Του Ιωάννη Αμπατζίδη,
Το Τζιμπουτί αποτελεί μια ιδιαίτερα μικρή χώρα της ανατολικής Αφρικής και απαριθμεί λίγο περισσότερους από ένα εκατομμύριο κατοίκους. Ανακήρυξε την ανεξαρτησία του το 1977 μετά από 83 χρόνια γαλλικής κατοχής. Η τοποθεσία της χώρας στο στενό Bab el Mandeb έχει αναδείξει το Τζιμπουτί ως μια από τις σημαντικότερες στρατηγικά περιοχές του κόσμου, με πολλές ξένες δυνάμεις να έχουν αναπτύξει στρατιωτικές δυνάμεις και βάσεις στο Αφρικανικό κράτος.
Το λιμάνι του Τζιμπουτί βρίσκεται στην ομώνυμη πρωτεύουσα της χώρας και αποτελεί την μεγαλύτερη πηγή εισοδήματος και απασχόλησης στη χώρα. Ταυτόχρονα, καθώς το Τζιμπουτί συνορεύει με την περίκλειστη χώρα της Αιθιοπίας, το ποσοστό των εισαγωγών και εξαγωγών της τελευταίας που περνάει από το λιμάνι αριθμεί πάνω από το 95 % του συνολικού της εμπορίου. Επιπλέον, ίσως ο σημαντικότερος λόγος που έχει αναδείξει πλέον το Τζιμπουτί ως ένα ιδιαίτερα σημαντικό στρατηγικό σημείο, είναι πως οι ακτές του απέχουν μόλις είκοσι χιλιόμετρα από τις ακτές της Υεμένης. Η γενική σταθερότητα του κράτους, ειδικά εάν το συγκρίνουμε με γειτονικές χώρες, σε συνδυασμό με το ότι περίπου το 10% του παγκοσμίου εμπορίου περνάει από τις ακτές του Τζιμπουτί, το καθιστά πόλο έλξης για ξένες στρατιωτικές δυνάμεις όπως της Γαλλίας, της Γερμανίας, των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής αλλά και αρκετών ακόμα στις οποίες θα αναφερθούμε εκτενέστερα παρακάτω. Ως αντάλλαγμα, το Τζιμπουτί απολαμβάνει εμπιστοσύνης από τις μεγάλες δυνάμεις και έχει εξασφαλίσει μια συνεχή ροή οικονομικής βοήθειας από αυτές.
Το Τζιμπουτί έχει υιοθετήσει μια ασυνήθιστη εξωτερική πολιτική. Η στρατηγική του κράτους βασίζεται στη διατήρηση της κυριαρχίας του και την οικονομική ανάπτυξη. Το πλάνο που ακολουθεί η χώρα έχει ως στόχο μέσα στην επόμενη δεκαετία, να γίνει ένας σημαντικός παράγοντας στην οικονομία και το εμπόριο της Ερυθράς Θάλασσας αλλά και γενικότερα της Αφρικής. Για να πετύχει αυτόν τον στόχο ακολουθεί την διπλωματία των «στρατιωτικών βάσεων». Η εκμίσθωση γης για την δημιουργία στρατιωτικών βάσεων πολλαπλών μεγάλων δυνάμεων είναι μέρος της «παγκόσμιας» στρατηγικής του Τζιμπουτί, η οποία βοηθάει το Αφρικανικό κράτος να διατηρήσει την εδαφική του ακεραιότητα και σταθερότητα σε μια από τις πλέον ασταθείς περιοχές του κόσμου. Η τακτική αυτή υιοθετήθηκε από την χώρα εξαρχής μετά την ανεξαρτητοποίηση του. Η ίδια η επιβίωση της χώρας ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτους από την απόκτηση της πολιτικής του ανεξαρτησίας το 1977 και μετά, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην παρουσία του γαλλικού στρατού στο έδαφός της. Το Τζιμπουτί και η Γαλλία υπέγραψαν αμυντική συμφωνία το 1977, που επέτρεψε στην τελευταία να διατηρήσει τη στρατιωτική της παρουσία εκεί. Σε αντάλλαγμα, η Γαλλία ήταν υπεύθυνη για την ασφάλεια της χώρας από εξωτερικές απειλές. Έκτοτε, οι δύο χώρες ανανεώνουν συνεχώς τη συμφωνία, με τη Γαλλία πλέον να έχει αναλάβει την ασφάλεια του εναέριου χώρου και των θαλασσίων συνόρων της Αφρικανικής χώρας, με την τελευταία να λαμβάνει κονδύλια που φτάνουν περίπου τα 36 εκατομμύρια για την εκμίσθωση της γης, ενώ έχει και τεράστια οικονομικά οφέλη όσον αφορά το εμπορικό ισοζύγιο ανάμεσα στις δύο.
Μια ακόμα παγκόσμια δύναμη, η οποία διατηρεί βάση στο Τζιμπουτί είναι οι Η.Π.Α.. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν διπλωματικές σχέσεις με το Τζιμπουτί από το 1977, και μέσω πολλαπλών πακέτων βοήθειας καλλιεργήθηκε ένα θετικό κλίμα στις σχέσεις των δύο. Κατά συνέπεια, το Τζιμπουτί υποστήριξε τις Η.Π.Α. κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Κόλπου στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ενώ μετά τον δεκαετή εμφύλιο στο Τζιμπουτί, η κυβέρνησή του στράφηκε προς τις Η.Π.Α. για να εξασφαλίσει τη σταθερότητα στην χώρα, καθώς ο στρατός της Γαλλίας αποδείχθηκε ανεπαρκής. Μετά την τοποθέτηση της Αμερικανικής στρατιωτικής βάσης το 2002, το Τζιμπουτί έχει λάβει πάνω από 330 εκατομμύρια δολάρια με τη μορφή οικονομικής βοήθειας πέρα από τα 63 εκατομμύρια δολάρια τα οποία λαμβάνει ως «ενοίκιο» για την στρατιωτική βάση. Επιπλέον, η Ιαπωνία διατηρεί την μόνη στρατιωτική βάση της εκτός Ιαπωνίας, στο Τζιμπουτί, ενώ Ιταλία και Γερμανία έχουν επίσης βάσεις στη χώρα. Ίσως, η πιο αμφιλεγόμενη απόφαση που έχει λάβει το Τζιμπουτί όσον αφορά την εξωτερική του πολιτική, ήταν η παραχώρηση άδειας το 2014 στην Κίνα για την δημιουργία μιας αντίστοιχης στρατιωτικής βάσης στη χώρα, η οποία έφερε σημαντικά οικονομικά οφέλη για την χώρα. Είναι άξιο αναφοράς πως και η Ρωσία προσπάθησε να αποκτήσει βάση στην περιοχή, με την Αφρικανική χώρα να αρνείται να συνεργαστεί ( και ) με τους Ρώσους.
Δυστυχώς, σύμφωνα με αναφορές, τα οικονομικά οφέλη μέσω της συνεργασίας του Τζιμπουτί με τις παραπάνω μεγάλες δυνάμεις, τα απολαμβάνει η ελίτ της χώρας, με τη φτώχεια να επηρεάζει περίπου το 80% του πληθυσμού, ενώ το 42% του πληθυσμού ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Το Τζιμπουτί, όμως, έχει καταφέρει να αναδειχθεί ως ένας από τους σημαντικότερους και σταθερότερους γεωπολιτικούς εταίρους της Δύσης στην περιοχή. Απομένει να δούμε εάν όλες αυτές οι δυνάμεις θα καταφέρουν να συνυπάρξουν στην ίδια περιοχή μακροχρόνια και αν το πλάνο του Τζιμπουτί για το 2035 θα φέρει τόσο σταθερότητα στην Ανατολική Αφρική αλλά και βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης για τους κατοίκους της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Djibouti, Britannica, διαθέσιμο εδώ
- Djibouti country profile, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Djibouti’s role in geopolitics, DW, διαθέσιμο εδώ
- Locating Africa in the Indo-Pacific: The Case of Djibouti, E-International Relations, διαθέσιμο εδώ
- Strategic Significance of Djibouti: A Geopolitical Playground for Global Powers, Modern Diplomacy, διαθέσιμο εδώ
