Της Δέσποινας Κερασιώτη,
Έχεις αισθανθεί ποτέ τον απαλό ψίθυρο κάποιου ή τον ήχο ενός χαρτιού που τσακίζεται να σου προκαλεί ένα ανεξήγητο αίσθημα ευφορίας; Αν ταυτίζεσαι με αυτήν την εμπειρία, τότε καλωσόρισες στον κόσμο της ASMR κοινότητας που έχει κερδίσει εκατομμύρια θαυμαστές παγκοσμίως! Η τελευταία αποτελεί δημιούργημα/επινόηση της γενιάς Ζ και υπόσχεται άμεσους τρόπους χαλάρωσης, αποσυμπίεσης από την καθημερινότητα ακόμα και…υπνοθεραπείας σχεδόν σε όλους τους «ανήσυχους» χρήστες του Διαδικτύου.
Αρχικά, το φαινόμενο A.S.M.R. (autonomous sensory meridian response) –στα ελληνικά μεταφράζεται ως «αυτόνομη αισθητηριακή μεριδιακή απόκριση»– περιγράφεται ως «μια στατική αίσθηση μυρμηγκιάσματος που ξεκινά από το πίσω μέρος του κεφαλιού, στη συνέχεια εξαπλώνεται στον αυχένα, στους ώμους, στο χέρι, στη σπονδυλική στήλη και στα πόδια», ως απόκριση σε διάφορα αισθητηριακά και γνωστικά ερεθίσματα. Σύμφωνα με έρευνα της Barratt (2017), τέτοιοι εκλυτικοί παράγοντες (τα λεγόμενα “triggers”) αποτελούν οι χαμηλής συχνότητας, πολύπλοκοι και κρατσανιστοί ήχοι, τα βίντεο με αργές κινήσεις, εστιασμένα στις λεπτομέρειες, όπως επίσης και η προσωπική φροντίδα και προσοχή προς το άτομο που παρακολουθεί το βίντεο. Ειδικά, η τελευταία μοιάζει με παιχνίδι ρόλων, σκηνοθετημένο στα πρότυπα παροχής υπηρεσιών. Ο δημιουργός των ASMR Youtube βίντεο –αποκαλούμενος συχνά και ASMRtist– αντιδρά απευθείας με την κάμερα σαν ο θεατής να ήταν ο αποδέκτης μιας προσομοιωμένης υπηρεσίας και του μιλά με τρυφερό τρόπο ή τον αγγίζει με απαλές κινήσεις, καθώς του βάφει τα νύχια, του βουρτσίζει τα μαλλιά, του κάνει μασάζ, ή τον υποβάλλει σε κάποιου είδους ιατρική εξέταση. Πολλοί τακτικοί χρήστες του ASMR περιεχομένου δηλώνουν ότι η αίσθηση αυτή είναι εξαιρετικά ευχάριστη για τους ίδιους και συχνά συνοδεύεται από μια έντονη χαλάρωση, ευφορία και απόλυτη επίγνωση της παρούσας στιγμής.
Tι αποφαίνεται, όμως, η επιστημονική κοινότητα για όλα αυτά και τι προεκτάσεις μοιάζει να παίρνει το θέμα; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο όρος ASMR είναι στην πραγματικότητα νεοσύστατος και χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά σε επιστημονικό πλαίσιο μόλις το 2015, όταν δύο επιστήμονες του Πανεπιστημίου Swansea διεξήγαγαν έρευνα σε 475 ανθρώπους που βίωσαν το ASMR, εστιάζοντας στις επιδράσεις του, όπως η βοήθεια στον ύπνο και η μείωση του στρες. Σταδιακά, ενώ παράλληλα η διαδικτυακή κοινότητα ASMR μεγάλωνε, η έννοια άρχισε να κατακτά έδαφος σε όλο και περισσότερες επιστημονικές έρευνες, με αποκορύφωμα τη χρονιά 2018, οπότε και διαπιστώθηκαν τα περισσότερα σημαντικά ευρήματα. Οι ερευνητές που επικεντρώθηκαν, αρχικά, στη φυσιολογία των συμμετεχόντων, παρατήρησαν σημαντική μείωση των καρδιακών παλμών καθώς και μείωση των ορμονών του στρες, όπως η κορτιζόλη, ενώ εκείνοι που χρησιμοποίησαν νευροαπεικονιστικές μεθόδους τύπου fMRI διαπίστωσαν ότι το ASMR ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη συναισθηματική διέγερση, την ενσυναίσθηση και την ανάπτυξη δεσμών. Τέτοιες περιοχές εμπλέκονται, επίσης, στην αυτεπίγνωση, την κοινωνική συμπεριφορά του ανθρώπου και στα συστήματα ανταμοιβής και κινητοποίησης.
Αυτό που εντυπωσιάζει πιο πολύ ωστόσο, σχετικά με τη φύση του ASMR, είναι ο συσχετισμός του με άλλες αισθητηριακές εμπειρίες και καταστάσεις, όπως για παράδειγμα η συναισθησία. Σύμφωνα με τον Fredborg, η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα σε αυτά τα δύο είναι ότι όσοι βιώνουν το ASMR μπορούν να ελέγξουν τόσο την ένταση όσο και τη διάρκεια του μυρμηγκιάσματος ή της ανατριχίλας. Ακόμα, μια μεγάλης κλίμακας έρευνα από τους Rouw και Erfanian, αποκάλυψε συσχετισμό ανάμεσα στο ASMR και τη μισοφωνία – η οποία, παρεμπιπτόντως, συμπεριλαμβάνεται ως διαταραχή στο DSM-5 πλέον – χαρακτηρίζοντας τα δυο αυτά φαινόμενα ως τα άκρα ενός συνεχούς, αν και επισημαίνεται η ανάγκη περαιτέρω έρευνας και εμβάθυνσης στο θέμα αυτό. Τέλος, αυτό που έρχεται να αναδείξει η έρευνα είναι ότι συνδετικός κρίκος ανάμεσα στα δύο αυτά φαινόμενα που βασίζονται κατά κύριο λόγο στην αισθητηριακή ευαισθησία σε συγκεκριμένα ακουστικά ερεθίσματα είναι η πρακτική της ενσυνειδητότητας (mindfulness). Οι τεχνικές ενσυνειδητότητας αποτελούν πολύτιμα εργαλεία για τους ειδικούς ψυχικής υγείας, συμβάλλοντας στη θεραπεία ψυχικών διαταραχών, χρόνιου πόνου, ενώ δεν αποκλείεται η πιθανότητα, σε συνδυασμό με το ASMR, να οδηγήσουν σε νέα θεραπευτικά μονοπάτια. Αυτό που εκκρεμεί, είναι η περαιτέρω επιστημονική πλαισίωσή τους, με τα πρώτα δείγματα να είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Barratt, E. L., Spence, C. and Davis, N. J., ‘Sensory determinants of the autonomous sensory meridian response.’ PeerJ, 2017
- Fredborg, B. K., Clark, J. M. and Smith, S. D., ‘Mindfulness and autonomous sensory meridian response (ASMR).’ PeerJ, 2018
- Rouw, R. and Erfanian, M.,‘A Large-Scale Study of Misophonia.’ Journal of clinical psychology, 2018
- ASMR Research & Data, asmruniversity.com, διαθέσιμο εδώ
