Της Μαρίας Βαρλάμη,
Στην Γαλλία ο 19ος αιώνας ήταν μια περίοδος μεγάλης πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής αλλαγής. Το αποτύπωμα της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 ήταν εμφανές και ταλάνιζε την πολιτική σκηνή. Η δράση του Ναπολέοντα Βοναπάρτη και το όραμά του για δημιουργία μιας Γαλλικής Αυτοκρατορίας, η Παλινόρθωση μετά την ήττα του Ναπολέοντα, το ξέσπασμα της Ιουλιανής Επανάστασης του 1830, η εγκαθίδρυση της Δεύτερης Γαλλικής Δημοκρατίας, η οποία καταλύθηκε το 1852 από τον ανιψιό του Ναπολέοντα για την δημιουργία μιας ακόμα Γαλλικής Δημοκρατίας, η οποία κράτησε περίπου μια εικοσαετία μέχρι να την αντικαταστήσει η Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία, που κράτησε μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο προκάλεσε σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές αναταραχές στον γαλλικό λαό.
Εκείνα τα χρόνια ακόμη, οι αποικιοκρατικές βλέψεις της Γαλλίας σε Αφρική και Ασία και η βιομηχανική επανάσταση οδήγησαν σε σημαντικές κοινωνικές αλλαγές. Υπήρξαν πολλές πολιτικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, διότι αναδύονται νέα κοινωνικά κινήματα και ιδεολογίες, όπως ο σοσιαλισμός και ο αναρχισμός και η πολιτιστική ανάπτυξη κάνει την Γαλλία κέντρο τέχνης και πολιτισμού με σημαντικούς καλλιτέχνες και διανοητές.
Στην Ευρώπη εμφανίζονται πολλά καλλιτεχνικά κινήματα, ανάμεσα στα οποία ο ρομαντισμός, ο ρεαλισμός, ο ιμπρεσιονισμός και άλλα. Ένα από αυτά ήταν και ο Ακαδημαϊσμός, ανάμεσα στους εκπροσώπους του οποίου συγκαταλέγεται και ο Γάλλος ζωγράφος Pierre Auguste Cot (1837 – 1883). Ο Cot έχει δημιουργήσει αρκετούς διάσημους πίνακες μεταξύ των οποίων «Η Καταιγίδα» και «Η Άνοιξη».
Η «Άνοιξη» είναι πίνακας του 1873, λάδι πάνω σε καμβά με διαστάσεις 2,13 * 1,27 μέτρα. Στον πίνακα απεικονίζεται ένα πολύ νεαρό ζευγάρι να αγκαλιάζεται καθισμένο σε μια κούνια, που φαίνεται, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, να κρέμεται από τον ουρανό. Το αγόρι, σκυμμένο προς το μέρος του κοριτσιού, λυγίζει το αριστερό του πόδι και το βάζει πίσω από το δεξί, στο ύψος της γάμπας. Το κορίτσι έχει περάσει τα χέρια της γύρω από το λαιμό του. Ο κορμός της στρέφεται προς τα εκείνον, αλλά γενικά η στάση της χαρακτηρίζεται σεμνή, έτσι όπως γαντζώνει το δεξί της πόδι γύρω από τον αριστερό της αστράγαλο. Αυτά τονίζουν τη νεότητά της. Στο πρόσωπό της διακρίνεται ένα ντροπαλό χαμόγελο, ενώ το βλέμμα της δεν αντικατοπτρίζεται κατευθείαν στο δικό του, παρά δίνει την εντύπωση ότι το αποφεύγει.
Και οι δύο νέοι φορούν ενδύματα που μοιάζουν να μιμούνται εκείνα της ελληνορωμαϊκής εποχής˙ το αγόρι ένα κοντό κόκκινο χιτώνα ζωσμένο στη μέση το κορίτσι ένα μακρύ διάφανο χιτώνα, τον οποίο μάλιστα διαπερνά το φως, αιχμαλωτίζοντας και την κίνηση του ζευγαριού. Η σκηνή εκτυλίσσεται στη μέση ενός δάσους, γεμάτο με ποικίλων ειδών φυτά, όπως σημύδες, ίριδες και μαργαρίτες, αλλά και έντομα, όπως λιβελούλες και πεταλούδες. Δε χρειάζεται να αναφερθούν περισσότερα για να γίνει κατανοητό ότι ο Cot έχει αποδώσει σε αυτό τον πίνακα μια εικόνα νεανικής ερωτοτροπίας, που με το διάφανο ένδυμα της κοπέλας εντείνεται περισσότερο, όσο ήταν δυνατό κατά το 19ο αιώνα.
Σχετικά με την αισθητική ανάλυση, βλέπουμε ότι οι μορφές έχουν αποτυπωθεί ρεαλιστικά, το ίδιο και το περιβάλλον, που διαδραματίζει και αυτό το ρόλο του στη σκηνή. Τα χρώματα είναι απαλά, χωρίς να υπάρχουν απότομες τονικές διαβαθμίσεις μεταξύ των μορφών. Επιπρόσθετα, δίνεται η αίσθηση της κίνησης, ειδικά από το χιτώνα του κοριτσιού, που ανεμίζει στην αριστερή πλευρά.
Όσον αφορά το θέμα, αλλά και την τεχνοτροπία, ο πίνακας χρωστάει την προέλευσή του στους δασκάλους του Cot, Bouguereau και Cabanel, οι οποίοι εναγκάλιασαν τέτοιου είδους σκηνές, καθώς και μυθολογικών θεμάτων. Παράλληλα, ο πίνακας παρομοιάζεται με την «Κούνια» του ζωγράφου του 18ου αιώνα Jean Honoré Fragonard, όπου τα εκτεταμένα πόδια της γυναίκας και το τεντωμένο μπράτσο του αγοριού κάνουν ξεκάθαρο ότι πρόκειται για μια ερωτική συνάντηση.
Ο πίνακας έγινε αποδεκτός από το κοινό, λαμβάνοντας κριτικές όπως παραδείγματος χάριν ότι «ήταν μια ανούσια επιτυχία» ή ότι «το συγκεκριμένο ζευγάρι ήταν το πιο επικίνδυνο εφηβικό ζευγάρι που είχε υπάρξει».
Χαμηλά δεξιά ο πίνακας έχει υπογραφεί και χρονολογηθεί με τον εξής τρόπο: P + A + COT 1873.
Η πρώτη φορά που εκτέθηκε το έργο ήτανε στο Σαλόνι του Παρισιού το 1873 μαζί με μια επιγραφή στα ιταλικά. Από τότε, έχει εκτεθεί σε χώρες όπως η Αμερική και η Ταϊβάν. Φυλάσσεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, αλλά παροδικά βρίσκεται σε έκθεση στη Νότια Κορέα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Pierre-Auguste Cot | Springtime | The Metropolitan Museum of Art, metmuseum.org Διαθέσιμο εδώ
- Stranahan, C. H., A History of French Painting from its Earliest to its Latest Practice, Scribner’s Sons, New York, 1907.
- Χαραλαμπίδης, Α., Η Τέχνη του 19ου Αιώνα: Αρχιτεκτονική, Γλυπτική Ζωγραφική, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2022.
