Του Βασίλη Μορφονιού,
Μέχρι το 2019, η Marvel Studios (και κατ’ επέκταση η θυγατέρα Disney) ήταν η αδιαμφισβήτητη βασίλισσα του Hollywood. Το Avengers: Endgame είχε μόλις γίνει η νούμερο ένα μεγαλύτερη εμπειρική επιτυχία όλων των εποχών, ενώ ο διπλός επίλογος των εκδικητών είχε αφήσει τους fans παγκοσμίως εκστασιασμένους. Ακόμα και άγνωστοι χαρακτήρες σαν την Captain Marvel και τον Black Panther, έβγαζαν χωρίς κόπο 1 δις δολάρια, δείχνοντας πως οι «πιστοί» θα εμφανίζονταν στο σινεμά για σχεδόν ό,τι επιλέξει η εταιρεία (με εξαίρεση τον δύσμοιρο Ant-man). Συγκεκριμένα, το 2019, οκτώ στις δέκα από τις μεγαλύτερες εμπορικές επιτυχίες της χρονιάς ανήκαν στη Disney και τα διάφορα παραρτήματα της (Marvel, Pixar, Disney animation, Star Wars). Μια αυτοκρατορία στο απόγειό της.
Πέντε χρόνια και μια πανδημία μετά, οι αναλογίες έχουν αλλάξει πλήρως. Συγκεκριμένα, το 2023, μόλις τρεις από τις δέκα μεγαλύτερες επιτυχίες ανήκαν στη Disney (και αυτές όχι στις ψηλότερες θέσεις). Το άλλοτε πανίσχυρο MCU (κινηματογραφικό σύμπαν Marvel) φέρνει τη μια εισπρακτική και κριτική αποτυχία μετά την άλλη ενώ το πρόσφατο “The Marvels” σηματοδότησε το τέλος της εποχής που οι ταινίες αυτές ήταν “events” που όλοι ένιωθαν πως έπρεπε να προλάβουν στους κινηματογράφους. Οι λόγοι που οδήγησαν στην κρίση της αυτοκρατορίας είναι πολλαπλοί και απαιτούν δικό τους άρθρο αλλά συνοψίζονται σε κάποιες βασικές πτυχές:
- Έλλειψη πρωτοτυπίας και υπερβολική στήριξη στη «φόρμουλα»
- Υπερφόρτωση του κοινού με χιλιάδες σειρές και ταινίες το χρόνο
- Αδιάφοροι νέοι χαρακτήρες (She-Hulk, Eternals), άσκοποι παλιοί (Thor, Black Widow)
- Πλήρης απουσία του καλλιτέχνη στην παραγωγή
Με αυτά τα δεδομένα σαν σκεπτικό, η ανακοίνωση του “X-men 97” πέρασε σχετικά αδιάφορη και φάνηκε σαν μια ακόμη απελπισμένη προσπάθεια του studio να βγάλει γρήγορο χρήμα εξαντλώντας και τις τελευταίες αχρησιμοποίητες πηγές νοσταλγίας. Λειτουργώντας ταυτόχρονα ως sequel και reboot της αγαπημένης μεν —ξεχασμένης δε— σειράς των 90s φάνηκε σαν να εκφράζει όλα τα προβλήματα του σύγχρονου Hollywood.
Κι όμως, όσοι αναστενάξαμε με ειρωνεία στην ανακοίνωσή του, δεν θα μπορούσαμε να είχαμε πέσει περισσότερο έξω. Το x-men 97 είναι όχι μόνο με διαφορά ό,τι καλύτερο έχει παραδώσει η Marvel τα τελευταία χρόνια αλλά περιέχει σκηνές πιο ώριμες, βαθυστόχαστες και συναρπαστικές ακόμα και από τις καλύτερες ταινίες του MCU. Να μια σειρά που δεν αντιμετωπίζει τον θεατή σαν ανυπόμονο παιδάκι που χρειάζεται να τον ταΐσει πληροφορίες με το κουταλάκι, αλλά σέβεται τη νοημοσύνη του καθώς και το υλικό το οποίο μεταφέρει. Παρότι η σειρά τρέχει με ταχύτατους ρυθμούς (η μεγαλύτερη αδυναμία της, κατανοητή όμως λόγω των περιορισμών των studio) και επιλέγει να μεταφέρει ακόμα και τις πιο τρελές ιστορίες των κόμιξ περιλαμβάνοντας χρονοταξίδια και κλωνοποίηση, αφιερώνει τον απαραίτητο χρόνο στην κάθε ιστορία και αναδεικνύει την αιτία των διάφορων συναισθηματικών και πνευματικών συγκρούσεων.
Οι X-men πάντα διέφεραν από τις άλλες ομάδες υπερηρωών, λόγω του μίσους που αντιμετώπιζαν ως μεταλλαγμένοι. Ενώ οι Εκδικητές και οι “Justice League” έσωζαν τη Νέα Υόρκη περικυκλωμένοι από κόσμο να τους αποθεώνει, τους X-men τους κοιτούσαν με μίσος ανεξαρτήτως αν ήθελαν να σώσουν τον κόσμο ή να τον καταστρέψουν. Αυτή η υπόστασή τους ως μεταλλαγμένοι, ήταν που έκανε τους X-men να ταυτιστούν με τον αγώνα των αδυνάμων και των απόβλητων κάθε κοινωνίας να αναγνωριστούν ως ισότιμα μέλη της.
Ο στόχος αυτός πάντα εκφραζόταν μέσω δύο χαρακτήρων του, Charles Xavier ή αλλιώς Professor X (καθηγητή του σχολείου των μεταλλαγμένων και ηγέτη των X-men) και του Magneto (μόνιμου ανταγωνιστή των X-men με απεριόριστο έλεγχο του μαγνητισμού). Δύο χαρακτήρων που ενώ συμφωνούσαν για τον τελικό προορισμό διαφωνούσαν στα μέσα που θα μπορούσαν να το καταφέρουν. Αν και δεν ήταν ο αρχικός στόχος των μυθικών Stan Lee και Jack Kirby, η σύγκρουση του πασιφισμού του Xavier με τον κυνικό ρεαλισμό του Magneto κατέληξε να προσομοιάζει τις γνωστές φιγούρες των Malcolm X και Martin Luther King. Όπως και οι πασίγνωστοι ηγέτες του «κινήματος δικαιωμάτων των πολιτών» αντιπροσωπεύουν, (ως ένα βαθμό), τους δρόμους της βίαιης και μη βίαιης επανάστασης, έτσι και ο Xavier με τον Magneto είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Άλλοτε συνεργάζονται για να πετύχουν κάποιο κοινό στόχο, ενώ άλλοτε οι δρόμοι τους συγκρούονται.
Ο συγγραφέας Dan Demayo, κατανοώντας αυτήν τη σχέση φιλίας-έχθρας των δύο χαρακτήρων, αποφασίζει να συνεχίσει το ανατρεπτικό τέλος της παλιάς σειράς, όπου πεθαίνει ο Xavier, με μια νέα ανατροπή, κάνοντας ηγέτη της μεταλλαγμένης ομάδας όχι τον αγαπημένο μαθητή του, τον Cyclops, ούτε τον αγαπημένο του κοινού Wolverine, αλλά τον αιώνιο εχθρό των Χ-men Magneto. Επιμένοντας, μάλιστα, σε αυτήν την επιλογή, βάζει τον Μagneto όχι μόνο να είναι ειλικρινής στην πρόθεσή του να τιμήσει τη διαθήκη του Xavier, αλλά και να προσπαθεί όντως να βαδίσει στον δρόμο του νεκρού του φίλου. Χωρίς να θέλω να μαρτυρήσω τις μετέπειτα ανατροπές, η σειρά προσφέρει την πιο ενδιαφέρουσα διασκευή του γνωστού χαρακτήρα, εστιάζοντας στο παρελθόν του ως μάρτυρα του ολοκαυτώματος και στα πιο ανθρώπινα χαρακτηριστικά του εξηγώντας έτσι το μίσος του για την ανθρωπότητα. Αν μη τι άλλο, είναι η πρώτη φορά που ο Xavier είναι αυτός που χρειάζεται περισσότερη δουλειά ως χαρακτήρας, καθώς η ζυγαριά γέρνει ολοένα και περισσότερο προς τον πόλο του Magneto.
Παρότι επέλεξα να εστιάσω στους συγκεκριμένους χαρακτήρες, αυτό δεν σημαίνει πως οι υπόλοιποι περνάνε αδιάφοροι. Καταρχάς, η σειρά πετυχαίνει κάτι που ακόμα και οι μεγαλύτεροι συγγραφείς κόμιξ έχουν αποτύχει, το οποίο είναι να κάνει τον Cyclops ενδιαφέροντα χαρακτήρα και να βρει τη θέση του σαν ηγέτης. Για πρώτη φορά, το μαύρο πρόβατο των X-men καλείται να κάνει δύσκολες προσωπικές επιλογές, ενώ επιτέλους του δίνονται πιο στυλιζαρισμένες σκηνές μάχης. Για άλλη μια φορά μετά το original καρτούν, ξεχωρίζουν ιδιαίτερα το δυναμικό δίδυμο Gambit και Rogue που προσφέρουν τις πιο συναισθηματικές και ερωτικές σκηνές του έργου, ενώ ένας από τους δύο, περνάει τρομερή αλλαγή μετά το πέμπτο επεισόδιο, κάνοντάς τον ακόμα πιο ενδιαφέρον.
Πέρα από το εξαιρετικό σενάριο, τεχνικά είναι με διαφορά η πιο δημιουργική και καλλιτεχνική σειρά της Μarvel, αντλώντας σίγουρα έμπνευση από την μεγάλη επιτυχία των άλλων πρόσφατων animation επιτυχιών που πάνε μπροστά το μέσο, των δύο Spider-Verse. Η μίξη 2D με 3D animation δημιουργεί κάποιες πολύ ευφάνταστες σκηνές με πολύχρωμα ψυχεδελικά visuals σε σκηνές φαντασίας και τρόμου. Αξιοσημείωτη είναι, τέλος, η εξαιρετική χρήση του κομματιού Ηappy Νation των ace of base, στην πιο έντονη και χαρακτηριστική σκηνή της σειράς σε βαθμό που πλέον δεν μπορώ να ακούσω το κομμάτι χωρίς να τη σκεφτώ.
Συνολικά, το X-men 97 αποτελεί μια όαση στα ερείπια της άλλοτε μεγάλης Marvel αυτοκρατορίας. Έχοντας δημιουργικότητα στις σκηνές δράσεις, εμβάθυνση των χαρακτήρων και κατανοώντας το πολιτικοκοινωνικό υπόβαθρο των μεταλλαγμένων, αποτελεί μια από τις καλύτερες διασκευές υπερηρωικών κόμιξ που έχουν γυριστεί ποτέ.
Σημαίνει αυτό ότι η Disney έμαθε επιτέλους από τα λάθη της και θα αλλάξει τροχιά επιλέγοντας να εμπιστευθεί τους δημιουργικούς ανθρώπους αντί να παράγει κακογραμμένα σενάρια γραμμένα από A.I.; Κρίνοντας από το γεγονός ότι ο δημιουργός της σειράς απολύθηκε πριν καν αυτή φτάσει στο κοινό και με βάση τα επόμενα ανακοινωμένα projects, η απάντηση είναι όχι. Αλλά σαν πρώην φαν δεν μπορώ παρά να εκτιμήσω τα όσα καταφέρνει η σειρά σε τόσο λίγο χρόνο. Μακάρι από τις στάχτες των καταδικασμένων και κουρασμένων πλέον «Εκδικητών», οι X-men να φέρουν την αναγέννηση που όλοι οι fans ελπίζουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
