Της Μαριάνθης Κοκοράκη,
Το φαινόμενο του σεισμού, αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για την ανθρωπότητα, εδώ και πολλούς αιώνες. Συγκεκριμένα, η λεκάνη της Μεσογείου, επλήγη σημαντικά κατά την Αρχαιότητα αλλά και κατά τον Μεσαίωνα, σύμφωνα με τις λιγοστές πηγές, που έχουμε για τους σεισμούς, από τις εποχές αυτές. Βέβαια, από το τέλος του 15ου αιώνα και έπειτα, άρχισε και η συστηματική καταγραφή και η μελέτη των φυσικών καταστροφών, όπως και των σεισμών.
Κατά αυτόν τον τρόπο, τα αρχεία που προέρχονται από την Ιταλία και την Γαλλία, μας επιτρέπουν να αποδείξουμε τη σημασία του καταστροφικού σεισμού του 1564. Οι πηγές αναφέρουν πως ο σεισμός αυτός είχε τόσο ισχύ και ένταση, ώστε κατεδάφισε εξ’ ολοκλήρου την πόλη της Νίκαιας και δημιούργησε εκτεταμένες καταστροφές στην ευρύτερη περιοχή. Ειδικότερα, μετέτρεψε τους κατοίκους της σε άστεγους, κατέστρεψε ένα πλήθος από πύργους και εκκλησίες, αναμεσά τους και το κάστρο της Βεντιμίλια και το κυριότερο: άφησε πίσω του περίπου χιλιάδες νεκρούς στα χωριά της κοιλάδας του Βεζουμπί, που ήταν εκεί κοντά, δηλαδή τα χωριά: Ροκμπιλιέρ, Λα Μπολλένα, Μποβέρ, Λαντόσκ και Βενανσόν. Αντίστοιχα, και άλλα αρχεία μας προσφέρουν μια καλή γνώση του σεισμού της Μάλαγα το 1680, όπου απαριθμούσε από 80 έως 120 νεκρούς, αμέτρητους τραυματίες και χιλιάδες σπίτια με ανεπανόρθωτες ζημιές και μη. Επιπροσθέτως, τα αρχεία της Βενετίας, επέτρεψαν να επισημάνουμε έναν λιγότερο σημαντικό σεισμό στην Αγκώνα, τον Δεκέμβριο του 1690, καθώς και για τους σεισμούς του 1767 και του 1769, όπου ερήμωσαν τα νησιά του Ιουνίου και συγκεκριμένα η Κεφαλλονιά και η Λευκάδα.
Εκτός από τα παραπάνω μέρη, σε μεγάλο βαθμό επλήγη η νοτιοανατολική πλευρά της Ισπανίας με τους σεισμούς του Μοχακάρ και της Βέρα το 1518, της Αλμέρια το 1522, της Βάθα το 1531, της Μάλαγα και της Ρόντα το 1581, της Αλμέρια το 1658, της Λόρκα το 1674, της Μάλαγα το 1680, το 1722 και το 1787. Στη συνέχεια, ακολουθεί η Ιταλία με τους σεισμούς της Νάπολης (1561, 1688 και 1732), της Αγκώνας (1690), της Κατάνης, που τότε έχασε τα 2/3 των 24.000 κατοίκων της, από τους οποίους οι 3.000 είχαν καταφύγει στο μητροπολιτικό ναό, και των Συρακουσών (1693), της Μάντοβας (1694), του Λιβόρνου (1742) και της Μεσσήνης (1783).
Άλλη ζώνη κινδύνου, αποτελούσε η άλλη πλευρά της Αδριατικής, όπου ξεχωρίζουν οι σεισμοί της Ραγούζας (1667), της Λευκάδας (1684) και της Κεφαλλονιάς (1693). Επίσης, μπορούμε να προσθέσουμε και τους σεισμούς της Μάλτας (1693), αλλά και το Μπεράτι της Αλβανίας (1701). Άλλοι ισχυροί σεισμοί, που έχουν καταγραφεί είναι, στην Ρόδο (1609), στην Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη (1690), η Εύβοια και η Χίος (1694), η Αθήνα (1705), η Σμύρνη και πάλι (1709), όπως και η Κωνσταντινούπολη (1766).
Σημείο αναφοράς για τον ισχυρό σεισμό της Κεφαλονιάς του 1767, αποτελούν επιστολές που διασώθηκαν στα ιστορικά αρχεία της Λευκάδας, όπου μαρτυρούν ότι ο συγκεκριμένος σεισμός, κατέστρεψε ολοκληρωτικά τα χωριά Κομηλιό, Αθάνι, Άγιος Πέτρος, Δράγανο, αλλά ακόμα και την παραγωγή κρασιού, καθώς και τη συγκομιδή δημητριακών, που θάφτηκε κάτω από τα ερείπια. Παρόλα αυτά, εκτός από τους σεισμούς, γνωρίζουμε και μέσα από αναφορές, για ηφαιστειακές εκρήξεις. Κατά βάση, ξέρουμε για τις εκρήξεις της Αίτνας το 1635, 1669, 1727, 1809, και του Βεζούβιου το 1631, 1665, 1794 και 1822.
Και ενώ από τα παραπάνω φαίνεται πως η Ευρώπη επλήγη μόνο από σεισμούς και ηφαιστειακές εκρήξεις, αυτό δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Η πανούκλα, φαίνεται πως «έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο», σε όλο αυτό. Το 1556-1558, η βουβωνική πανώλη, έκανε πάλι την εμφάνισή της σε πολλές περιοχές της Ισπανίας. Από το 1576 έως το 1579, η πανούκλα ερημώνει τη Βόρεια Ιταλία και συγκεκριμένα την Βενετία, την Λομβαρδία και την Γένοβα. Οι βόρειες περιοχές της Ιταλίας, είχαν τέτοια μεγάλη θνησιμότητα, που η Βενετία για παράδειγμα, έχασε σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού της. Βέβαια, το Μιλάνο επλήγη ακόμα περισσότερο από την Βενετία, αφού από τους 130.000 κατοίκους του 1628, κατέληξε να έχει το 1631, 64.442 κατοίκους. Εξίσου και η Βερόνα είχε καταστροφικές απώλειες, που έφτασαν το 63%.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Black Death, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Ο φοβερός σεισμός του 1867 στην Κεφαλονιά, ekefalonia.gr, Διαθέσιμο εδώ
