Του Δημήτρη Μπουτσικάρη,
Η μεταπολίτευση θα βρει την κινηματογραφική βιομηχανία σε μια διαρκή πτώση, με τις ταινίες που δημιουργούνται κάθε χρόνο να μειώνονται και τα εισιτήρια όλο και να λιγοστεύουν. Η ευκολία της τηλεόρασης, η οποία άρχιζε να βρίσκεται σε όλο και περισσότερα σπίτια, θα στρέψει τον κόσμο από τα σινεμά στα καθημερινά προγράμματα και στις σειρές. Οι αιθουσάρχες, μάλιστα, κατηγορούσαν την τηλεόραση για αθέμιτο ανταγωνισμό με χαρακτηριστικό παράδειγμα της κόντρας τους, το 1977, την επέμβαση εισαγγελέα, γιατί η ταινία του Αλέκου Σακελλάριου Καλώς ήρθε το δολλάριο προβλήθηκε στην τηλεόραση. Εξαίρεση σε αυτήν την κατάπτωση αποτελεί η άνθηση ενός καινούργιου είδους για τα ελληνικά δεδομένα, μιας και δεν μπορούσε να παίξει στην τηλεόραση, αυτό των «ερωτικών» ταινιών.
Τη σεζόν 1974-1975 γυρίστηκαν 47 ταινίες με 1.512.966 εισιτήρια, από τις οποίες οι 24 ήταν «ερωτικές» με 697.000 εισιτήρια. Την επόμενη σεζόν, 1975-1976, 38 ταινίες με 1.362.396 εισιτήρια, με τις 22 να είναι «ερωτικές» με 666.520 εισιτήρια και τη σεζόν 1976-1977 16 ταινίες, 353.555 εισιτήρια, με τις 8 «ερωτικές» και 182.242 εισιτήρια. Τέλος, η σεζόν 1977-1978 είχε 17 ταινίες με 336.555 εισιτήρια, με τις 3 να είναι «ερωτικές» και 37.838 εισιτήρια. Τελικά, θα βρεθεί μια ανάσα και θα υπάρξει μια αύξηση στην αγορά εισιτηρίων με τη σεζόν 1978-1979, όπου θα κοπούν 1.468.012 εισιτήρια, τη σεζόν 1979-1980, 1.742.624.
Μεγάλο μερίδιο σε αυτήν την ανάπτυξη είχαν οι αξιόλογες δουλειές ηθοποιών αλλά και ανερχόμενων σκηνοθετών, όπου αγαπήθηκαν από το ευρύ κοινό, όπως αυτές του Θανάση Βέγγου με τις ταινίες Από που πάνε για την χαβούζα; και Ο παλαβός κόσμος του Θανάση. Επιπρόσθετα, σκηνοθέτες όπως ο Θόδωρος Αγγελόπουλος με τον Θίασο (1975) και τους Κυνηγούς (1976) και ο Παντελής Βούλγαρης με το Χάππυ Νταίη (1976) έθεσαν το δικό τους «λιθαράκι» για την ανάπτυξη του νέου ελληνικού κινηματογράφου από τα μέσα της δεκαετίας του ’70.
Πλέον, η δεκαετία του ’80 βρίσκει το κινηματογραφικό πεδίο σε μια περίοδο όπου η παντοδυναμία της Φίνος Φιλμ αποτελεί παρελθόν, σηματοδοτώντας το πέρασμα από τη βιομηχανία στο σινεμά του καλλιτέχνη και του δημιουργού. Μοναδικός χρηματοδότης, ήδη από το 1982, είναι το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Η δεκαετία θα ξεκινήσει με τη σεζόν 1980-1981 με 3.281.586 εισιτήρια και τη σεζόν 1981-1982 με 3.947.569 εισιτήρια. Σημαντικές ταινίες ήταν η πολιτική ταινία του Νίκου Τζίμα Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο (1980), όπου έκοψε απροσδόκητα για την εποχή 618.533 εισιτήρια, η Παραγγελιά! (1980) του Παύλου Τάσιου, το Ρεμπέτικο (1983) του Κώστα Φέρρη, η Λούφα και παραλλαγή (1984) του Νίκου Περάκη, τα Πέτρινα χρόνια (1985) του Παντελή Βούλγαρη και το Τοπίο στην ομίχλη (1988) του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχάσουμε να αναφέρουμε καλτ κωμωδίες όπως το Τροχονόμος Βαρβάρα (1981), Ρόδα τσάντα και κοπάνα (1982), Ο Δυναστείας (1985) και Ο καβαλάρης των F.M. Stereo (1986) που τις σκηνοθέτησε ο Όμηρος Ευστρατιάδης, με πρωταγωνιστές τον Σωτήρη Μουστάκα και τον Στάθη Ψάλτη αντίστοιχα.
Η δεκαετία του ’90 θα βρει το ελληνικό κινηματογράφο σε μια κρίση ταυτότητας και πολλοί θα του δώσουν την ιδιότητα του «πεθαμένου». Μάλιστα, την περίοδο 1990-1994, γυρίστηκαν μόνο 14 ταινίες, καθιστώντας την εποχή εκείνη για το ελληνικό σινεμά φτωχή. Εκείνη η χρονιά σώθηκε από τις ταινίες των Θόδωρου Αγγελόπουλου και Παντελή Βούλγαρη Μετέωρο βήμα του πελαργού (1991) και Ήσυχες μέρες του Αυγούστου (1991) αντίστοιχα. Άλλες ταινίες άξιες αναφοράς ήταν οι Μπάυρον: Μπαλάντα ενός δαιμονισμένου (1992) του Νίκου Κούνδουρου, Καβάφης (1994) του Γιάννη Σμαραγδή και Ο κήπος του Θεού (1994) του Τάκη Σπυριδάκη. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 η παραγωγή αρχίζει να ανεβαίνει ξανά με το Βαλκανιζατέρ (1997), του Σωτήρη Γκορίτσα, να είναι η πρώτη ταινία της δεκαετίας που κόβει εξαψήφιο αριθμό εισιτηρίων, τα οποία έφθασαν τα 180.000.
Καταληκτικά, η τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα θα κλείσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο με τον Θόδωρο Αγγελόπουλου να κερδίζει τον Χρυσό Φοίνικα στο φεστιβάλ των Καννών το 1998 με την ταινία Μια αιωνιότητα και μια μέρα (1998), αλλά και με την ταινία Safe sex (1999) των Θανάση Παπαθανασίου και Μιχάλη Ρέππα, που έκοψε 1.500.000 εισιτήρια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ξένος Χρήστος, 2023, Η ελληνική κινηματογραφική παραγωγή (1942-1990). Αθήνα: Αιγόκερως
- Σολδάτος Γιάννης, 2002, Η ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, Τόμοι ‘Α,’Β,’Γ, Αθήνα: Αιγόκερως
- Γιώργος Ανδρίτσος, 2020, Κινηματογράφος και ιστορία: Η Κατοχή και η Αντίσταση στις ελληνικές ταινίες μεγάλου μήκους από το 1945 μέχρι το 1981, Αθήνα: Εκδόσεις ΚΨΜ
