Της Κωνσταντίνας Βουδούρη,
Οι άνθρωποι από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκαν στη γη άρχισαν να σχηματίζουν ομάδες οι οποίες μετεξελίχθηκαν σε κοινωνία. Εξάλλου, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον. Δεν μπορεί να ζήσει μακριά από τους ανθρώπους, αλλά μόνο σε συνύπαρξη με αυτούς.
Η κοινωνία με τη σειρά της είναι υπεύθυνη για τη διαμόρφωση διαφόρων κοινωνικών νοημάτων και μορφών. Ρόλοι, κοινωνικό φύλο, εκπαίδευση και πολλά άλλα αποτελούν κοινωνικές κατασκευές που συνεχίζουν να υπάρχουν από γενιά σε γενιά και όπως είναι φυσικό να μετεξελίσσονται με τα χρόνια. Τι είναι, όμως, τα κοινωνικά ταμπού; Και, όντως υπάρχουν έως σήμερα;
Τα κοινωνικά ταμπού είναι άμεσα συνδεδεμένα με τις υπάρχουσες κοινωνικές προκαταλήψεις και στερεότυπα που, αν και τις τελευταίες δεκαετίες γίνονται σημαντικές προσπάθειες εξάλειψής τους, αυτά δεν έχουν εκλείψει τελείως. Αναφέρονται, λοιπόν, σε μια κατάσταση ή ένα γεγονός που νοείται ως μη ηθικά και γενικότερα μη κοινωνικά αποδεκτό.
Υπάρχουν πολλά είδη κοινωνικών ταμπού με τα περισσότερα να αφορούν είτε τον σεξουαλικό προσανατολισμό, είτε τη ψυχική και όχι μόνο υγεία, είτε τη μητρότητα ακόμα και τους καθιερωμένους τύπους συμβάσεων, όπως είναι ο γάμος.
Αναλυτικότερα, τα άτομα που έχουν διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό από τον κοινωνικά αποδεκτό ο οποίος είναι η ετεροφυλοφιλία, αν και σε λιγότερο βαθμό αλλά δυστυχώς ακόμα και σήμερα δέχονται πολλά αρνητικά και ομοφοβικά σχόλια για αυτό το λόγο. Η ομοφυλοφιλία αρκετές φορές νοείται ως κάτι κακό και ομοφυλόφιλα άτομα δεν είναι λίγες οι φορές που περιθωριοποιούνται.
Αναφορικά με τα θέματα υγείας, ο καρκίνος μέχρι και σήμερα θεωρείται από πολλούς ως ταμπού και αυτό συμβαίνει επειδή επίσης από πολλούς νοείται ως ανίατη ασθένεια. Είναι μια από τις δυσκολότερες ίσως η πιο δύσκολη ασθένεια που υπάρχει και αυτό γιατί δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο φάρμακο καταπολέμησης αλλά υποστηρικτικές μέθοδοι. Ο κόσμος όπως που νοσεί από αυτή την ασθένεια είναι πολύς και το μόνο που δε χρειάζεται σε όλη αυτή την σημαντική προσπάθεια που κάνει είναι να αντιμετωπίζεται αυτό που έχει ως ταμπού ως κάτι που πρέπει να ξορκίσουμε ως κάτι για το οποίο δεν το λέμε με το όνομα του. Χρειάζονται δύναμη, υποστήριξη και αγάπη.
Άλλο ένα κοινωνικό ταμπού αποτελούν τα θέματα ψυχικής υγείας. Αν και η επίσκεψη σε ψυχολόγο από έναν άνθρωπο ανεξαρτήτου ηλικίας τις τελευταίες δεκαετίες νοείται ως κάτι ωφέλιμο προπαντός για τον ίδιο αλλά και για τους γύρω του και μη κατακριτέο, τα πιο σοβαρά θέματα ψυχικής υγείας αποσιωπούνται και δεν «βγαίνουν» στην επιφάνεια. «Δεν είναι κακό να πηγαίνεις σε ψυχολόγο, αλλά αρκεί να μην έχεις κάτι σοβαρό». Τελείως ειρωνική τοποθέτηση που δυστυχώς έως και σήμερα ακούγεται στην κοινωνικά μας.
Περνώντας σε θέματα κοινωνικών συμβάσεων, ο γάμος αποτελεί ακόμα ένα κοινωνικό ταμπού. Παρά το γεγονός πως τις τελευταίες δεκαετίες η γυναίκα είναι πλέον χειραφετημένη, μπορεί να δουλεύει και να ζει τη ζωή της όπως αυτή ακριβώς θέλει, πάντα θα υπάρξει κάποιος να ρωτήσει ή να προβληματιστεί γιατί δεν έχει παντρευτεί ή γιατί δεν έχει κάνει ένα παιδί. Αυτό το γεγονός είναι αρκετά αξιοσημείωτο, διότι υποδηλώνει πως η αλλαγή δεν έχει πραγματοποιηθεί στον υπέρτατο βαθμό αλλά σε ένα αρκετά επιφανειακό επίπεδο.
Με τη σειρά του, το ζήτημα της μητρότητας δημιουργεί και αυτό διάφορα κοινωνικά ταμπού τα οποία μπορεί να αποτελούν άγνωστες ή αρκετά προοδευτικές απόψεις και αποφάσεις. Για παράδειγμα, είναι κατακριτέο κοινωνικά ακόμα και σήμερα μια γυναίκα να μείνει έγκυος σε μεγάλη ηλικία, αν και μια τέτοια άποψη ίσως να μην εκφραστεί δημόσια και τόσο ανοιχτά, αλλά είναι κοινωνικά κατακριτέο να μην θέλεις να κάνεις καθόλου παιδιά, να μη νιώθεις γεννημένη να αποκτήσεις ποτέ σου παιδί. Κατακριτέο, όμως είναι ακόμα και να αποφασίσεις να δημιουργήσεις ένα παιδί μόνη σου, να γίνεις μητέρα, να ζήσεις αυτό το θαύμα για το οποίο όλοι θεωρούν ότι έχεις γεννηθεί αλλά με δότη.
Επομένως, γίνεται εύληπτο το γεγονός πως τα κοινωνικά ταμπού είναι ένα όντως υπαρκτό πρόβλημα της κοινωνίας το οποίο, αν και με τις δεκαετίες αρχίζει να εξασθενεί, δεν έχει εκλείψει τελείως.
Πώς μπορούν, λοιπόν, να καταπολεμηθούν; Ενσυναίσθηση και ευαισθητοποίηση είναι τα δύο κυριότερα συστατικά.
