Της Άντζελας Μανώλακα,
Ήδη από το 2019, οι σχέσεις Σουηδίας – Ιράν ήταν τετριμμένες, λόγω της ισόβιας καταδίκης πρώην Ιρανού αξιωματούχου από τις σουηδικές αρχές με την κατηγορία ότι συμμετείχε στη μαζική εκτέλεση πολιτικών κρατουμένων το 1988. Τη δεκαετία αυτή, ο Hamid Nouri ήταν βοηθός εισαγγελέας στη φυλακή Gohardasht, στην οποία συνέβησαν εγκλήματα πολέμου. Τελικά, το 2019, σε ηλικία 61 ετών συλλαμβάνεται στο Αεροδρόμιο της Στοκχόλμης και κρίνεται ένοχος για εγκλήματα που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, καθώς και για δολοφονίες. Μαρτυρίες και ανθρωπιστικές οργανώσεις αναφέρουν ότι στις πράξεις στις οποίες συμμετείχε έχασαν τη ζωή τους πάνω από 5.000 άτομα. Στα βασανιστήρια αυτά συμμετείχε και ο πρώην Πρόεδρος του Ιράν, Ebrahim Raisi, ο οποίος σκοτώθηκε πρόσφατα, καθώς συνετρίβη το ελικόπτερο στο οποίο επέβαινε.
Μετά από την καταδίκη του Nouri, στάλθηκε εκπρόσωπος του Ιράν στη Σουηδία, σε ένδειξη διαμαρτυρίας, ενώ οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών βρίσκονται σε ρήξη. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι τον Σεπτέμβριο του 2023 ο Ύπατος Εκπρόσωπος σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Josep Borrell, έκανε λόγο για κράτηση Σουηδού διπλωμάτη για πάνω από 500 μέρες στο Ιράν. Το άτομο αυτό, σύμφωνα με τον Ύπατο Εκπρόσωπο, ήταν ο Johan Floderus, αν και η Σουηδία, αρχικά, απέφυγε να το επιβεβαιώσει. Ο Borrell, επίσης, ανακοίνωσε ότι «εκείνος και οι συνεργάτες του εργάζονται αδιάκοπα» για να επιτύχουν την αποφυλάκισή του, η οποία ξεκίνησε στις 17 Απριλίου του 2022, με τη δικαιολογία ότι πρόκειται για κατασκοπία. Επίσης, υπάρχουν μαρτυρίες για παράνομη κράτηση από το Ισραήλ ενός ακόμα Σουηδού, με διπλή υπηκοότητα, του Saeed Azizi.
Το Υπουργείο Εξωτερικών του Ιράν είχε επικρίνει πολλές φορές τη δίκη και δυσανασχετούσε με την απόφαση, χαρακτηρίζοντας τη φυλάκιση του πρώην αξιωματούχου του παράνομη και αυθαίρετη. Το Ιρανικό Υπουργείο, επίσης, έκανε λόγο για ξεκάθαρα πολιτική απόφαση και για κατασκευασμένες κατηγορίες, ζητώντας την άμεση απελευθέρωση του κατηγορούμενου. Ο Nouri ήταν ο πρώτος Ιρανός αξιωματούχος που δικάστηκε και φυλακίστηκε για τα συγκεκριμένα εγκλήματα, αν και ο ρόλος του και η συμμετοχή του σε αυτά ήταν μάλλον δευτερεύοντες.
Ωστόσο, παρά τη σημασία του εγκλήματος, πριν λίγες ημέρες, με τη διαμεσολάβηση του κράτους του Ομάν, το οποίο έγινε ξανά η «γέφυρα» μεταξύ Ανατολής και Δύσης, έλαβε χώρα ανταλλαγή των κρατουμένων μεταξύ Ιράν και Σουηδίας. Αυτό είχε σημαντικό αποτέλεσμα, αφού ο Ιρανός όσο και οι Σουηδοί Floderus και Azizi απελευθερώθηκαν και επέστρεψαν στις πατρίδες τους. Ο Hamid Nouri, ο Ιρανός που αντιμετώπιζε ποινή ισόβιας κάθειρξης, επέστρεψε στην Τεχεράνη, ενώ ο Johan Floderus και ο Saeed Azizi έφτασαν στη Στοκχόλμη το βράδυ του περασμένου Σαββάτου. Σε σχετική δήλωση, το Υπουργείο Εξωτερικών του Ομάν αναφέρει την επιτυχία των προσπαθειών του και το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων, το οποίο ήταν, φυσικά, η αμοιβαία απελευθέρωση των κρατουμένων.
Παρ’ όλα αυτά, ο Σουηδός Πρωθυπουργός Ulf Kristersson έκανε λόγο για παιχνίδι διαπραγματεύσεων της Ιρανικής κυβέρνησης, και την κατηγορεί ότι χρησιμοποίησε τους δύο σουηδούς με απώτερο σκοπό την απελευθέρωση του Ιρανού Nouri. Ο Πρωθυπουργός επιμένει ότι τα εγκλήματα που ώθησαν στην καταδίκη του Ιρανού ήταν υψίστης σοβαρότητας, με το Ιράν να αντιτίθεται, επικαλούμενο την παράνομη φύση της σύλληψης, ενώ δεν αποδέχεται τις κατηγορίες που αντιμετωπίζει ο Nouri. Το Εθνικό Συμβούλιο αντίστασης του Ιράν, μία αντικαθεστωτική ομάδα, δήλωσε ότι η Σουηδία υπέκυψε σε πιέσεις, εκβιασμούς και τακτικές ομηρίας από την κυβέρνηση του Ιράν, κίνηση που θα ενθαρρύνει την Τεχεράνη. Ο δικηγόρος υπεράσπισης δώδεκα εναγόντων στην υπόθεση Nouri δήλωσε στο Reuters ότι δεν ζητήθηκε η γνώμη των πελατών του, και μόλις έμαθαν την εξέλιξη της υπόθεσης, ήταν τρομοκρατημένοι και συντετριμμένοι. Ο ίδιος χαρακτήρισε την πράξη αυτή «προσβολή για το σύστημα δικαιοσύνης και για όσους συμμετείχαν σ’ αυτές τις δίκες», ενώ οι πελάτες του χαρακτηρίζουν την απελευθέρωση Nouri «εντελώς δυσανάλογη».
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula Von Der Leyen, καλωσόρισε τους Σουηδούς και συνεχάρη τη Σουηδία για την απελευθέρωσή τους. Από την άλλη πλευρά όμως, σύγχυση έχει προκληθεί για το εάν τελικά ήταν σωστή κίνηση η διπλωματική αυτή ενέργεια. Ας ελπίσουμε πάντως ότι είναι ένα βήμα μπροστά στην βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Ιράν και Σουηδίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ιράν και Σουηδία προχώρησαν σε ανταλλαγή κρατουμένων, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Σουηδία: Επέστρεψαν οι δύο πολίτες που κρατούνταν παράνομα στο Ιράν, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Ένας Σουηδός πολίτης κρατείται στο Ιράν, capital.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σουηδία: Συνέλαβαν και καταδίκασαν Ιρανό πρώην αξιωματούχο για εγκλήματα πολέμου, Euronews, διαθέσιμο εδώ
