Του Θεμιστοκλή Καγκέλη,
Ενώ στον ανεπτυγμένο, δυτικό κόσμο τα πραξικοπήματα και οι απόπειρες δολοφονίας προέδρων φαντάζουν γεγονότα του παρελθόντος, σε χώρες της Αφρικής αποτελούν συχνά φαινόμενα που ταρακουνούν την πολιτική σκηνή. Έτσι έγινε και στις 19 Μαΐου στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, όταν περίπου 50 άνδρες αποπειράθηκαν να αναλάβουν βίαια τη διακυβέρνηση του τόπου, αλλά εν τέλει απέτυχαν με παρέμβαση του στρατού. Ωστόσο, μέχρι σήμερα τα κίνητρά τους δεν έχουν διαλευκανθεί πλήρως και, συνεπώς, στο σημερινό άρθρο, θα εξετάσουμε ένα-ένα τα γεγονότα και θα δούμε γιατί έγινε το πραξικόπημα, καθώς και τα αποτελέσματα αυτού.
Αρχικά, να μιλήσουμε συνοπτικά για τα πρόσφατα πολιτικά δρώμενα στο Κονγκό. Μετά τις εκλογές του 2019, στην κυβέρνηση βρίσκεται το σοσιαλιστικό κόμμα U.D.P.S. (Union for Democracy and Social Progress), με Πρόεδρο τον Felix Tshisekedi, γόνο πρώην Πρωθυπουργού, ενώ στην αντίπερα όχθη υπάρχει η αυτοαποκαλούμενη «Νέα Ζαΐρ», μία εξόριστη εναλλακτική κυβέρνηση με επικεφαλής τον Κονγκολέζο επιχειρηματία Christian Malanga, ο οποίος, όντας οπαδός του πρώην δικτάτορα Mobutu, ίδρυσε την οργάνωση στις Βρυξέλλες προκειμένου να ανατρέψει κάποια στιγμή την κυβέρνηση και να αναλάβει «με το έτσι θέλω» την εξουσία. Προφανώς, υπό αυτές τις συνθήκες ήταν αναπόφευκτο κάποια στιγμή να εκτονωθεί η εμπάθεια μεταξύ των δύο παρατάξεων, αφού η Νέα Ζαΐρ περίμενε χρόνια να εκμεταλλευθεί μία πολιτική κρίση ώστε να επιτεθεί. Έτσι κι έγινε στις 19 Μαΐου.
Η αφορμή δόθηκε όταν το U.D.P.S. ανέβαλε τη διαδικασία για εκλογή Προέδρου του Κοινοβουλίου, κατόπιν προτροπής του ίδιου του Tshisekedi, ο οποίος απείλησε με διάλυση της βουλής αν συνεχιζόταν η κακοδιαχείριση των εκλογικών διαδικασιών. Δεδομένου ότι ο Υπουργός Οικονομικών Kamerhe κατέβαινε στις εκλογές με το U.D.P.S., υπήρξαν υποψίες ότι δε θα συγκέντρωνε τις απαραίτητες ψήφους και αυτό εξόργισε τον Tshisekedi, ο οποίος αντέδρασε έντονα.
Μέσα στο χάος, ο Malanga τα ξημερώματα της επόμενης μέρας άρπαξε την ευκαιρία και κινητοποίησε τους άνδρες της Νέας Ζαΐρ για να επιτεθούν τόσο στον Tshisekedi, όσο και στον υπουργό του. Η ασφάλεια του κοινοβουλίου ανέφερε περίπου 30 άνδρες με στρατιωτικά αμπέχονα και AK47 να εμφανίζονται μέσα στη νύχτα και να σπάνε τις πόρτες για να εισέλθουν. Οι υπόλοιποι 20 κατευθύνθηκαν προς την οικία του Υπουργού Οικονομικών, αλλά στο τέλος και οι δύο ομάδες αναχαιτίστηκαν πλήρως από τις αστυνομικές δυνάμεις και τον στρατό. Κατά τη σύρραξη σημειώθηκαν απώλειες και στις δύο μεριές, με δύο αστυνομικούς και τέσσερεις πραξικοπηματίες να σκοτώνονται, μεταξύ των οποίων βρισκόταν και ο Malanga, ο οποίος φαίνεται πως αντιστεκόταν κατά τη σύλληψή του. Συνολικά, η απόπειρα διήρκεσε περίπου τρεις ώρες και ένα μεγάλο μέρος της μεταδόθηκε ζωντανά στο Facebook από τον ίδιο τον Malanga.
Ήδη από την επόμενη μέρα ξεκίνησαν οι έρευνες από τις αρχές. Η αρχική εντύπωση ήταν ότι το πραξικόπημα υποκινήθηκε από τον στρατό, αλλά αργότερα ταυτοποιήθηκαν τα μέλη της επίθεσης, που έφεραν σημαίες της «Νέας Ζαΐρ» και φώναζαν «κάτω ο Tshisekedi». Πολλοί από τους εμπλεκόμενους ήταν Αμερικανοί και Καναδοί μισθοφόροι που είχαν στενές σχέσεις με το U.C.P., δηλαδή το κόμμα του Malanga. Όσο για τον ίδιο, κρίθηκε ως ο υποκινητής του πραξικοπήματος, ενώ το 2012 είχε επιχειρήσει ξανά τη βίαιη ανατροπή της κυβέρνησης, αλλά απέτυχε κι έτσι οδηγήθηκε εξόριστος στις Η.Π.Α.. Λίγα χρόνια αργότερα, αυτοανακηρύχθηκε πρόεδρος του Κονγκό και ίδρυσε τη «Νέα Ζαΐρ» στις Βρυξέλλες. Στον απόηχο του πραξικοπήματος, οι Η.Π.Α. διαβεβαιώνουν ότι θα συνεργαστούν με τις αρχές του Κονγκό προκειμένου να συλληφθεί κι ο τελευταίος Αμερικάνος πολίτης που είχε να κάνει με την επίθεση. Μεταξύ αυτών βρίσκονταν οι Ben Reuben, ένας συνέταιρος του Malanga με βαρύ ποινικό μητρώο κι ο Tyler Thompson, που έπαιζε ποδόσφαιρο με τον επικεφαλής του πραξικοπήματος στα μαθητικά του χρόνια.
Κλείνοντας, θα έλεγε κανείς ότι, παρά την μέχρι στιγμής επιτυχημένη θητεία του, ο πρόεδρος Tshisekedi οφείλει να σχεδιάσει προσεκτικά τις επόμενες πολιτικές του κινήσεις, ιδίως όταν ο υποψήφιος που πρότεινε για πρόεδρο του κοινοβουλίου κρίθηκε ένοχος το 2020 για μίζες εκατομμυρίων δολαρίων, γεγονός που πολλοί μπορεί να παραβλέπουν. Ωστόσο, ας ελπίσουμε ότι ο λαός του Κονγκό θα δει πιο αίσιες μέρες, χωρίς αναταραχές και με πολιτικές που θα αναβαθμίσουν περαιτέρω αυτή την ήδη ισχυρή χώρα της Αφρικής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Take: A coup attempt’s aftermath in the DR Congo, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Congolese army says it has foiled a coup attempt. Self-exiled opposition figure threatens president, AP News, διαθέσιμο εδώ
- DR Congo court gives 20-year sentence to president’s chief of staff Kamerhe for graft, France24, διαθέσιμο εδώ
