Του Άρη Γλυκού,
Η οικονομία τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζεται από μεγάλη αβεβαιότητα, παρά τις σημαντικές υπεραποδόσεις των περισσότερων μετοχών. Ενώ, ακόμα και αυτές οι υπεραποδόσεις ανησυχούν πολλούς, που πιστεύουν ότι η αύξηση είναι πλασματική και οδεύουμε προς μια «φούσκα» ανάλογη της «φούσκας» του dotcom, η οποία στοίχισε στους επενδυτές $ 5 τρις.
Στα πλαίσια αυτά, οι επενδυτές αναζητούν εναλλακτικές ευκαιρίες, επιδιώκοντας να θωρακίσουν το χαρτοφυλάκιό τους και να συνεχίσουν να απολαμβάνουν υψηλές αποδόσεις ή τουλάχιστον να αντιμετωπίσουν μικρότερες ζημίες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα εναλλακτικών επενδύσεων αποτελούν τα αντισταθμιστικά κεφάλαια (hedge funds), αλλά και ιδιαίτερα περιουσιακά στοιχεία όπως μπουκάλια κρασιών, ρολόγια και έργα τέχνης .
Τα έργα τέχνης, αν και συνήθως αναφέρονται σε πίνακες, έχουν αρχίσει να περιλαμβάνουν και μουσικά κομμάτια και συγκεκριμένα δικαιώματα (royalties) αυτών, ως μια εναλλακτική επένδυση. Βασικότερο χαρακτηριστικό των έργων τέχνης και ειδικά της μουσικής είναι ότι η αξία τους δεν συνδέεται άμεσα με λοιπές παραδοσιακές επενδύσεις, όπως τα ομόλογα. Παράδειγμα, δυστυχώς, από την καθημερινότητα αποτελούν οι πόλεμοι, οι οποίοι παρότι επηρεάζουν σημαντικά τα χρηματιστήρια σε όλο τον κόσμο δεν επιδρούν στον αριθμό των τραγουδιών που ακούνε οι πολίτες του κόσμου.
Τα δικαιώματα αυτά χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες, που «πληρώνουν» τον κάτοχό τους για ορισμένες χρήσεις των μουσικών κομματιών. Η πρώτη κατηγορία αφορά τα δικαιώματα που απορρέουν από την αναπαραγωγή και την διανομή της μουσικής, όπως είναι η πώληση δίσκων και οι ψηφιακές αγορές. Η δεύτερη κατηγορία αφορά τα δικαιώματα τα οποία αφορούν τη χρήση του μουσικού κομματιού στο διαδίκτυο, στο ραδιόφωνο κ.λπ. Οι παραπάνω κατηγορίες εισφέρουν κάθε χρόνο έσοδα με τη μορφή δικαιωμάτων.
Συνδυάζοντας τα δύο παραπάνω προκύπτει μια «υποκατηγορία» δικαιωμάτων, αυτά που πωλούνται σε τηλεοπτικές σειρές, ταινίες κ.λπ., όπου πληρώνεται ένα συγκεκριμένο ποσό για να μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη μουσική. Για την πραγματοποίηση της πώλησης απαιτείται η συγκατάθεση των κατόχων των παραπάνω δύο δικαιωμάτων και λαμβάνουν ένα εφάπαξ ποσό. Η τρίτη και τελευταία κατηγορία δεν επιφέρει σημαντικά έσοδα, καθώς αφορά κάθε μορφή εκτύπωσης του έργου, όπως τις παρτιτούρες με τη μελωδία.
Οι πρώτες δύο κατηγορίες τραβάνε την προσοχή των επενδυτών και επομένως γίνονται αντικείμενο αγοραπωλησίας. Οι πληρωμές των δικαιωμάτων μπορούν να γίνονται μηνιαία, τριμηνιαία, εξαμηνιαία ή ετήσια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι ακροάσεις στην εφαρμογή Spotify, όπου κάθε ακρόαση ενός τραγουδιού αντιστοιχεί σε $ 0,004 που μοιράζονται σε όλους τους κατόχους δικαιωμάτων. Απαιτείται, όμως, και ελάχιστος αριθμός ακροάσεων και μοναδικών ακροατών ώστε να πληρωθούν δικαιώματα για κάποιο τραγούδι.
Στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό υπάρχουν εταιρείες που αναλαμβάνουν τη διαχείριση των δικαιωμάτων και στη συνέχεια πληρώνουν στους κατόχους τα χρήματα από τη χρήση της μουσικής των στίχων και συνολικά των τραγουδιών τους.
Τα διαφορετικά χαρακτηριστικά της επένδυσης σε δικαιώματα δημιούργησαν και την ανάγκη εξεύρεσης καινούργιων μεθόδων αποτίμησης ειδικά για αυτά. Χρήσιμο στοιχείο αποτελεί η τελευταία δωδεκάμηνη απόδοση του τραγουδιού σε έσοδα για τα δικαιώματα. Μετά τον καθορισμό αυτής της τιμής, η αξία καταγράφεται ως πολλαπλάσιο των ετήσιων εσόδων. Συχνά, όμως, δεν αναγράφουν ξεκάθαρα τα έσοδα αυτά και υπολογίζεται ένα εύρος αποδόσεων με βάση τα δεδομένα των τελευταίων χρόνων και όχι μόνο των τελευταίων δώδεκα μηνών. Οι μορφές αυτές αποτίμησης εξαρτώνται από το παρελθόν και επομένως δεν είναι αρκετά αξιόπιστες, ενώ δεν λαμβάνουν υπόψη τους και την εξέλιξη του καλλιτέχνη.
Πολλοί επενδυτές προτιμούν να διαλέγουν με βάση τον καλλιτέχνη και όχι το εκάστοτε τραγούδι ή το σύνολο των τραγουδιών των οποίων τα δικαιώματα είναι προς πώληση. Με την ανθρωποκεντρική αυτή μέθοδο επένδυσης, στοχεύουν στην αξιοποίηση του brand του καλλιτέχνη, ο οποίος αν κάνει συναυλίες ή έχει ενεργή παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιτυγχάνει να διατηρεί το ενδιαφέρον του κοινού και να έχουν σταθερά υψηλά ή ακόμα και αυξανόμενα κέρδη τα δικαιώματα από τα τραγούδια τους. Για τον λόγο αυτόν, τα δικαιώματα τραγουδιστών που έχουν λάβει σημαντικά μουσικά βραβεία, όπως τα Grammy, είναι περιζήτητα και πιο ακριβά συγκριτικά με τους υπόλοιπους.
Παράλληλα με τον καλλιτέχνη και τις χρηματοροές (για να χρησιμοποιηθεί και ένας πιο δόκιμος οικονομικός όρος) που έχουν αποφέρει μέχρι σήμερα τα δικαιώματά του, οι επενδυτές ελέγχουν και τη διάρκεια των δικαιωμάτων. Οι πιο συνήθεις διάρκειες είναι 10 χρόνια, 30 χρόνια και Life of Rights, το οποίο σημαίνει ότι τα δικαιώματα έχουν ισχύ καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του δημιουργού και 70 επιπλέον χρόνια.
Από το 2021 ακόμη, πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες πούλησαν τα δικαιώματα των τραγουδιών τους για αξιόλογα ποσά. Ενδεικτικά, η Katy Perry πούλησε όλα τα δικαιώματα της για $ 225 εκατ., ενώ και ο Justin Bieber πούλησε τα δικά του τραγούδια για $ 200 εκατ. Το υψηλότερο ποσό απέσπασε ο Bruce Springsteen, ύψους $ 550 εκατ. Με αυτόν τον τρόπο οι καλλιτέχνες λαμβάνουν άμεσα ένα σημαντικό χρηματικό ποσό και συγχρόνως οι επενδυτές αποκτούν ένα οικονομικό στοιχείο που προσφέρει σημαντική διαφοροποίηση για το χαρτοφυλάκιό τους.
Τα υψηλά ποσά αυτά, στην αρχή της νέας αγοράς –που αναδείχθηκε έντονα τα τελευταία χρόνια– ήταν προσιτά μόνο για θεσμικούς επενδυτές, που τα επέλεγαν, τόσο εν μέσω της πανδημίας όσο και πιο πρόσφατα κατά τη διάρκεια των λοιπών γεγονότων που επηρέασαν την οικονομία.
Η αγορά των δικαιωμάτων αποδείχθηκε ιδιαίτερα ελκυστική και για το υπόλοιπο επενδυτικό κοινό, με αποτέλεσμα τη δημιουργία πολλών πλατφορμών, που επιτρέπουν την αγορά ακόμα και μέρους των δικαιωμάτων σε προσιτές τιμές, κάτι αντίστοιχο με τις μετοχές των εταιρειών. Η μικρή ηλικία, όμως, της αγοράς των δικαιωμάτων δημιουργεί και σημαντικά προβλήματα ρευστότητας, με πολλά δικαιώματα να είναι διαθέσιμα προς πώληση για αρκετούς μήνες πριν βρεθεί αγοραστής.
Συνοψίζοντας, με την εξέλιξη της τεχνολογίας της καθημερινότητας, αλλά και της κουλτούρας, οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να εκμεταλλευτούν με διαφορετικούς τρόπους ακόμα και τα δικαιώματά τους στα έργα τέχνης τους. Τα δικαιώματα σε μουσικά κομμάτια είναι μια ιδιαίτερη επένδυση με διαφορετικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε σχέση με παραδοσιακές επενδύσεις, αλλά και με τις λοιπές εναλλακτικές επενδύσεις. Η αγορά αυτή έχει σημαντικές προοπτικές και μπορεί να προσφέρει μια ακόμα δυνατότητα χρηματοδότησης ειδικά για νέους καλλιτέχνες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Everything You Need To Know About Investing in Music Royalties, Asset Scholar, διαθέσιμο εδώ
- How We Pay Royalties, BMI, διαθέσιμο εδώ
- It’s Fascinating Which Artists Have Sold Their Music Catalogs And How Much Money They’ve Gotten For Them, Buzzfeed, διαθέσιμο εδώ
- Length of Ownership – Music, Royalty Exchange, διαθέσιμο εδώ
- Music streaming services are on the cusp of major structural change, Goldman Sachs, διαθέσιμο εδώ
