Της Αλεξίας Κυριαζοπούλου,
Αιχμαλωτίστηκε, δραπέτευσε, έζησε σαν ερημίτης σε σπήλαια για έναν ολόκληρο χρόνο και εν τέλει διασώθηκε. Αυτή ήταν η περιπετειώδης ζωή του Στέλιου Γρηγοράκη κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, το καλοκαίρι του 1974, και θα έλεγε κανείς πως θυμίζει σενάριο ταινίας. Ο Γρηγοράκης, με καταγωγή από τα Χανιά, κατετάγη ως εθελοντής στις Ελληνικές Δυνάμεις Κύπρου το 1964 και έκτοτε ζούσε μόνιμα στο νησί αφού εκεί παντρεύτηκε και απέκτησε οικογένεια.
Το 1974 πολέμησε κοντά στην περιοχή Ριζοκάρπασο, όπου εκεί στις 4 Σεπτεμβρίου οι Τούρκοι τον έπιασαν αιχμάλωτο μαζί με άλλους 15 στρατιώτες και τον μετέφεραν στις φυλακές τις Γιαλούσας, από εκεί ξεκινά η δίκη του Οδύσσεια. Οι εισβολείς πίστευαν πως ήταν λοχίας του ελληνικού στρατού και θέλησαν να τον ανακρίνουν. Έτσι, αφού τον μετέφεραν σε ένα μεγάλο αιματοβαμμένο θάλαμο βασανιστηρίων, ξεκίνησαν να τον βασανίζουν με σκοπό να τους αποκαλύψει ποιες ήταν οι δυνάμεις της μονάδας του και γενικότερα τα αμυντικά σχέδια των Ελλήνων. Με έναν λοστό τον χτύπησαν στα πόδια με αποτέλεσμα να σωριαστεί στο πάτωμα τότε τον έστησαν στον τοίχο σημαδεύοντας τον με ένα όπλο στον κρόταφο και του είπαν πως θα μετρήσουν μέχρι το δέκα κι αν δεν τους αποκαλύψει αυτά που υποτίθεται ότι γνώριζε θα τον εκτελέσουν. Τότε ο Γρηγοράκης σκέφτηκε ότι πρόκειται για ψυχολογικό πόλεμο και στάθηκε αγέρωχος. Βλέποντας οι Τούρκοι το πείσμα του, τού είπαν: «Εσείς οι Έλληνες στρατιώτες είστε ορκισμένοι εν καιρώ πολέμου, όταν πιάνεστε αιχμάλωτοι να μην αποκάλυπτε τα μυστικά του στρατού» και τον προειδοποίησαν πως με τα βασανιστήρια που θα του υποβάλουν αργά ή γρήγορα θα αναγκαστεί να μιλήσει.
Ο Στέλιος Γρηγοράκης τους απάντησε πως ο καθένας υπηρετεί την πατρίδα του και πως δεν γνωρίζει τίποτα από όσα τον ρωτούν, τότε ο Τούρκος αξιωματικός του αποκρίθηκε πως θα τον υποβάλει σε σωρό βασανιστηρίων και πως δεν θα τον εκτελέσουν απλά με μια σφαίρα στο κεφάλι. η απάντηση του Γρηγοράκη: «Ευχαριστώ πολύ»! Στην συνέχεια σχημάτισαν έναν κλοιό τον έβαλαν στη μέση και άρχισαν να τον χτυπούν με τα κοντάκια των όπλων, μέχρι που από τα χτυπήματα σωριάστηκε αιμόφυρτος στο πάτωμα, δεν μπορούσε να επικοινωνήσει ούτε να αντιδράσει και την στιγμή εκείνη ένας Τούρκος αξιωματικός διέταξε να τον μεταφέρουν σε κελί. Όταν συνήλθε πρόσεξε την τσίγκινη οροφή και αφού δεν άκουγε στρατιώτες να τον φρουρούν πέταξε τον τσίγκο και δραπέτευσε. Μόλις οι Τούρκοι το συνειδητοποίησαν αμέσως σήμαναν συναγερμό, αλλά ο Γρηγοράκης βρισκόταν ήδη μακριά.
Στον δρόμο του βρέθηκε ένας Ελληνοκύπριος βοσκός από τη Λεόναρισσα, ονόματι Βασίλης Λοΐζος, που του έδωσε φαγητό και νερό και προσφέρθηκε να τον βοηθήσει και να του προσφέρει καταφύγιο. Ο Γρηγοράκης, όμως, αρνήθηκε γιατί δεν ήθελε να τον βάλει σε κίνδυνο, ο βοσκός του υπέδειξε ένα μέρος όπου θα μπορούσα να κρυφτεί, μια σπηλιά στην Κώμα του Γυαλού. Οι Τούρκοι πράγματι έφτασαν συστημένοι στον Λοΐζο και με βία προσπάθησαν να μάθουν που τον κρύβει, αρνήθηκε πως τον γνώριζε. Το μέρος που υπέδειξε ο βοσκός ήταν γεμάτο θάμνους και πευκόφυλλα, ο Γρηγοράκης μάζεψε χαρούπια και τα τοποθέτησε στη σπηλιά για προμήθειες. Δεν έβγαινε ποτέ από τη σπηλιά παρά μόνο τη νύχτα και όταν ήταν απαραίτητο, κάθε 15 με 20 ημέρες πήγαινε στο κοντινό χωριό για τρόφιμα και νερό από την βρύση της εκκλησίας, ενώ για παπούτσια φορούσε σακιά για να μην κάνει θόρυβο στα ξερά χόρτα και γίνει αντιληπτός και με αυτόν τον τρόπο έζησε εκεί για 11 μήνες, μόνη του παρέα οι ποντικοί που εξημέρωσε. Στο μεταξύ είχε δηλωθεί ως αγνοούμενος από την οικογένειά του.
Τα Χριστούγεννα του 1974 στο γραφείο του Ανδρέα Ματσουκάρη, προϊστάμενου της υπηρεσίας ανθρωπιστικών θεμάτων, φτάνει η πληροφορία από την οικογένεια του βοσκού πως ο Έλληνας δραπέτης κρύβεται στο χωριό Κώμη του Γιαλού, την ίδια ώρα οι Τούρκοι στρατιώτες συνεχίσουν να ψάχνουν, ξεκινώντας από την Αμμόχωστο χτενίζοντας όλη την περιοχή από στεριά και από θάλασσα, χωρίς όμως κάποιο αποτέλεσμα. Δεν κατάφεραν να τον εντοπίσουν πότε ακόμα και όταν περνούσαν ακριβώς δίπλα από τη σπήλαια του. Έτσι κατάφερε να επιβιώσει μέχρι τον Αύγουστο του 1975.
Ο Ανδρέας Ματσουκάρης αφού διασταύρωσε τις πληροφορίες εντόπισε σε τοπογραφικό χάρτη το πιθανό σημείο της σπηλιάς, τότε το αναγγέλλει στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, ο οποίος ακούει προσεκτικά όλη την ιστορία και λέει χαρακτηριστικά: «Ακονίστε το μυαλό σας να βρεθεί αυτός ο άνθρωπος». Ο Ματσουκάρης καταφέρνει να περάσει το θέμα του Γρηγοράκη στις συνομιλίες της Βιέννης ανάμεσα στον Κληρίδη και τον Ντενκτάς – τον Τουρκοκύπριο ηγέτη. Ο τελευταίος ξαφνιάζεται και αναφέρει πως ο συγκεκριμένος αιχμάλωτος πέθανε και δεν μπόρεσαν να τον βρουν πουθενά. Ο Ντενκτάς θέλοντας να δείξει καλή διαγωγή μπροστά στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ συμφωνεί να ψάξουν στην κατεχόμενη Καρπασία και θα λάμβανε ο ίδιος προσωπικά μέρος στην αναζήτηση. Έτσι, στις 7 Αυγούστου 1975, μαζί με τον Γλαύκο Κληρίδη, τον Ανδρέα Ματσουκάρη και τον προϊστάμενο του Ερυθρού Σταυρού κατευθύνθηκαν προς τη σπηλιά, ο Ραούφ Ντενκτάς με τον υπαστιστή του παρέμεινει κρυμμένος 300 μέτρα μακριά πίσω από ένα δέντρο, φοβούμενος μήπως ο Γρηγοράκης ήταν οπλισμένος.
Στην αρχή ο Γρηγοράκης ήταν δύσπιστος και δεν έβγαινε από τη σπηλιά, θεώρησε πως ήταν κάποια επιχείρηση των Τούρκων για να τον συλλάβουν και παρέμεινε κρυμμένος. Όταν είδε το σημάδι του Ερυθρού Σταυρού άρχισε δειλά δειλά να βγαίνει. Έκανε τον σταυρό του και ευχαρίστησε τον Γλαύκο Κληρίδη για τη διάσωσή του. Ο Κληρίδης τον προέτρεψε να πάει να χαιρετήσει τον Ντεκτάς και βλέποντας τους ενδοιασμούς του του είπε: «Μην τον φοβάσαι, ο Ντενκτάς είναι φοβητσιάρης πήγε και κρύφτηκε 300 μέτρα μακριά πίσω από το δέντρο για λόγους ασφαλείας. Φοβήθηκε ότι θα ήσουν οπλισμένος και θα τον πυροβολούσες».
Όταν τον πλησίασε το Ντενκτάς του απάντησε: «Τι κάνεις ρε περμπάντη; Τώρα που θα σε πάρει ο Κληρίδης στον Ελληνοκυπριακό τομέα θα σου δώσουν τιμές και παράσημα». Τα μόνα παράσημα για τον Στέλιο Γρηγοράκη ήταν να επανενωθεί με την οικογένειά του, κάτι που έγινε την επόμενη μέρα στις 8 Αυγούστου. Έκτοτε ζούσε στη Λεμεσό μέχρι και το τέλος της ζωής του και άφησε την τελευταία του πνοή την Κυριακή 12 Ιανουαρίου 2020.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- «Έφυγε» ο ΕΛΔΥκάριος Στέλιος Γρηγοράκης – Η συγκλονιστική απόδραση το 1975, sigmalive.com, Διαθέσιμο εδώ
- Πέθανε ο Κρητικός καταδρομέας Στυλιανός Γρηγοράκης, neakriti.gr, Διαθέσιμο εδώ
- ΓΛΑΥΚΟΣ ΚΛΗΡΙΔΗΣ – ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΕ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΥΣ ΚΑΤΑΥΛΙΣΜΟΥΣ, digital-herodotus.eu, Διαθέσιμο εδώ
