Της Ευτυχίας Δανίδου,
Η ρύθμιση των συμβάσεων που είχε καταρτίσει ο οφειλέτης πριν την κήρυξη της πτώχευσης και είτε δεν έχουν εκπληρωθεί είτε έχουν εν μέρει εκπληρωθεί και μετά την κήρυξη της πτώχευσης προβλέπεται στα άρθρα 103-111 του Πτωχευτικού Κώδικα. Δύο βασικές κατηγορίες συμβάσεων που παρουσιάζουν προβληματική είναι οι συμβάσεις πρόσκαιρες ή διαρκείς, αμφοτεροβαρείς που δεν έχουν εκπληρωθεί από κανένα μέρος, βρίσκονται δηλαδή σε ποικίλα στάδια εκκρεμότητας και οι διαρκείς συμβάσεις, ενοχικές σχέσεις, που έχουν εκπληρωθεί εν μέρει αμοιβαία.
Ανεκπλήρωτες Αμφοτεροβαρείς Συμβάσεις
Αρχικά ο νόμος ρυθμίζει τις ανεκπλήρωτες αμφοτεροβαρείς συμβάσεις που είναι είτε παροδικές και δεν έχει εκπληρώσει κανένα από τα μέρη, είτε διαρκείς στις οποίες επίσης δεν έχει ξεκινήσει η εκπλήρωση από κανένα μέρος. Χαρακτηριστικό είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει η δυνατότητα υπαναχώρησης. Το άρθρο 103 ΠτΚ διαχωρίζει τις συμβάσεις αυτές ανάλογα με το αν πρόκειται για κατ’ ιδίαν εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη στη διαδικασία της πτωχευτικής διαδικασίας ή για εκποίηση του συνόλου του ενεργητικού της επιχείρησης.
Στην πρώτη κατηγορία της κατ’ ιδίαν εκποίησης, οι συμβάσεις διατηρούν την ισχύ τους είτε έως την 59η ημέρα από την κήρυξη της πτώχευσης οπότε και την 60η ημέρα η σύμβαση παύει να υφίσταται αυτοδίκαια, εκ του νόμου, χωρίς καμία υποχρέωση αποζημίωσης για κανένα από τα μέρη είτε ο σύνδικος μπορεί να ζητήσει «άμεση λύση», ασκώντας το δικαίωμα υπαναχώρησης με έγγραφη δήλωσή του. Όσον αφορά τη δεύτερη κατηγορία, της εκποίησης του συνόλου του ενεργητικού της επιχείρησης (ή των επιμέρους λειτουργικών συνόλων της) ισχύει ό,τι και παραπάνω με τη διαφορά, όμως, ότι δεν επέρχεται αυτοδίκαιη λύση όταν παρέλθει η προθεσμία των 60 ημερών μετά την κήρυξη της πτώχευσης. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις ο νόμος παρέχει στον σύνδικο της πτώχευσης (ο οποίος έχει αναλάβει τη διαχείριση της πτωχευτικής πλέον περιουσίας του πτωχού) δικαίωμα επιλογής. Ο σύνδικος μπορεί να θεωρήσει την σύμβαση δεσμευτική και να καταστήσει τον αντισυμβαλλόμενο ομαδικό πιστωτή ή να υπαναχωρήσει.
Η άσκηση του δικαιώματος επιλογής πρέπει να γίνεται από τον σύνδικο με βάση τα συμφέροντα της ομάδας των πιστωτών και με βάση τις αρχές της καλής πίστης και των χρηστών ηθών. Το δικαίωμα αυτό μπορεί να το ασκήσει οποτεδήποτε εντός ενός διαστήματος 59 ημερών μετά την πτώχευση. Σε αυτό το διάστημα, ο αντισυμβαλλόμενος δεν μπορεί να καταβάλλει τη δική του παροχή, περιμένοντας την αντιπαροχή. Έχει, ωστόσο, τη δυνατότητα μέσα στις πρώτες 30 μέρες μετά την κήρυξη πτώχευσης να θέσει προθεσμία στον σύνδικο να ασκήσει το δικαίωμα επιλογής του, το αργότερο μέσα στις επόμενες 30 ημέρες. Αν η προθεσμία αυτή παρέλθει άπρακτη από τον σύνδικο, έχει πλέον τη δυνατότητα ο αντισυμβαλλόμενος να υπαναχωρήσει και να απαιτήσει αποζημίωση.
Μερικώς Εκπληρωμένες Διαρκείς Συμβάσεις
Οι διαρκείς συμβάσεις που έχουν εκπληρωθεί εν μέρει διατηρούν επίσης την ισχύ τους και παραμένουν σε εκκρεμότητα παράγοντας αξιώσεις που μπορούν να ασκηθούν μόνο ως πτωχευτικές από τον αντισυμβαλλόμενο. Ο σύνδικος έχει και σε αυτή την περίπτωση το δικαίωμα επιλογής, ενώ μπορεί να περιμένει να παρέλθουν οι 59 ημέρες μετά την κήρυξη της πτώχευσης έτσι ώστε να λυθούν αυτοδικαίως. Οι συμβάσεις, αυτές βέβαια, συνεχίζουν να παράγουν υποχρέωση εκπλήρωσης των υποχρεώσεών των μερών, αφού δεν προβλέπεται κάποιο διάστημα αδράνειας για να ασκηθεί το δικαίωμα επιλογής. Οι αξιώσεις, λοιπόν, του αντισυμβαλλομένου έως την άσκηση του δικαιώματος επιλογής θα ασκούνται ως πτωχευτικά πιστώματα, ενώ αν επιλέξει ο σύνδικος την συνέχιση της σύμβασης οι αξιώσεις που θα προκύπτουν μέχρι τη λύση θα ασκούνται ως ομαδικά πιστώματα κατά του συνδίκου και της πτωχευτικής περιουσίας. Προβλέπονται, βέβαια, ειδικότερες ρυθμίσεις για διαρκείς συμβάσεις που παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες, όπως οι προσωπικές συμβάσεις και οι συμβάσεις μισθώσεως εργασίας.
Kαταλήγοντας, πρέπει να επισημανθεί ότι το δικαίωμα επιλογής που προβλέπει ο πτωχευτικός κώδικας προϋποθέτει αμφοτεροβαρής σύμβαση που γνωρίζει ο σύνδικος και έχει τον χαρακτήρα που αναλύθηκε παραπάνω, να υπάρχει δηλαδή το στοιχείο της εκκρεμότητας, να τηρηθεί το κριτήριο της εξυπηρέτησης των συμφερόντων της ομάδας πιστωτών και οι αρχές 200, 281 και 288 του Αστικού Κώδικα, να ασκηθεί εντός της προθεσμίας των 59 ημερών και να γίνει με μονομερή, έγγραφη, ενυπόγραφη, αμετάκλητη και χωρίς αιρέσεις απευθυντέα δήλωση προς τον αντισυμβαλλόμενο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Σπύρος. Δ. Ψυχομάνης, Πτωχευτικό Δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2022.
