Της Όλγας Συμεωνίδου,
Η ExxonMobil, για όσους δεν τη γνωρίζουν ήδη, είναι μια πολυεθνική εταιρεία ενέργειας, με έδρα το Ίρβινγκ του Τέξας. Πρόκειται για εταιρεία με τεράστιο οικονομικό εύρος, καθώς το 2023 τα έσοδά της ξεπέρασαν τα $ 80 δις. Η χρηματιστηριακή της αξία, μάλιστα, την κατατάσσει στις κορυφαίες του κόσμου. Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι δεν μιλάμε για ακόμα μια εταιρεία, αλλά για έναν κολοσσό στον κλάδο της ενέργειας, με άμεση επιρροή στην παγκόσμια οικονομία.
Αν και πανίσχυρη, η ExxonMobil δεν είναι ανεπίδεκτη κριτικής και συμμόρφωσης. Θα σκεφτείτε τώρα, τι σημαίνει αυτό; Δεν είναι λίγες οι φορές –ναι και όμως (!)– που η συγκεκριμένη εταιρεία έχει δεχθεί δηκτική και έντονη κριτική για τον ρόλο που διαδραματίζει στην κλιματική αλλαγή και τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Υπάρχουν κατηγορίες πως η εταιρεία γνώριζε τις επιπτώσεις που είχαν στο περιβάλλον οι δραστηριότητές της, αλλά παρ’ όλα αυτά το απέκρυπτε, με αποτέλεσμα να έχει εμπλακεί σε διάφορες νομικές διενέξεις και διαμάχες για την περιβαλλοντική πολιτική που (δεν) ακολουθεί.
Και ο μετοχικός ακτιβισμός; Τι είναι; Πώς έρχεται να συμπληρώσει τη μεγαλύτερη εικόνα; Ο μετοχικός ακτιβισμός είναι μια στρατηγική όπου οι μέτοχοι μιας εταιρείας (συνήθως μιλάμε για ομάδες επενδυτών) χρησιμοποιούν την ιδιοκτησία τους σε μετοχές της εταιρείας με απώτερο κίνητρο και σκοπό να επηρεάσουν τη δυναμική στο εσωτερικό της. Ο στόχος που θέλουν να επιτευχθεί ποικίλλει. Μπορεί να είναι η βελτίωση της απόδοσης της εταιρείας, η αλλαγή στην εταιρική πολιτική, η προώθηση ακόμα και της κοινωνικής ευθύνης ή και η προσπάθεια διόρθωσης αδικιών στην διακυβέρνηση της εταιρείας. Στην περίπτωση της ExxonMobil, μας ενδιαφέρει ο στόχος της κοινωνικής ευθύνης, καθώς μια μερίδα μετόχων-ακτιβιστών προσπάθησε να επιδιώξει περιβαλλοντικές αλλαγές, οι οποίες θα προάγουν τη βιωσιμότητα και την ευημερία της κοινωνίας.
Αυτό που συμβαίνει τη δεδομένη χρονική περίοδο είναι πως ο μετοχικός ακτιβισμός έχει αρχίσει να γίνεται όλο και πιο δημοφιλής στους επενδυτές και αυτό γιατί οι τελευταίοι αναζητούν και διεκδικούν πιο ενεργό ρόλο στη διαχείριση των επενδύσεών τους και δεν στέκονται πλέον μόνο στην απλή οικονομική απόδοση. Στο σημείο αυτό νομίζω πως πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι όσες πιο πολλές μετοχές έχει ένας μέτοχος, τόσο μεγαλύτερη είναι και η επιρροή που ασκεί μέσα στην εταιρεία.
Ας επανέλθουμε στην ExxonMobil, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει αντιμετωπίσει πιέσεις από μετόχους και επενδυτές για να αλλάξει τη στρατηγική της και να επενδύσει περισσότερο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Το 2021, μια ομάδα ακτιβιστών μετόχων με όνομα “Engine No. 1”, κέρδισε θέσεις στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας, πιέζοντας για πιο φιλικές προς το περιβάλλον πολιτικές.
Τις πιέσεις αυτές τις έκαναν ακόμα πιο έντονες οι ομάδες επενδυτών-μετόχων της Arjuna Capital και της Follow This. Αυτές οι ομάδες ενέτειναν περισσότερο το κλίμα, καθώς ζητούσαν από την ExxonMobil να υιοθετήσει αυστηρότερους κλιματικούς στόχους και πιο συγκεκριμένα για τις εκπομπές Scope 3, οι οποίες περιλαμβάνουν τις εκπομπές που παράγονται από τη χρήση των προϊόντων της εταιρείας. Αυτή είναι η πρώτη φορά που η ExxonMobil προσφεύγει σε δικαστική αγωγή για να αποκλείσει μια πρόταση μετόχων.
Το θέμα έγκειται στο ότι οι μέτοχοι-ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι η υιοθέτηση αυτών των στόχων θα εξυπηρετήσει αποτελεσματικότερα το συμφέρον τους, επικαλούμενοι κινδύνους όπως η απώλεια πρόσβασης στις κεφαλαιαγορές, οι πολιτικές παρεμβάσεις και οι απώλειες που σχετίζονται με παγιδευμένα περιουσιακά στοιχεία, εάν η ExxonMobil δεν ευθυγραμμιστεί με τους κλιματικούς στόχους. Από την πλευρά της, η ExxonMobil ισχυρίζεται ότι αυτές οι προτάσεις δεν εξυπηρετούν τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της εταιρείας ή των μετόχων της και προωθούν μια «ακραία ατζέντα» που στοχεύει στη μείωση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της. H ExxonMobil μηνύει αυτές τις ομάδες σε μια προσπάθεια να χτυπήσει το καμπανάκι στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (SEC), προκειμένου να αυστηροποιήσει τους κανόνες της αναφορικά με τις προτάσεις που θέτουν για μετόχους-επενδυτές. Η εταιρεία κάνει ξεκάθαρη τη θέση της, ότι οι επενδυτές – ακτιβιστές με ελάχιστες ή και καθόλου μετοχές δεν δύναται να υποβάλλουν προτάσεις που δεν βρίσκονται σε μια τροχιά που δίνει μακροπρόθεσμη αξία στις μετοχές.
Τώρα, για να ξεκαθαρίσει το τοπίο, αυτό που ουσιαστικά συμβαίνει είναι ότι ένας κολοσσός της ενέργειας έχει μηνύσει δύο ομάδες μετόχων-επενδυτών, διότι τα αιτήματά τους δεν «συμμορφώνονται» με τις πρακτικές και τις πολιτικές της εταιρείας. Επίσης, η ΕxxonMobil υποστηρίζει ότι οι προτάσεις παραβιάζουν τους κανονισμούς της SEC και δεν πληρούν τα απαιτούμενα κριτήρια για επανυποβολή, καθώς παρόμοιες προτάσεις απορρίφθηκαν από τους μετόχους σε προηγούμενα έτη. H προσφυγή της ExxonMobil κατατέθηκε στο Περιφερειακό Δικαστήριο των ΗΠΑ για τη Βόρεια Περιφέρεια του Τέξας κατά της επενδυτικής εταιρείας Arjuna Capital, με έδρα τη Μασαχουσέτη και της Follow This, μιας ακτιβιστικής ομάδας επενδυτών με έδρα το Άμστερνταμ.
Εάν στην τελική η πολυεθνική νικήσει τη δικαστική διαμάχη με τους μετόχους-ακτιβιστές, το τοπίο στην παγκόσμια οικονομία σίγουρα θα μεταβληθεί σε πολλαπλά επίπεδα. Δηλαδή, στη γλώσσα των χρηματοοικονομικών η αγωγή αυτή θα λειτουργήσει σίγουρα ως ασπίδα προστασίας –έστω και βραχυπρόθεσμα– για την αξία των μετοχών από μελλοντικές δαπάνες, προκειμένου να εφαρμοστούν φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, μπορεί να προκύψει θέμα με την αξία των μετοχών λόγω της αποξένωσης επενδυτών που επιδιώκουν βιώσιμες επενδύσεις. Επίσης, επενδυτικά μπορεί να επιδεινώσει τις σχέσεις της εταιρείας με θεσμικούς επενδυτές και μετόχους που ενδιαφέρονται για τα περιβαλλοντικά ζητήματα και την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Άλλωστε, ένα τέτοιο σκάνδαλο βλάπτει σημαντικά τη δημόσια εικόνα της εταιρείας, η οποία φαίνεται αδιάφορη για τις κλιματικές ανησυχίες και αγνοεί τις φωνές των μετόχων της.
Τελικά, όταν μια αγορά περιστρέφεται γύρω και μόνο από το κέρδος, ο όρος ανθρωποκεντρική προσέγγιση της οικονομίας παραμένει μια άπιαστη ουτοπία. Είναι άραγε μια ιδιωτική πρωτοβουλία τόσο ισχυρή –οι μέτοχοι-επενδυτές στην προκειμένη– και συνάμα υπεύθυνη, με την έννοια της καθ΄ ύλην αρμοδιότητας, να ασκεί πιέσεις με σκοπό να συναρτάται η δράση μιας τεράστιας οικονομικής αυτοκρατορίας με τους κλιματικούς στόχους του σήμερα; Σε καμία των περιπτώσεων ο μετοχικός ακτιβισμός δεν είναι κατακριτέος, αλλά δεν αποτελεί θεσμό. Δεν θα έπρεπε κάποια στιγμή αυτοί να αποτελέσουν τον παίκτη-κλειδί, έτσι ώστε οικονομία και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής να παίξουν στο ίδιο γήπεδο;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Exxon Mobil: Μηνύει ακτιβιστές μετόχους της για να αποτρέψει την κατάθεση προτάσεων για την κλιματική αλλαγή, Οικονομικός Ταχυδρόμος, διαθέσιμο εδώ
- ExxonMobil: Σε ρήξη με δύο περιβαλλοντικές ομάδες, Power Game, διαθέσιμο εδώ
