Του Αναστάση Γκίκα,
Ο Αριστοτέλης Ωνάσης, ο «χρυσός Έλληνας», ο άνθρωπος που κάποτε διεμήνυσε ότι «Ο κανόνας είναι ότι δεν υπάρχουν κανόνες» θα προέβαινε το 1954 στην υπογραφή μιας κομβικής συμφωνίας η οποία στην καλύτερη περίπτωση θα μετέβαλλε το υπάρχον “status quo” των μέσων μεταφοράς του αραβικού πετρελαίου.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, η Σαουδική Αραβία θα αναδεικνυόταν ως σημαντικός παραγωγός αργού πετρελαίου χάρη στα τεράστια αποθέματα πετρελαίου που βρισκόντουσαν στο υπέδαφος της.
Το Βασίλειο των Σαούντ, ωστόσο, αντιμετώπιζε και λόγω της τεχνολογικής υπανάπτυξης του υλικοτεχνικές δυσκολίες όσο αφορά την μεταφορά πετρελαίου στις παγκόσμιες αγορές. Έτσι την μεταφορά του σαουδαραβικού πετρελαίου είχαν αναλάβει ήδη από την εποχή του μεσοπολέμου αμερικανικές και αγγλικές εταιρείες (Socal, Casoc και αργότερα η Aramco) οι οποίες έχαιραν της υποστήριξης της Βρετανικής κυβέρνησης.
Την υπάρχουσα κατάσταση θα έρθει να ανατρέψει ο Έλληνας μεγιστάνας ο οποίος προτείνει στον νέο βασιλιά Σαούντ να είναι αυτός ο οποίος θα μετέφερε τον κύριο όγκο του σαουδαραβικού μαζούτ με αντάλλαγμα να ναυπηγήσει στόλο πετρελαιοφόρων με σαουδαραβική σημαία. Το ενδιαφέρον του Ωνάση να εξασφαλίσει μια συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία ταυτιζόταν με τις επιδιώξεις του Βασιλιά Σαούντ να αποκτήσει μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στις εξαγωγές πετρελαίου από το Ηνωμένο Βασίλειο. Έτσι, την επομένη των Χριστουγέννων του 1953 ο Έλληνας εφοπλιστής Καταπόδης πηγαίνει στην Τζέντα για να συνάψει ναυτιλιακή συμφωνία με τον Σαουδάραβα βασιλιά.
Οι όροι της συμφωνίας
Οι διαπραγματεύσεις και οι συζητήσεις μεταξύ βασιλιά Σαούντ και Αριστοτέλη Ωνάση υπήρξαν περίπλοκες. Εν τέλει, και τα δύο μέρη συμφώνησαν τους εξής βασικούς όρους:
- Ο Ωνάσης θα ίδρυε την SATCO (Saudi Arabian Maritime Company) στην πόλη της Τζέντα
- Τα δεξαμενόπλοια της Satco θα είχαν πάντοτε υψωμένη την σημαία της Σαουδικής Αραβίας.
- Τα δεξαμενόπλοια θα έπρεπε να έχουν αραβικά ονόματα.
- Στην Τζέντα θα εγκαθίστατο ναυτική σχολή της οποίας οι απόφοιτοί θα εργαζόντουσαν στα δεξαμενόπλοια της SATCO.
- Η SATCO θα κατέβαλε στην κυβέρνηση ένα τέλος για κάθε τόνο πετρελαίου που θα μεταφερόταν εκτός Σαουδικής Αραβίας.
- Η Satco θα λάμβανε δικαίωμα προτεραιότητας για την μεταφορά πετρελαίου για τα επόμενα 30 έτη. Η κυβέρνηση θα να ανάγκαζε την βρετανική Aramco να εξάγει πετρέλαιο από τη Σαουδική Αραβία και από το τερματικό της αγωγό της Σιδώνας του Λιβάνου, στα δεξαμενόπλοια της SATCO 500.000 τόνους πετρελαίου, προσαυξημένους κατά 10% ετησίως.
Το αντίκτυπο της συμφωνίας
Για τις διεθνείς πετρελαϊκές, οι οποίες έλεγχαν τη μεταφορά πετρελαίου της Μέσης Ανατολής, η ναυτιλιακή συμφωνία αυτή ήταν μια σημαίνουσα για τα συμφέροντά τους απειλή. Έτσι άσκησαν πίεση ώστε αυτή να ακυρωθεί. Για τον Έλληνα Κροίσο η συμφωνία αυτή ήταν το κλειδί που θα τον εδραίωνε ως κυρίαρχο στον κλάδο της μεταφοράς πετρελαίου.
Το τέλος της συμφωνίας
Εν τέλει οι πιέσεις των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών σε συνδυασμό με το νέο παγκόσμιο αλλά και τοπικό γεωπολιτικό τοπίο όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά την Κρίση του Σουέζ το 1956 οδήγησαν στην ματαίωση της περιβόητης συμφωνίας. Η ματαίωση της της συμφωνίας φυσικά δεν αποτέλεσε και το γκρέμισμα των φιλοδοξιών του Ωνάση στον κλάδο της μεταφοράς πετρελαίου. Ο ριψοκίνδυνος μεγιστάνας θα επιχειρούσε μερικά μόλις χρόνια αργότερα να συνάψει μία αντίστοιχη συμφωνία και με το κράτος της Κολομβίας ταρακουνώντας εδραιωμένα συμφέροντα και προκαλώντας την οργή της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών.
Σήμερα η εν λόγω συνθήκη αποτελεί αντικείμενο μελέτης και στοχασμού καθώς αυτή επηρεάζει την διαπραγματευτική στρατηγική πετρελαιοπαραγωγών χωρών αλλά και ναυτιλιακών εταιρειών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η “συμφωνία του αιώνα” με τους Άραβες: 30 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΜΕΓΙΣΤΑΝΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ, archive.patris.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Πώς ο Ωνάσης απο μια κρίση “έβγαλε” 80 εκατ. δολάρια, mononews.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Αριστοτέλης Ωνάσης, onassis.org, διαθέσιμο εδώ.
- Συμφωνία στην Τζέντα για τήρηση ανθρωπιστικών κανόνων στο Σουδάν, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ.
