Του Άρη Γλυκού,
Τον Μάιο του 2024 πραγματοποιήθηκε μια πολύ σημαντική αλλαγή στα χρηματιστήρια των Η.Π.Α.. Συγκεκριμένα, από τις 28 Μαΐου, οι συναλλαγές στο χρηματιστήριο θα τακτοποιούνται από τους χρηματιστές μια μέρα αφότου δοθεί η εντολή. Το σύστημα αυτό λέγεται T+1, ενώ μέχρι πριν ίσχυε Τ+2 (είχαν δηλαδή δύο μέρες μέχρι να τακτοποιήσουν την συναλλαγή). Στην Ευρώπη ακόμα ισχύει το Τ+2.
Για την πραγματοποίηση κάθε συναλλαγής στο χρηματιστήριο πρέπει να ανταλλαχθούν τα χρήματα για το επενδυτικό μέσο που επιλέγει ο επενδυτής, και αφού πλέον, οι συναλλαγές γίνονται μέσω κάποιου χρηματιστή, αυτός καλείται να την ολοκληρώσει. Η ίδια διαδικασία ισχύει και για τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες, όπου μετά την εντολή από τον επενδυτή, για παράδειγμα για πώληση μιας μετοχής τα χρήματα μπορεί να είναι διαθέσιμα άμεσα στον λογαριασμό –ανάλογα με την πλατφόρμα που χρησιμοποιεί ο καθένας– αυτό όμως, δεν σημαίνει ότι έχει αγοράσει κάποιος άλλος την μετοχή.
Η απόφαση για την μείωση των ημερών τακτοποίησης από 2 σε 1, είχε ήδη ληφθεί από τις 15 Φεβρουαρίου του 2023. Βασικός λόγος για αυτήν την αλλαγή –πέρα από τον εκσυγχρονισμό των συναλλαγών– ήταν και η μεγάλη μεταβλητότητα που είχαν πολλές μετοχές το 2021. Η αγορά μετοχών από πληθώρα επενδυτών –που θεωρούνταν περισσότερο memes παρά επενδύσεις– οι οποίοι λειτουργούσαν ως ομάδα οδήγησε σε σημαντικές δυσκολίες. Για κάθε συναλλαγή αγοράς, κάποιος πρέπει να πουλήσει και για κάθε πώληση, κάποιος πρέπει να αγοράσει. Η εξεύρεση δύο μερών τα οποία θα θέλουν αντίθετες θέσεις στις μετοχές μιας εταιρείας την ίδια στιγμή και για την ίδια ποσότητα είναι σχεδόν απίθανη. Σκοπός λοιπόν είναι, υπάρχει μεγαλύτερη ρευστότητα στις αγορές και να μην καθυστερούν οι συναλλαγές, υπάρχει το γραφείο συμψηφισμού συναλλαγών (clearinghouse), το οποίο παίρνει πάντα την αντίθετη θέση από τον επενδυτή. Όταν κάποιος πουλάει αυτό αγοράζει και αντίστροφα.
Η δραστηριότητα, όμως, αυτών των εταιρειών δεν είναι να επενδύσουν, αλλά να διευκολύνουν τις συναλλαγές. Για αυτό τον λόγο, ψάχνουν άμεσα κάποιον που θα θέλει είτε να πουλήσει είτε να αγοράσει, ανάλογα την θέση που έχουν. Η διαδικασία αυτή μπορεί να είναι χρονοβόρα και σε περιπτώσεις μεγάλης αύξησης των τιμών, όπως έγινε και το 2021, δημιούργησε σοβαρά προβλήματα για τις εταιρείες αυτές. Οι επενδυτές αγόραζαν μετοχές άρα αυτές τις πούλαγαν. Όταν δεν υπάρχουν μετοχές άμεσα και έχουν δεχθεί την συναλλαγή, καλούνται να την ολοκληρώσουν.
Τι μπορούν όμως να κάνουν οι εταιρείες συμψηφισμού για να προστατευθούν σε τέτοιες περιπτώσεις; Η εταιρεία που βρίσκεται πίσω από την ηλεκτρονική πλατφόρμα συναλλαγών καλείται στο τέλος κάθε ημέρας, βάσει των συναλλαγών που έχουν πραγματοποιήσει οι πελάτες της να δώσει κάποια χρήματα στην εταιρεία συμψηφισμού για να εξασφαλίσει ότι θα υπάρχουν τα απαραίτητα κεφάλαια, αν υπάρχει κάποια μεταβολή στις τιμές των μετοχών. Τα κεφάλαια αυτά που απαιτούνται, εξαρτώνται και από την κατάσταση της αγοράς. Επομένως, στην περίοδο των meme stocks (το 2021), οι απαιτήσεις για κεφάλαια ήταν πολύ μεγαλύτερες από το συνηθισμένο. Ενδεικτικά, η μετοχή της εταιρείας Gamestop από $4,42 στις 8 Ιανουαρίου του 2021 έφτασε τα $81,25 μέχρι τις 15 Ιανουαρίου, δηλαδή σε μόλις 7 μέρες πολλαπλασιάστηκε η τιμή της σχεδόν 20 φορές. Η πιο γνωστή ηλεκτρονική πλατφόρμα της περιόδου (Robinhood) αναγκάστηκε να διακόψει τις συναλλαγές για συγκεκριμένες μετοχές, καθώς η μεταβλητότητα ήταν σημαντική και τα κεφάλαια που θα απαιτούνταν από το γραφείο συμψηφισμού θα ήταν πολύ υψηλά. Με την περίοδο τακτοποίησης να είναι πλέον στο Τ+1, η μεγάλη μεταβλητότητα δεν επηρεάζει τόσο σημαντικά όσο στην περίοδο Τ+2, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγαλύτερη ασφάλεια στις αγορές.
Υπάρχει όμως ένα σημαντικό πρόβλημα με την νέα αυτή κατάσταση στην αγορά. Στην Ευρώπη, η διαφορά ώρας έχει ως αποτέλεσμα μια μέρα να χάνεται με μοναδικό τρόπο αντιμετώπισης την διεύρυνση του ωραρίου. Ακόμα και αυτή η λύση, όμως, μπορεί να μην είναι αρκετή. Για την πραγματοποίηση συναλλαγών με την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, συχνά καλούνται οι επενδυτές να μετατρέψουν το εκάστοτε νόμισμα είτε είναι ευρώ είτε είναι βρετανική στερλίνα, σε δολάρια, ουσιαστικά, καλούνται να πραγματοποιήσουν δύο συναλλαγές. Παρά το γεγονός ότι οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις είχαν παραπάνω από ένα χρόνο να προετοιμαστούν, δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια λειτουργική εναλλακτική για την άμεση πραγματοποίηση των μετατροπών των νομισμάτων, η οποία συνήθως κρατάει δύο ημέρες.
Μια αντίστοιχη μείωση είχε πραγματοποιηθεί, αυτή την φορά, πρώτα από την Ευρώπη το 2014, όπου μειώθηκε ο χρόνος συναλλαγών από Τ+3 σε Τ+2, –με τις Η.Π.Α. να διατηρούν το T+3 για τρία ακόμα χρόνια μέχρι που το άλλαξαν το 2017– στην περίπτωση αυτή, οι εταιρείες στις Η.Π.Α. δεν αντιμετώπισαν τα προβλήματα που έχουν ήδη εμφανιστεί στην Ευρώπη, καθώς η διαφορά ώρας δεν δημιουργούσε σημαντικό πρόβλημα στη λειτουργία του.
Η νέα αυτή συνθήκη στις συναλλαγές, μπορεί να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία των υπερατλαντικών κυρίως συναλλαγών, αν δεν ακολουθήσει άμεσα και η Ευρώπη σε μείωση των ημερών για την τακτοποίηση των συναλλαγών, ή αν δεν βρεθεί κάποια λύση για την μετατροπή των νομισμάτων. Παρόλα αυτά η μείωση των ημερών τακτοποίησης είναι αποτελεί σίγουρα ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση –για την ασφάλεια της οικονομίας και την εύρυθμη λειτουργία των χρηματιστηρίων– αντικατοπτρίζοντας και τους γρήγορους ρυθμούς της οικονομικής πραγματικότητας, καθώς αποδείχθηκε περίτρανα το 2021, ότι οι λειτουργίες των χρηματιστηρίων ήταν κάποια βήματα πίσω από την αγορά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Wall Street: Ολοκλήρωση των συναλλαγών μέσα σε μία ημέρα μετά από… 100 χρόνια, Οικονομικός Ταχυδρόμος, διαθέσιμο εδώ
- Shortening the settlement cycle, CEPS, διαθέσιμο εδώ
- T+1 settlement in the US – A European perspective, LSEG, διαθέσιμο εδώ
- SEC Finalizes Rules to Reduce Risks in Clearance and Settlement, Press Release SEC, διαθέσιμο εδώ
