική ισορροπία κάθε ατόμου. Περαιτέρω, η προτίμηση τους για κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μπορεί να δυσχεράνει την ικανότητα τους να συγκεντρωθούν σε ατομικές εργασίες, οι οποίες απαιτούν παρατεταμένη προσοχή και αυτοσυγκέντρωση. Αυτό συνεπώς μπορεί να επηρεάσει την εργασία τους, η οποία απαιτεί αυτονομία και βαθιά σκέψη. Επιπλέον, η υπερβολική έκθεση του εαυτού τους, μέσα από τις πληροφορίες για αυτούς, τους καθιστά αυτομάτως ευάλωτους σε εκμετάλλευση ή αρνητική κριτική, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην επαγγελματική και προσωπική τους ζωή. Η τάση τους να διατηρούν πολλές κοινωνικές επαφές μπορεί να οδηγήσει σε επιφανειακές σχέσεις και άρα να δυσκολεύονται να αναπτύξουν ουσιαστικούς δεσμούς, που θα τους αποφέρουν θετικά αποτελέσματα.
Η εσωστρέφεια χαρακτηρίζεται από την προτίμηση για μοναχικές δραστηριότητες και την εσωτερική συζήτηση, ενώ οι εσωστρεφείς άνθρωποι αντλούν την ενέργεια τους κυρίως από τον προσωπικό τους χρόνο και τις ήσυχες στιγμές. Οι εσωστρεφείς είναι συνήθως στοχαστικοί και αφιερώνουν χρόνο για αυτοανάλυση και αυτογνωσία, γεγονός που τους βοηθά να κατανοήσουν καλύτερα τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους. Επίσης, είναι προσεκτικοί και επιλεκτικοί στην επικοινωνία τους, προτιμούν να σκέφτονται πριν μιλήσουν και τείνουν να είναι καλοί ακροατές, δείχνοντας κατανόηση και ενσυναίσθηση. Τα εξωστρεφή άτομα, αναπτύσσουν βαθιές και ουσιαστικές σχέσεις με λίγους ανθρώπους, καθώς εκτιμούν την ποιότητα των σχέσεων παρά την ποσότητα και συνήθως διατηρούν στενούς δεσμούς με τους ανθρώπους που εμπιστεύονται. Επίσης, επειδή είναι καλοί ακροατές και παρατηρητές, συχνά κατανοούν τα συναισθήματα και τις προθέσεις των άλλων ανθρώπων με ακρίβεια. Το γεγονός αυτό τούς καθιστά ικανούς να προσφέρουν υποστήριξη και κατανόηση στους γύρω τους, όποτε υπάρχει ανάγκη. Τελικώς, τα εσωστρεφή άτομα χαρακτηρίζονται από αξιοπιστία, πράγμα που σημαίνει ότι τηρούν τις υποσχέσεις τους και είναι πιστοί στους φίλους και την οικογένεια τους.
Εκτός όμως από τα θετικά, η εσωστρέφεια αποτελείται και από πολλά αρνητικά χαρακτηριστικά. Ειδικότερα, οι εσωστρεφείς αντιμετωπίζουν δυσκολία στην κοινωνικοποίηση, καθώς τείνουν να αποφεύγουν τις κοινωνικές συγκεντρώσεις και τα μεγάλα πλήθη, με αποτέλεσμα αυτό να τους δυσκολέψει να δημιουργήσουν νέες κοινωνικές επαφές και φιλίες, περιορίζοντας το κοινωνικό τους δίκτυο. Επιπρόσθετα, η υπερβολική εσωτερική ανάλυση και αυτοκριτική μπορεί να οδηγήσει σε άγχος και ανασφάλεια, γεγονός που τους εμποδίζει να παίρνουν αποφάσεις γρήγορα και αποτελεσματικά. Είναι συχνό φαινόμενο επίσης, οι εσωστρεφείς άνθρωποι να δυσκολεύονται ή να διστάζουν να εκφράσουν τα συναισθήματα τους ανοιχτά, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει παρεξηγήσεις στις σχέσεις τους με άλλους ανθρώπους. Η προτίμηση τους για μοναχικές δραστηριότητες μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική τους υγεία και την αίσθηση της συντροφικότητας. Όλο αυτό έχει ως αποτέλεσμα η συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις να τους προκαλεί άγχος, κάτι που μπορεί να τους κάνει να αισθάνονται άβολα και να θέλουν να αποφύγουν τέτοιες καταστάσεις.
Συνοψίζοντας, η εξωστρέφεια είναι ένα πολυσύνθετο χαρακτηριστικό, που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την προσωπική και επαγγελματική ζωή ενός ατόμου. Παρά τα σημαντικά πλεονεκτήματά της, είναι κρίσιμο όμως να αναγνωρίσουμε και τις αρνητικές πλευρές αυτού του χαρακτηριστικού. Από την άλλη, η εσωστρέφεια είναι επίσης ένα πολυσύνθετο χαρακτηριστικό, που αν και μπορεί να προκαλεί κάποιες προκλήσεις, συνοδεύεται από πολλά θετικά στοιχεία , τα οποία μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην προσωπική ανάπτυξη και επιτυχία.
