Του Βαγγέλη Ζαμινού,
Σε μια χώρα που φέτος μετρά 50 χρόνια από τη Mεταπολίτευση, άρα και 50 χρόνια διαρκούς Δημοκρατίας, σήμερα σε πολλές περιπτώσεις αποδεικνύεται ότι η Δημοκρατία στην Ελλάδα βρίσκεται σε κρίση. Περιπτώσεις που πόλωσαν το πολιτικό σκηνικό –και έφεραν τη Δημοκρατία στα όριά της– ποικίλουν στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας τα τελευταία τέσσερα χρόνια.
Μια πρώτη περίπτωση που ανησυχεί το δημοκρατικό μέλλον και το κράτος δικαίου είναι η παρακολούθηση του Νίκου Ανδρουλάκη από την ΕΥΠ, κάνοντας τον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ να δηλώνει ανοιχτά και χωρίς κανένα φίλτρο το πόσο αντιδημοκρατική μοιάζει η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, χρησιμοποιώντας παράνομες τακτικές προς όφελος του ίδιου του κόμματος και του Πρωθυπουργού.
Αυτό το σκάνδαλο των υποκλοπών πήρε μεγαλύτερη έκταση όταν γινόταν ολοένα και πιο γνωστό πως η ΕΥΠ είτε με συμβατικό τρόπο είτε μέσω του νεοφερμένου προγράμματος παρακολούθησης “Predator”, υπέκλεπτε ιδιωτικές συνομιλίες από δικαστικούς, δημοσιογράφους, ακαδημαϊκούς, επιχειρηματίες για χάρη κυβερνητικών προσώπων. Η δημοσίευση των υποκλοπών οδήγησε τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, να αρνηθεί οποιαδήποτε σχέση μπορεί να έχει ένα σκάνδαλο όπως αυτό με το όνομά του. Ο Γενικός Γραμματέας του Πρωθυπουργού (και συγγενής του), Γρηγόρης Δημητριάδης, που ο ίδιος ο Πρωθυπουργός του είχε θέσει ως αρμοδιότητα την ευθύνη και τη λειτουργία της ΕΥΠ –όταν ο Κ. Μητσοτάκης έθεσε την ΕΥΠ υπό την άμεση εποπτεία του μετά της Βουλευτικές Εκλογές του 2019– παραιτήθηκε τον Αύγουστο του 2022. Το σκάνδαλο των υποκλοπών έφερε έντονες αντιδράσεις κατά της Κυβέρνησης εντός και εκτός του Κοινοβουλίου. Λίγο καιρό μετά, γίνεται αντιληπτό ότι το σκάνδαλο δεν είναι κυρίαρχο θέμα στον δημόσιο λόγο ούτε τον πολιτικών κομμάτων, αλλά ούτε της κοινής γνώμης.
Το καμπανάκι του κινδύνου συνεχίζει να χτυπά όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψηφίζει το ψήφισμα που κατατέθηκε για την υπονόμευση του κράτους δικαίου στην Ελλάδα (ψήφος «υπέρ» 330 ευρωβουλευτών). Η ανησυχία που διέπει την Ε.Ε. έχει άμεση σχέση με το σκάνδαλο των υποκλοπών εντός συνόρων, τη μη ύπαρξη πλουραλισμού των ΜΜΕ, την ελλιπή πρόοδο στην έρευνα για τον θάνατο του δημοσιογράφου Δημήτρη Καραϊβάζ, ενώ οι ίδιοι οι ευρωβουλευτές δηλώνουν πως δέχονται απειλές από υψηλόβαθμα πολιτικά στελέχη και ζητούν την αλλαγή της νομοθεσίας που έθεσε την ΕΥΠ υπό τον άμεσο έλεγχο του Πρωθυπουργού. Ακόμα, έγινε λόγος για την προβληματική στάση της Ελλάδας, όταν η χώρα απέρριψε την ευρωπαϊκή βοήθεια για τη διερεύνηση του εγκλήματος των Τεμπών.
Μένοντας στον ευρωπαϊκό χώρο, το παζλ για την αμφισβήτηση του κράτους δικαίου συμπληρώνει η υπόθεση για τη διαρροή προσωπικών δεδομένων εκλογέων απόδημων Ελλήνων του εξωτερικού από τη ΝΔ στην ευρωβουλευτή του κόμματος Άννα Μισέλ Ασημακοπούλου. Η υπόθεση έγινε γνωστή όταν Έλληνες του εξωτερικού κατήγγειλαν ότι η ευρωβουλευτής τους έστειλε email για την προεκλογική της καμπάνια, ενώ οι ίδιοι δεν είχαν συναινέσει ποτέ να γνωστοποιηθεί το email τους. Η υπόθεση που έχει μετατραπεί σε σκάνδαλο αφορά και το Υπουργείο Εσωτερικών, αφού αυτό γνωστοποίησε τα προσωπικά δεδομένα στην ευρωβουλευτή. Επιβλήθηκε πρόστιμο στην ευρωβουλευτή ύψους € 40.000 και € 400.000 στο Υπουργείο Εσωτερικών. Αναμένεται και η απόφαση της Δικαιοσύνης για τη Νέα Δημοκρατία και τον τότε Γραμματέα Αποδήμων, Νίκο Θεοδωρόπουλο.
Τα σημάδια αποδυνάμωσης και εξευτελισμού της Δημοκρατίας και του δικαίου από τις πολιτικές στρατηγικές της εξουσίας βρίσκονται σε κορύφωση, με το αιματηρό δυστύχημα στα Τέμπη, ένα δυστύχημα που δικαίως έχει ονομαστεί έγκλημα. Από την πρώτη στιγμή, το γεγονός στα Τέμπη έφερε αντιδράσεις από την κοινωνία, αφού ένιωσε το αίσθημα της ανασφάλειας και τις απαξιώσεις για το πολιτικό στερέωμα για ένα μέσο μεταφοράς που όλοι οι πολίτες χρησιμοποιούν και ο καθένας θα μπορούσε να ήταν στη θέση των θυμάτων. Το αίσθημα του έως τότε κοινού βίου με τα θύματα και ο τρόπος που η κοινωνία τα γνώρισε από την προβολή τους στα ΜΜΕ έκανε την ελληνική κοινή γνώμη να απογοητευτεί από την εξουσία.
Η επιθετική στάση της κοινωνίας προς την εξουσία, σε συνδυασμό με την απροκάλυπτη συγκάλυψη των πολιτικών και των αρμόδιων προσώπων που έχουν άμεση σχέση με την απαξίωση των τρένων και με το έγκλημα των Τεμπών, αλλά και μία εξεταστική επιτροπή που εξελίχθηκε σε φιάσκο, ολοκληρώνουν το κάδρο των περιπτώσεων που δικαιολογημένα ανησυχούν τους πολίτες για την κατάσταση της Δημοκρατίας και του κράτους δικαίου στη χώρα.
Η έρευνα του ιδρύματος «ΕΝΑ» για την «Πολιτική εμπιστοσύνη και τη Δημοκρατία» επαληθεύει τους φόβους και την απογοήτευση των πολιτών για τους δημοκρατικούς θεσμούς και την πολιτική, καθώς το 68% δηλώνει «λίγο» ή «καθόλου» ικανοποιημένο με τους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας, ενώ, επιπλέον, το μεγαλύτερο σύνολο πιστεύει ότι η Δημοκρατία λειτουργεί καλύτερα στην Ε.Ε. σε σχέση με την Ελλάδα. Επίσης, το 59% απαντάει ότι αυτό που θα ήθελε να αλλάξει είναι η διαφάνεια στους πολιτικούς θεσμούς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πέρασε το ψήφισμα κόλαφος για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα, Τα Νέα, διαθέσιμο εδώ
- Ένα κράτος λάφυρο, What Politics Means, διαθέσιμο εδώ
- Έρευνα ΕΝΑ | Πολιτική εμπιστοσύνη και δημοκρατία, ΕΝΑ Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών, διαθέσιμο εδώ
