Του Αντώνη Δεληολάνη,
Η πορεία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μετά το 1942 και την μάχη του Στάλινγκραντ μαρτυρά την πιθανή καταστροφή της ναζιστικής Γερμανίας και το τέλος του πολέμου. Τα εκατομμύρια των Γερμανών που έχαναν την ζωής τους στα πεδία των μαχών άρχισαν να προκαλούν ένα μεγάλο κύμα αντιδράσεων, ανυπακοής και λιποτακτών στους εν ζωή συμπατριώτες τους που κλήθηκαν από την Βέρμαχτ να υπερασπιστούν την Γερμανία και τις περιοχές που είχε καταλάβει. Η αυτομόληση στον εχθρό ή στην Αντίσταση άρχισε να αποτελεί σύνηθες φαινόμενο καθώς αρκετοί από αυτούς έτρεφαν συμπάθειες ή ήταν μέλη του εργατικού κινήματος. Ουγγαρία, Γαλλία, Σοβιετική Ένωση, Γιουγκοσλαβία και Ιταλία αποτελούν ορισμένα παραδείγματά αυτομόλησης Γερμανών στρατιωτών.
Στην υπό κατοχή Ελλάδα, τα 30 «πειθαρχικά τάγματα 999» όπως ονομάστηκαν, συγκροτήθηκαν στα μέσα του 1941 με σημαντικό αριθμό εγκληματιών και αντίθετων πολιτικά στον φασισμό. Οι τελευταίοι ανερχόταν σε 11.000 μέσα σε αυτά τα τάγματα, περίπου δηλαδή το 30% της δύναμής τους. Η στρατιωτική ηγεσία δείχνοντας ελάχιστο ενδιαφέρον για αυτούς και καθόλου εμπιστοσύνη, τούς άφηνε να φυλάνε ακίνδυνες περιοχές με αποτέλεσμα να έρθουν σε επαφή με ντόπιους αντιστασιακούς του ΕΛΑΣ. Αξιοποιήθηκαν αρχικά στην περιφρούρηση ακτών, σιδηροδρόμων και αεροδρομίων όπως και στην κατασκευή οχυρωματικών έργων. Στην Πελοπόννησο από τον Ιούλιο του 1943 στρατιώτες σχεδίαζαν την αυτομόλησή τους στον ΕΛΑΣ, το οποίο όμως δεν επετεύχθη καθώς το σχέδιο προδόθηκε. Στην περιοχή της Αμαλιάδας, όμως, οι σχέσεις συνεχίστηκαν μέσω μιας ομάδας όπου οι κομμουνιστές Βέρνερ Ίλμερ και Φραντς Σάιντερ του 4ου τάγματος επηρέαζαν κι άλλα τάγματα με σκοπό μια γενικευμένη εξέγερση.
ΕΑΜ και ΕΛΑΣ με προκηρύξεις, συνθήματα σε τοίχους και ανταλλαγή πληροφοριών προσπαθούσαν να πείσουν Γερμανούς κομμουνιστές στρατιώτες να αλλάξουν στρατόπεδο και μέχρι το 1944 και η ίδια η Βέρμαχτ άρχισε να πιστεύει πώς θα αυτομολήσει ένα μεγάλο πλήθος ομάδων. Στις αρχές του 1944 Γερμανοί αντιφασίστες εφοδιάζουν τον ΕΛΑΣ Πελοποννήσου και από την πλευρά του ο ΕΛΑΣ τους καλεί να ενταχθούν στις τάξεις του. Κάτι τέτοιο δεν θα γίνει τελικώς καθώς Γερμανοί στρατιώτες και Έλληνες συνεργάτες των κατακτητών θα προδώσουν κάθε ενέργεια. Όσοι δεν εκτελέστηκαν συγκρότησαν γύρω από τον Ίλμερ τον Σύνδεσμο Γερμανών Αντιφασιστών Πελοποννήσου στο χωριό Τρόπαια που όμως θα ήταν βραχύβιος καθώς η γερμανική περίπολος θα έπιανε και θα καταδίκαζε και τον Ίλμερ και άλλους 120 στρατιώτες από τις περιοχές Καλαμάτα, Μεσσήνη, Πύργος και Κυπαρισσία.
Στο ανατολικό Αιγαίο τώρα, τα τάγματα 999 πέρα από ότι αποδυναμώθηκαν από τις αγγλικές επιθέσεις είχαν και αυτά στις τάξεις τους αντιφασίστες στρατιώτες. Στην Λήμνο για παράδειγμα μια ισχυρή αντιφασιστική ομάδα Γερμανών απέτρεψε την καταστροφή μονάδας παραγωγής ηλεκτρισμού και κατά την διάρκεια εκκένωσης του νησιού αρκετοί αυτομόλησαν στον ΕΛΑΣ. Ο ΕΛΑΣ Σάμου κατάφερε να αφοπλίσει Ιταλούς στρατιώτες με την βοήθεια των αντιφασιστικών πυρήνων που είχαν δημιουργηθεί σε Σάμο και Μυτιλήνη. Στην Θεσσαλία στρατιώτες μετέφεραν πληροφορίες και εφόδια προς τον ΕΛΑΣ, ενώ συμμετείχαν σε απελευθέρωση ομήρων και δολιοφθορές. Το 1944 οι ομαδικές αυτομολήσεις στον Βόλο οδήγησαν στην σύσταση της Αντιφασιστικής Επιτροπής Βόλου και Περιχώρων και τον Αύγουστο του 1944 ιδρύθηκε η Αντιφασιστική Επιτροπή Γερμανών Στρατιωτών «Ελεύθερη Γερμανία». Από τον Σεπτέμβριο του 1944 η επιτροπή συγκρότησε 3 εκατονταρχίες σε Βόλο, Λάρισα και Αγρίνιο όπου μάλιστα προσχώρησαν και αξιωματικοί της Βέρμαχτ. Ομάδες Γερμανών που αυτομόλησαν συγκροτήθηκαν τέλος σε Νιγρίτα και Βόρεια της Θεσσαλονίκης, όπου στην τελευταία επίσης πήραν μέρος υπέρ του ΕΛΑΣ στην μάχη του Κιλκίς.
Όταν έφτασε η ώρα της απελευθέρωσης για την Ελλάδα, ο ΕΛΑΣ προσέφερε δύο εναλλακτικές στου Γερμανούς αντιφασίστες. Είτε να διαφύγουν σε Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία είτε να παραδοθούν στους Άγγλους. Οι περισσότεροι επέλεξαν το δεύτερο και κοντά στους 100 μονό προωθήθηκαν σε Βουλγαρία και Γιουγκοσλαβία. Οι αυτόμολοι Γερμανοί προς τον ΕΛΑΣ κατά την διάρκεια της κατοχής υπολογίζονται κοντά στους 1000. Περίπου 200 που επιχείρησαν να αυτομολήσουν εκτελέστηκαν από τα SS ενώ θύματα υπήρξαν χωρίς να έχει γίνει γνωστός ο αριθμός, από Έλληνες συνεργάτες των Ναζί. Οι Γερμανοί καθ’ όλη την διάρκεια του πολέμου καταδίκασαν 1,3 εκατομμύρια στρατιώτες για ανυπακοή και εσχάτη προδοσία και εκτελέστηκαν πάνω από 20.000 άτομα χωρίς να υπολογίζουμε τον αριθμό των άμεσων εκτελέσεων από τα έκτακτα στρατοδικεία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Χατζηιωσήφ Χρήστος, Παπαστράτης Προκόπης (2007), ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ (ΤΟΜΟΣ Γ’ – ΜΕΡΟΣ Β’) 1940-1945, Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ – ΚΑΤΟΧΗ – ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ 1940-1945, Αθήνα: εκδόσεις Βιβλιόγραμμα.
- Γερμανοί αντιφασίστες στον ΕΛΑΣ: Από τα τάγματα 999 στο πλευρό της Αντίστασης, toperiodiko.gr, Διαθέσιμο εδώ
