Της Παρασκευής Κωστίνου,
1882: Σαν σήμερα πεθαίνει ο Ιταλός επαναστάτης Τζιουζέπε Γκαριμπάλντι, που κατάφερε να θέσει τα θεμέλια για την αντίσταση στον ευρωπαϊκό κόσμο. Για τη χώρα του αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την ενοποίηση της Ιταλίας και την ανεξαρτησία της από ξένες ευρωπαϊκές δυνάμεις.
Γεννήθηκε στη Νίκαια της Ν. Γαλλίας στις 4 Ιουνίου 1807, όπου η περιοχή της Νίκαιας τότε ελεγχόταν τόσο από Ιταλούς όσο από Γάλλους. Προέρχονταν από ναυτική οικογένεια και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μπαρκάρει από την ηλικία των 15 ετών, ενώ το 1832 κατάφερε να αποκτήσει το δικό του πλοίο και να γίνει καπετάνιος.
Η κατάσταση στην Ιταλία, όμως, τότε δεν ήταν ιδιαίτερα καλή. Δεν πρόκειται για ένα ενιαίο κράτος, αλλά για διάσπαρτα κρατίδια που διοικούνταν από διάφορες δυνάμεις, όπως αυτή της Αυστροουγγαρίας και της Γαλλίας. Ο Γκαριμπάλντι, λοιπόν, αποφάσισε να συμμετάσχει στο κίνημα απελευθέρωσης της πατρίδας του, ξεκινώντας από μία εξέγερση στη Γένοβα, όπου ήταν καπετάνιος μιας φρεγάτας. Βέβαια, δεν στέφθηκε με επιτυχία και ο Γκαριμπάλντι κυνηγήθηκε, μέχρι που καταδικάστηκε σε θάνατο. Τότε αποφάσισε να ξεφύγει στη Νότιο Αμερική.
Σε επαναστατικό αναβρασμό βρισκόταν και η Αμερική τότε και δε δίστασε να συμμετάσχει και σε αυτόν τον αγώνα. Δύο είναι οι μάχες που συμμετείχε ενεργά: η πρώτη με την πολιτεία του Ρίο Γκράντε ντε Σουλ κατά της Βραζιλίας, ενώ στη δεύτερη μάχη βρισκόταν στο πλευρό τους Ουρουγουάης εναντίον της Αργεντινής. Έχοντας αποκτήσει εμπειρία στο στρατιωτικό κομμάτι, άρχισε να οργανώνει αντάρτικα σώματα από εξόριστους Ιταλούς, που τους προόριζε για αιφνιδιαστικές επιθέσεις. Πολύ χαρακτηριστικό, φυσικά, ήταν η ενδυμασία των ανταρτών, που ντύνονταν με κόκκινα πουκάμισα. Σταδιακά έκανε το κόκκινο το σύμβολο της αντίστασης.
Πάνω από δέκα χρόνια μετά, επέστρεψε στην Ιταλία, όπου το επαναστατικό κίνημα είχε κάνει πολλά βήματα εξέλιξης. Οργάνωσε ένα σώμα από τρεις χιλιάδες άνδρες, που τους ονόμασε «ερυθροχίτωνες» και ξεκίνησαν εκστρατεία προς τη βόρεια Ιταλία και τη νότια Ελβετία, χωρίς όμως να έχουν σημειώσει κάποια νίκη. Ο κύριος στόχος του Ιταλού επαναστάτη ήταν να φθάσει στη Ρώμη, όπως και έκανε το 1849. Σε συνεργασία με τον Ιταλό δημοκράτη, καρμπονάρο Τζιουζέπε Μαντσίνι, που είχε ιδρύσει την οργάνωση «Νεαρή Ιταλία», ετοιμάστηκαν να αντεπιτεθούν στους Γάλλους, οι οποίοι ήθελαν πάση θυσία να επαναφέρουν τον Πάπα στην εξουσία. Ακριβώς αυτό ήθελαν να αποφύγουν ο Γκαριμπάλντι με τον Μαντσίνι και όντως το κατάφεραν για τρεις περίπου μήνες, δηλαδή να υπερασπιστούν την αιώνια πόλη. Δυστυχώς, όμως, οι Γάλλοι εισέβαλαν με πολύ ισχυρές δυνάμεις και αναγκάστηκαν οι «ερυθροχίτωνες» να συνθηκολογήσουν για την παράδοση της Ρώμης με όρους εξευτελιστικούς για τους επαναστάτες, διότι, παρόλο που είχε διασφαλιστεί η έξοδός τους, τους περίμεναν έξω από την Ρώμη συσπειρωμένες δυνάμεις της Γαλλίας, Αυστρίας και Νάπολης και πολλούς είτε τους σκότωσαν επί τόπου, είτε τους φυλάκισαν. Ο Γκαριμπάλντι από την άλλη, έφυγε εξόριστος για την Αμερική για ακόμα μια φορά. Εκεί άλλαξε διάφορα επαγγέλματα και εν τέλει κατάφερε να επιστρέψει στη χώρα του το 1854.
Το 1859 ξεκινάει καινούργιος πόλεμος μεταξύ Ιταλίας και Αυστρίας και ο Γκαριμπάλντι οργάνωσε ξανά το σώμα των «ερυθροχιτώνων» και συμμετείχε στην εκστρατεία. Τον επόμενο χρόνο ο Γκαριμπάλντι μαζί με τους άνδρες του κατευθύνθηκε προς την νότια Ιταλία για να αντιμετωπίσει τον βασιλιά Φραγκίσκο Β’. Πράγματι το κατάφερε και από τότε κατέλαβε και άλλα εδάφη, με αποτέλεσμα να αρχίσει να σχηματίζεται το Ιταλικό κράτος. Τότε ήταν ακριβώς που άρχισε να αναγνωρίζεται ευρέως η πολύτιμη δράση του για το συμφέρον της πατρίδας του. Τόσο εντός, όσο και εκτός ο Γκαριμπάλντι αναγνωρίστηκε, μέχρι που ο Πρόεδρος Λίνκολν του πρότεινε να αναλάβει ένα σώμα του αμερικάνικου στρατού. Ο Γκαριμπάλντι, βέβαια, αρνήθηκε την πρόταση. Επίσης, η Μ. Βρετανία τον αποκάλεσε «ήρωα των δύο κόσμων», όταν την επισκέφθηκε.
Παρόλη τη διεθνή αναγνώριση και απήχηση, ο Γκαριμπάλντι ήθελε τα ιταλικά εδάφη να διαχειρίζονται από τον ιταλικό λαό και όχι από τον Πάπα. Γι’ αυτό εξαπέλυσε δύο φορές επίθεση κατά του παπικού κράτους, που ήταν και οι δύο αποτυχημένες. Τότε επέστρεψε μόνιμα πλέον στο νησί Καπρέρα και γλίτωσε πιθανή φυλάκιση. Εκεί, μάλιστα, πέθανε στις 2 Ιουνίου 1882, αφήνοντας πίσω του μία μεγάλη παρακαταθήκη, όσον αφορά τις φιλελεύθερες απόψεις του και το ενωτικό εθνικό πνεύμα που τον χαρακτήριζε. Οι απόψεις του για την κατάργηση της δουλείας και για τη χειραφέτηση των γυναικών είναι άξιες αναφοράς και τις εφάρμοσε, όπως φαίνεται στο έργο που άφησε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ο μεγαλύτερος επαναστάτης της Ευρώπης. Τζιουζέπε Γκαριμπάλντι, αγωνίσθηκε για την ένωση της Ιταλίας, την ισότητα, την κατάργηση της δουλείας, τα δικαιώματα των γυναικών, mixanitouxronou.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Τζουζέπε Γκαριμπάλντι: Γιατί τον αποκαλούν Τσε Γκεβάρα του 19ου αιώνα – Πώς καθιέρωσε το κόκκινο χρώμα ως σύμβολο των ανταρτών, ethnos.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Τζιουζέπε Ματσίνι, rassias.gr, Διαθέσιμο εδώ
