Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Ο 19ος αιώνας αποτέλεσε τον «γενέθλιο» αιώνα για το ελληνικό κράτος, όπου άρχισε να κάνει δειλά δειλά τα βήματά του σε έναν κόσμο όπου ήταν σε αναβρασμό, με τις αλλαγές και τις ανακατατάξεις να είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Η δημιουργία ενός κράτους από το μηδέν απαιτεί πολύ χρόνο για την εδραίωση και «ενηλικίωσή» του. Στην ελληνική περίπτωση, η ωρίμανση θα μπορούσε να τοποθετηθεί ανάμεσα στην περίοδο του 1860-1880, ένα διάστημα με αλλεπάλληλες εξελίξεις που καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό την πορεία της χώρας.
Μέσα σε αυτό το ευρύτερο χρονικό πλαίσιο επικεντρώνεται και το νέο βιβλίο του Λευτέρη Καντζίνου, Από τον Όθωνα στον Χαρίλαο Τρικούπη: Παραλειπόμενα και μυστική διπλωματία στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο —ενώ μπορείτε να το βρείτε και μέσω e-book. Ο γεννημένος το 1980 στην Αθήνα συγγραφέας σπούδασε ιστορία, ενώ είναι απόφοιτος και του Εθνικού Ωδείου. Υπήρξε επικεφαλής περιοδικών που ασχολούνταν με τη λαογραφία για πάνω από 10 έτη και παράλληλα έχει στο ενεργητικό του περί τις 200 ιστορικές έρευνες που έχουν δημοσιευθεί στον περιοδικό τύπο. Επίσης, έχει συγγράψει δύο μονογραφίες και έχει συμμετάσχει στη συγγραφή του συλλογικού έργου Μεγάλοι επαναστάτες (2007). Στο ερευνητικό του πεδίο βρίσκονται γεγονότα που είτε είναι λιγότερο γνωστά είτε και άγνωστα στο ευρύ κοινό, τόσο από την ελληνική όσο και από την παγκόσμια ιστορία.
Το πόνημα, λοιπόν, του Καντζίνου ασχολείται, όπως επισημαίνει και ο Στέφανος Καβαλλιεράκης στον πρόλογο του έργου, «με την ενηλικίωση του νέου κράτους». Μέσα από τα επτά κεφάλαιά του διερευνά και φωτίζει πτυχές της ελληνικής ιστορίας που δεν είναι ευρύτερα γνωστές, αλλά και τον τρόπο μετασχηματισμού του κράτους που άρχισε να ακολουθεί τα δυτικά πρότυπα.
Για τη διεξαγωγή μιας πληρέστερης εικόνας της περιόδου, ο συγγραφέας στο πρώτο κεφάλαιο περιγράφει το διεθνές σκηνικό κατά το διάστημα 1860-1880 τόσο ανάμεσα στις ανταγωνιστικές σχέσεις των ευρωπαϊκών δυνάμεων όσο και τις πολιτικές που ακολουθούσαν προς την Ελλάδα. Κατανοώντας το κομμάτι αυτό, βλέπουμε τη θέση της χώρας μας στο διεθνές στερέωμα και τον συσχετισμό των δυνάμεων που επικρατούσαν. Έπειτα, από το δεύτερο κεφάλαιο η εξιστόρηση περνάει στις εσωτερικές εξελίξεις που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα ξεκινώντας με τις προσπάθειες ένωσης των Επτανήσων με την υπόλοιπη επικράτεια, αλλά και τις μυστικές διεργασίες και συζητήσεις που διεξήχθησαν ανάμεσα σε Ελλάδα και Ιταλία, όπως αποκαλύπτουν τα αρχεία της ΥΔΙΑ (Υπηρεσία Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του Υπουργείου Εξωτερικών) στα οποία κατέφυγε ο Καντζίνος. Ένα ακόμα ζήτημα που θίγεται είναι και τα παρασκηνιακά γεγονότα γύρω από την έξωση του Όθωνα, το 1862, αλλά και με το πρώτο δημοψήφισμα που διενεργήθηκε ποτέ στην Ελλάδα τον χειμώνα του ίδιου έτους μέχρι και την έλευση του νέου βασιλιά Γεωργίου Α΄ και την εγκαθίδρυση μιας νέας δυναστείας.
Ακολουθώντας τις σελίδες του τρίτου κεφαλαίου περιγράφεται η ισχνή διπλωματική παρουσία της Ελλάδας στο εξωτερικό, με εξαίρεση ίσως τις πρώτες προσεγγίσεις με την Ιταλία και την ανάπτυξη διαφόρων ελληνοϊταλικών συμφωνιών. Ωστόσο, την περίοδο αυτή συντελούνται και άλλα μείζονος σημασίας εσωτερικά γεγονότα, όπως η θέσπιση ενός νέου Συντάγματος μαζί με μεταρρυθμίσεις στην πολιτική ζωή του τόπου. Στο επόμενο κεφάλαιο που ακολουθεί, γίνεται η διασύνδεση ανάμεσα στις σχέσεις της Ελλάδας και της Ιταλίας που φαίνεται ότι είχε βαθύτερες ρίζες. Σημείο καμπής αποτελεί και το ξέσπασμα της Κρητικής Επανάστασης, το οποίο έπρεπε να διαχειριστεί το πολιτικό και στρατιωτικό περιβάλλον της χώρας.
Διατρέχοντας το πέμπτο κεφάλαιο, επικεντρωνόμαστε στην εσωτερική πολιτική, καθώς υπήρξε εποχή έντονων με εγκλήματα και σκάνδαλα να κυριαρχούν στη ζωή των πολιτών. Ενδεικτικό του κλίματος είναι πως τότε, στα μέσα της δεκαετίας του 1870, συστάθηκε και το πρώτο Ειδικό Δικαστήριο για Έλληνα Πρωθυπουργό, του Δημήτρη Βούλγαρη, αλλά και για μέλη της Κυβέρνησής του. Στο επόμενο κεφάλαιο, η αφήγηση επικεντρώνεται στο 1877, ένα πλούσιο έτος ως προς την ακολουθία των γεγονότων τόσο στο εσωτερικό με τον εθνοφυλετισμό στο Άγιον Όρος, αλλά και μια άγνωστη σφαγή ελληνικού πληθυσμού στην Καβάρνα, όσο και στο εξωτερικό με τα αποτελέσματα του ΙΒ´ Ρωσοτουρκικού πολέμου και των διπλωματικών του διεργασιών. Το καταληκτικό κεφάλαιο στρέφεται στις ταραχές που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα προς το τέλος του 1877, αλλά και στην είσοδο των ελληνικών στρατευμάτων στη Θεσσαλία και ο αντίκτυπος που είχε σε διεθνές επίπεδο, μέχρι και τις διεργασίες για την προσάρτησή της.
Κλείνοντας, λοιπόν, το έργο του Καντζίνου παρέχει στον αναγνώστη ένα πλούσιο κόσμο από γεγονότα που καθόρισαν την πορεία της Ελλάδας τα προηγούμενα χρόνια, από την έξωση του Όθωνα και την έλευση μιας νέας δυναστείας, μέχρι τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις και τα σκάνδαλα που αναδύθηκαν την εποχή αυτή.
