Του Παντελή Σιμώτα,
Η Θεσσαλία, η περιοχή της αρχαίας Ελλάδας, φημίζεται όχι μόνο για τα καταπράσινα τοπία της και τον κομβικό της ρόλο στα ιστορικά γεγονότα, αλλά και για την πλούσια ιστορία της γεμάτη μυθολογικούς ήρωες. Αυτοί οι ήρωες, που συχνά απεικονίζονται σε ιστορίες γενναιότητας, θεϊκής εύνοιας και τραγικής μοίρας, αντανακλούν τις αξίες και τις πεποιθήσεις του αρχαίου θεσσαλικού λαού. Μεταξύ των πιο αξιοσημείωτων από αυτούς τους ήρωες είναι ο Αμύντωρ, ο Πολύφημος ο Λαπίτης και ο Ποίας. Οι ιστορίες τους έχουν περάσει από γενιά σε γενιά, απαθανατίζοντας τις πράξεις τους και τις σχέσεις τους με τις θεϊκές και τις ηρωικές παραδόσεις της Ελλάδας.
Ο Αμύντωρ, μια μορφή βαθιά ριζωμένη στις μυθολογικές παραδόσεις της Θεσσαλίας, λέγεται ότι ήταν είτε γιος του Δία είτε του Φέρη, γιου του Ορμένιου, βασιλιά της ομώνυμης πόλης στον Παγασητικό Κόλπο, στους πρόποδες του Πηλίου. Η αφήγησή του είναι συνυφασμένη με εκείνη του Ηρακλή, ενός από τους μεγαλύτερους ήρωες της ελληνικής μυθολογίας. Σύμφωνα με το μύθο, όταν ο Ηρακλής έφτασε στην περιοχή, ο Αμύντωρ αρνήθηκε να τον αφήσει να περάσει από την επικράτειά του, απειλώντας τον μάλιστα με όπλα. Ο Ηρακλής, απτόητος από αυτή την απειλή, επιτέθηκε και κατέλαβε τη χώρα, σκοτώνοντας τελικά τον Αμύντορα. Μια άλλη εκδοχή της ιστορίας υποστηρίζει ότι η εκστρατεία του Ηρακλή κατά του Αμύντορα έγινε εξαιτίας της άρνησης του να δώσει την κόρη του, την Αστυδάμεια, στον Ηρακλή, ο οποίος ήταν ήδη παντρεμένος με τη Δειάνειρα. Η κατάκτηση της πόλης από τον Ηρακλή, η δολοφονία του βασιλιά και η ένωσή του με την αιχμάλωτη πριγκίπισσα οδήγησαν στη γέννηση ενός γιου, του Κτησίππου ή Τλεπόλεμου, ο οποίος συνέχισε την ηρωική παράδοση.
Ο Πολύφημος, που δεν πρέπει να συγχέεται με τον ομώνυμο Κύκλωπα, ήταν ήρωας της Λάρισας στη Θεσσαλία. Ήταν γιος του Ελάτου και της Υπέπειας και αδελφός του Καίνου, μιας άλλης αξιόλογης μορφής της ελληνικής μυθολογίας. Η σύζυγος του Πολύφημου ήταν η Λαονομία, κόρη του φημισμένου ήρωα Αμφιάραου και αδελφή της Αλκμήνης, καθιστώντας τον Πολύφημο γαμπρό του Ηρακλή. Η ηρωική του υπόσταση τονίζεται περαιτέρω από τη συμμετοχή του σε σημαντικά μυθολογικά γεγονότα. Ο ήρωας συμμετείχε στη φημισμένη μάχη μεταξύ των Λαπίθων και των Κενταύρων, μια σύγκρουση που ανέδειξε τη γενναιότητα και την πολεμική του δεινότητα. Συμμετείχε επίσης στην αποστολή των Αργοναυτών για την αναζήτηση του Χρυσόμαλλου Δέρατος, αποδεικνύοντας την ανδρεία και το περιπετειώδες πνεύμα του.
Ένα ιδιαίτερα οδυνηρό επεισόδιο από τη ζωή του Πολύφημου αφορά τη συνάντησή του με τις νύμφες που απήγαγαν τον νεαρό σύντροφό του, τον Ύλα, λόγω της ομορφιάς του. Ο Πολύφημος, όταν άκουσε τις κραυγές του Ύλα, προσπάθησε να τον σώσει, νομίζοντας λανθασμένα ότι τον είχαν απαγάγει ληστές. Αυτό το τραγικό περιστατικό υπογραμμίζει το θέμα της πίστης και της προστατευτικής φύσης του ήρωα. Η ζωή του Πολύφημου έληξε σε μια μάχη εναντίον των Χαλυβών, ενός λαού γνωστού για τις ικανότητές του στη σιδηρουργία, στην περιοχή του Πόντου.
Ο Ποίας ήταν ένας άλλος σημαντικός ήρωας από τη Θεσσαλία, γνωστός για τις εξαιρετικές ικανότητές του ως τοξότης. Ήταν γιος του Θαυμακού, από τον οποίο πήρε το όνομά της η πόλη Θαυμακία στη Μαγνησία. Ο Ποίας έλαβε μέρος, και αυτός, στην Αργοναυτική Εκστρατεία, ένα ταξίδι γεμάτο προκλήσεις και κινδύνους. Κατά τη διάρκεια αυτής της αποστολής, του αποδίδεται η δολοφονία του γίγαντα Τάλου, ενός τρομερού πλάσματος που φύλαγε το νησί της Κρήτης. Ο Τάλως ήταν άτρωτος, εκτός από μια μόνο φλέβα που έτρεχε από το λαιμό του μέχρι τον αστράγαλό του, η οποία έκλεινε με ένα καρφί ή καλυπτόταν από ένα λεπτό ύφασμα. Ο Ποίας χτύπησε αυτό το ευάλωτο σημείο με το βέλος του, ρίχνοντας κάτω τον γίγαντα με αποτέλεσμα να εξασφαλίσει την ασφάλεια των συντρόφων του.
Οι ικανότητες του Ποία με το τόξο και το βέλος ήταν τόσο φημισμένες που του χάρισαν την εύνοια του Ηρακλή. Καθώς ο Ηρακλής κείτονταν ετοιμοθάνατος στο όρος Οέτα, υποφέροντας από το δηλητηριασμένο ένδυμα που του έδωσε η Δειάνειρα, ο Ποίας ήταν αυτός που έφτιαξε την νεκρική πυρά και την άναψε, χαρίζοντας στον Ηρακλή την ηρεμία του θανάτου και την τελική θεοποίησή του. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, ο Ηρακλής κληροδότησε στον Ποία το ισχυρό τόξο και τα βέλη του. Αυτά τα όπλα κληρονόμησε αργότερα ο γιος του Ποία, ο Φιλοκτήτης, ο οποίος διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στον Τρωικό Πόλεμο χρησιμοποιώντας αυτά τα βέλη για να σκοτώσει τον Πάρη, τον πρίγκιπα της Τροίας.
Οι ήρωες της Θεσσαλίας, με τις διαφορετικές καταβολές και τις εξαιρετικές πράξεις τους, αποτελούν παράδειγμα της πλούσιας μυθολογικής κληρονομιάς της περιοχής. Η προκλητικότητα του Αμύντορα και η επακόλουθη πτώση του, η ανδρεία και η τραγική πίστη του Πολύφημου και οι απαράμιλλες ικανότητες τοξοβολίας του Ποία και ο καθοριστικός ρόλος του στις τελευταίες στιγμές του Ηρακλή, συμβάλλουν ο καθένας σε ένα ζωντανό μωσαϊκό μύθου και θρύλου. Οι ιστορίες αυτές δεν αναδεικνύουν μόνο τον ατομικό ηρωισμό αυτών των μορφών, αλλά αντανακλούν και τις ευρύτερες πολιτιστικές και θρησκευτικές αξίες της αρχαίας Θεσσαλίας. Μέσα από τις διαχρονικές ιστορίες τους, οι μυθολογικοί ήρωες της Θεσσαλίας συνεχίζουν να εμπνέουν και να γοητεύουν, υπενθυμίζοντάς μας τη διαχρονική φύση της ανθρώπινης γενναιότητας, της πίστης και της αναζήτησης της δόξας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ι. Ρισπέν (1953), Ελληνική Μυθολογία Τόμος Ι & ΙΙ, Αθήνα: Εκδόσεις Βίβλος.
- Α. Μεγαπάνου (2006), Πρόσωπα και άλλα Κύρια Ονόματα Μυθολογικά – Ιστορικά εώς τον 1ο μ.Χ. αιώνα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, Αθήνα: Εκδόσεις Έναστρον.
- Αρχαία Ελληνική Μυθολογία: Θεσσαλοί, users.sch.gr, Διαθέσιμο εδώ
