Της Χριστίνας Σεφθελή,
Η Ίδρυση
Το 1918, και πιο συγκεκριμένα τον Νοέμβριο, τοποθετείται η ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος γνωστού και ως ΣΕΚΕ, έπειτα από το Α΄ Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο που έλαβε χώρα στον Πειραιά. Έτσι, δημιουργήθηκε ο πρώτος κομμουνιστικός φορέας στη χώρα μας με διαρκή παρουσία. Η πρώτη του αλλαγή στο όνομα πραγματοποιείται τον Απρίλιο του ΄20, όταν άρχισε να αποκαλείται Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (Κομμουνιστικό) —ΣΕΚΕ(Κ)—, ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα —Δεκέμβριο του 1924— εντάχθηκε στη Γ΄ Διεθνή και ονομάστηκε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ).
Μεγάλη επίδραση για το ΣΕΚΕ είχε η έκρηξη της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία, καθώς δημιουργήθηκε η σκέψη για τη συνένωση των αριστερών ομάδων υπό ένα ενιαίο κόμμα. Με αυτόν τον τρόπο πραγματοποιήθηκε το Α΄ Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο στα γραφεία του Συνδέσμου Μηχανικών Ατμόπλοιων στον Πειραιά. Εκεί συμμετείχαν, επίσης, 43 αντιπρόσωποι από τη Θεσσαλονίκη, τον Πειραιά, την Αθήνα, την Καβάλα, την Κέρκυρα, τον Βόλο και τη Λάρισα.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών του διατυπώθηκαν πολλές απόψεις και τάσεις για την πορεία που θα έπρεπε να λάβει. Έπειτα από έντονες αντιπαραθέσεις επικράτησαν οι πιο αριστερές και σοσιαλιστικές θέσεις, κάτι που εκφράστηκε στο «Ιδρυτικόν Ψήφισμα του ΣΕΚΕ», αλλά και στο «Πρόγραμμα των Σημερινών Απαιτήσεων». Βάσει του Καταστατικού του ΣΕΚΕ στόχος ήταν η «μεταβολή της παραγωγής από πλουτοκρατικής εις σοσιαλιστικήν», με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής. Επιπλέον, υποστήριζε την κατάργηση της βασιλείας και τον παράλληλο εκδημοκρατισμό των εξουσιών, τη δυνατότητα ψήφου στις γυναίκες, την οκτάωρη εργασία, την αποχή από τους πολέμους κ.α.
Από τις εργασίες του Συνεδρίου προέκυψαν και τα όργανα δράσης του νέου κόμματος. Η Κεντρική Επιτροπή απαρτίζονταν από τους Αρίστο Αρβανίτη, Δημοσθένη Λιγδόπουλο, Μιχαήλ Σιδέρη, Σταμάτη Κόκκινο και Νίκο Δημητράτο, ενώ στην Εξελεγκτική Επιτροπή συμμετείχαν οι Αβραάμ Μπεναρόγια, Γιώργος Πισπίνης και Σπύρος Κομιώτη. Τις απόψεις του κόμματος εξέφραζε η εφημερίδα «Εργατικός Αγώνας» και ο «Ριζοσπάστης», το 1921.
Τα πρώτα χρόνια
Η έναρξη της Μικρασιατικής Εκστρατείας βρίσκει το ΣΕΚΕ αντίθετο, θεωρώντας τον ως ιμπεριαλιστικό και τυχοδιωκτικό πόλεμο, ενώ υποστήριζε ότι εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της ελληνικής άρχουσας τάξης, της Αγγλίας και της Γαλλίας. Αργότερα, και αφού είχε προσχωρήσει στη Γ΄ Διεθνή, το ΚΚΕ πλέον, είχε ενεργό και βασική συμμετοχή στις διαδηλώσεις και απεργίες που οργανώθηκαν στην Ελλάδα ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του ΄29 και επιδείνωσε τη ζωή των πολιτών. Το γεγονός αυτό οδήγησε στην ψήφιση του νόμου 4229/1929, που έχει μείνει στην ιστορία με τον χαρακτηρισμό «Ιδιώνυμο», κατά το οποίο επεκτάθηκαν οι διώξεις έναντι των κομμουνιστών, ως αποτέλεσμα του αναβρασμού που επικρατούσε στην κοινωνία.
Αγώνας ενάντια στον φασισμό
Η ανάπτυξη των ακραίων και σκοτεινών φωνών στα μέσα της δεκαετίας του ΄30 με την ανάπτυξη του φασισμού στην Ευρώπη οδήγησε στην ανάγκη για αντίσταση σε αυτές τις ρητορικές. Το ΚΚΕ μέσα από το 6ο του Συνέδριο ακολούθησε τις θέσεις των Λαϊκών Μετώπων, όπως είχαν επεξεργαστεί από το 7ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, όπου προτάσσονταν η συσπείρωση, για να αντιμετωπιστεί μια δικτατορική διακυβέρνηση που φαινόταν στον ορίζοντα. Αποκορύφωμα της δράσης του ΚΚΕ, την περίοδο αυτή, ήταν η μεγάλη απεργιακή κινητοποίηση του Μαΐου του 1936, αν και τελικά δεν κατόρθωσε να ανακόψει την πορεία προς την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά την 4η Αυγούστου.
Το μεταξικό καθεστώς δεν είδε με καλό μάτι από την αρχή το ΚΚΕ και διατείνονταν ότι θα οδηγούσε τη χώρα στην αναρχία και έτσι κατέστη πλέον παράνομο. Με βάση υπολογισμούς που έχουν γίνει, περίπου 1600 μέλη του συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν, ενώ μεγάλο μέρος των οργανώσεών του εξαρθρώθηκαν και παύτηκαν.
Εθνική Αντίσταση
Η εμπλοκή της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η κήρυξη του πολέμου από την Ιταλία οδήγησε τον Γενικό Γραμματέα του ΚΚΕ Νίκο Ζαχαριάδη μέσα από τη φυλακή να απευθύνει έκκληση προς τους Έλληνες, για να αντισταθούν προς τον επίδοξο κατακτητή.
Λίγο καιρό αργότερα, τον Νοέμβριο του ΄40, ο Ζαχαριάδης μετέβαλε την πολιτική του κόμματος, υποστηρίζοντας πως ο αγώνας έναντι στην Αλβανία είχε έναν ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα και εξυπηρετούσε το δικτατορικό καθεστώς, στρέφοντας τους Έλληνες στην επίτευξη της ειρήνης μέσα από διαπραγματεύσεις. Η στροφή αυτή μάλλον έχει τις ρίζες της στην επικριτική στάση της Σοβιετικής Ένωσης, καθώς βρίσκονταν ακόμα σε ισχύ το Σύμφωνο Μολότωφ – Ρίμπεντροπ.
Το επόμενο έτος, και πιο συγκεκριμένα τον Σεπτέμβριο του 1941, ιδρύθηκε το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ), αλλά και η νεολαία της ΕΠΟΝ και ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ), και τα τρία μέσα από τις τάξεις του ΚΚΕ. Χαρακτηριστικό είναι πως στις οργανώσεις αυτές εντάχθηκαν και άτομα που δεν ανήκαν στον κομμουνιστικό χώρο, ενώ σε συνεργασία με άλλες αντιστασιακές δυνάμεις αντιστάθηκαν κατά των κατοχικών στρατευμάτων, με μεγάλη δράση τόσο στις πόλεις όσο και στην ύπαιθρο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
