Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων έχει αναδειχθεί σε μια κρίσιμη γεωπολιτική «αρένα», όπου η Ρωσία διαμορφώνει την επιρροή της, επιδιώκοντας να αντιμετωπίσει τα Δυτικά συμφέροντα και τον επεκτατισμό. Οι μακροχρόνιες εντάσεις μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας έδωσαν στη Μόσχα την ευκαιρία να υπονομεύσει την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) και να εμποδίσει τη διεύρυνση Δυτικών συμμαχιών, όπως το Ν.Α.Τ.Ο.
Ενώ η Ρωσία μπορεί να μην βλέπει τα Βαλκάνια τόσο ζωτικής σημασίας όσο το «εγγύς εξωτερικό» της, η περιοχή λειτουργεί ως στρατηγική ζώνη ασφαλείας μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Από την έκρηξη της κρίσης στο Κοσσυφοπέδιο το 1998, η Μόσχα έχει επιδείξει επιλεκτική δέσμευση και αποχώρηση, ευθυγραμμίζοντας τις ενέργειές της με ευρύτερους γεωπολιτικούς στόχους.
Οι δίδυμοι στόχοι της Μόσχας είναι να κρατήσει τη Σερβία εντός της τροχιάς της και να εμποδίσει την επέκταση της Ε.Ε. και του Ν.Α.Τ.Ο. Η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου και η επέμβαση του Ν.Α.Τ.Ο. στη Γιουγκοσλαβία έχουν γίνει διαπραγματευτικά χαρτιά για το Κρεμλίνο, λειτουργώντας ως «προηγούμενα», για να νομιμοποιήσει τις ενέργειές του στην Ουκρανία και τη Γεωργία.
Στο διάλογο Κοσσυφοπεδίου-Σερβίας που διευκόλυνε η Ε.Ε., η Ρωσία έχει υιοθετήσει στρατηγικές για να υπονομεύσει τόσο την αξιοπιστία της Ε.Ε. όσο και την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Μετά το ψήφισμα 64/298 του Ο.Η.Ε., η Μόσχα αμφισβήτησε την εξουσία της Ε.Ε. στη μεσολάβηση του διαλόγου και τη συμβουλευτική γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου για την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου.
Είναι σημαντικό ότι αμέσως μετά την Πρώτη Συμφωνία Ομαλοποίησης του 2013 μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας, ο τότε Πρόεδρος του Βελιγραδίου Tomislav Nikolić υπέγραψε στρατηγική εταιρική σχέση με τον Vladimir Putin, σηματοδοτώντας τη στροφή της εξωτερικής πολιτικής της Σερβίας προς τη Μόσχα. Αυτή η ευθυγράμμιση έδωσε στη Ρωσία έμμεση επιρροή στη διαδικασία του διαλόγου.
Η εκμετάλλευση των Δυτικών τμημάτων αποτέλεσε το «κλειδί» για τη Ρωσία. Η προτεινόμενη ανταλλαγή εδαφών μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας ευθυγραμμίστηκε με τις φιλοδοξίες της Μόσχας να νομιμοποιήσει εδαφικές προσαρτήσεις μέσω διαπραγματεύσεων βίας ή εθνοτικής βάσης, παρά την αντίσταση ορισμένων κρατών της Ε.Ε.
Καθώς εκτυλίχθηκε ο πόλεμος στην Ουκρανία, η Ρωσία κλιμάκωσε τις προσπάθειες να υπονομεύσει τη συμφωνία Κοσσυφοπεδίου-Σερβίας με τη μεσολάβηση της Ε.Ε. τον Φεβρουάριο του 2023, κατηγορώντας τη Δύση ότι πιέζει τη Σερβία να αποδεχθεί την κρατική υπόσταση του Κοσσυφοπεδίου και υπονομεύει τα ψηφίσματα του Ο.Η.Ε.
Η έλλειψη Ευρωατλαντικής ενότητας για την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου παρέχει στη Ρωσία περιθώριο να εμποδίσει τις Δυτικές προσπάθειες, να υπονομεύσει την κρατική υπόσταση του Κοσσυφοπεδίου και να πυροδοτήσει την περιφερειακή αστάθεια. Αν και δεν μπορεί να αποτρέψει άμεσα τη Δυτική ενότητα, η Ρωσία επωφελείται από τις εσωτερικές Δυτικές διαιρέσεις.
Η ευθύνη ανήκει στα Δυτικά έθνη να συμβιβάσουν τις διαφωνίες για το Κοσσυφοπέδιο και να παρουσιάσουν ένα συνεκτικό στρατηγικό μέτωπο. Η επιτυχία του διαλόγου και η συγκράτηση της ρωσικής επιρροής εξαρτώνται από την επίτευξη σταθερής Δυτικής ενότητας σε αυτό το θέμα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Western Disunity Has Enabled Russia to Disrupt Kosovo-Serbia Dialogue, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
- Serbia Will Ask KFOR For Permission To Intervene In Kosovo, Vucic Says, Radio Free Europe, διαθέσιμο εδώ
