Του Αναστάση Γκίκα,
Βρισκόμαστε στα τέλη του 19ου αιώνα, σε μια εποχή η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία των ευρωπαϊκών αποικιακών αυτοκρατοριών. Τον 19ο αιώνα, του «χρυσό αιώνα» για την αποικιοκρατία κτήσεις ευρωπαίων αποίκων εντοπίζονται σε κάθε ήπειρο.
Ήδη από τον 18ο αιώνα οι αποικιακές αυτοκρατορίες είχαν αρχίσει να κατασκευάζουν μεγάλα τεχνικά έργα σε κτήσεις τους καθότι αυτά εξασφάλιζαν τον πιο οικονομικό και αξιόπιστο τρόπο μεταφοράς αγαθών και εμπορευμάτων σε μεγάλες ποσότητες. Στα μέσα του 19ου αιώνα η Γαλλία πρωτοστάτησε στην περαίωση μεγαλεπήβολων τεχνικών έργων -χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η διάνοιξη της γέφυρας του Σουέζ (1869), η οποία έλαβε χώρα μετά από προτροπή του Γάλλου διπλωμάτη Φερντινάν Λεσσέψ.
ΤΟ «ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ ΛΕΣΣΕΨ»
Στον ίδιο άνθρωπο η Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία θα ανέθετε είκοσι τρία χρόνια αργότερα το έργο της διάνοιξης της Διώρυγας του Παναμά. Ο Λεσσέψ το 1881 ιδρύει την Εταιρεία του Παναμά (Compagnie universelle du canal interocéanique de Panama) η οποία αναλαμβάνει υπό την ηγεσία του την διάνοιξη καναλιού στην περιοχή. Οι εργασίες, όμως, προχωρούν αργά και με πολλές δυσκολίες. Τα επόμενα χρόνια σημειώνονται μάλιστα μεγάλες απώλειες στο εργατικό δυναμικό λόγω του ξεσπάσματος της ελονοσίας και άλλων ασθενειών. Τον Δεκέμβριο του 1892, η εταιρεία του Παναμά κηρύττει πτώχευση με αποτέλεσμα, 800.000 περίπου Γάλλοι να χάσουν τις επενδύσεις τους σε ομόλογα και μετοχές της εταιρείας. Η πλήρης αποτυχία του εγχειρήματος Λεσσέψ είναι πλέον γεγονός.
ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ
Η ζημία για την Γαλλική Δημοκρατία δεν θα περιοριζόταν στον οικονομικό τομέα. Γάλλοι εθνικιστές και αντιδραστικοί θα απέδιδαν σε πολλά κυβερνητικά στελέχη την κατηγορία της δωροδοκίας. Θα κατηγορούσαν Υπουργούς, ανάμεσα σε αυτούς και τον Κλεμανσώ, ότι δωροδοκήθηκαν από τον ίδιο τον Φερντινάν Λεσσέψ ώστε να επιτρέψουν την έκδοση μετοχών για την εταιρεία του Παναμά. Θα κατηγορούταν, επίσης, 510 βουλευτές μεταξύ αυτών έξι Υπουργοί ότι έλαβαν χρήματα από την Εταιρεία του Παναμά ώστε να κρύψουν την οικονομική κατάσταση της εταιρείας από τον γαλλικό λαό.
Η ΔΙΚΗ
Οι βαριές κατηγορίες της αντιπολίτευσης οδήγησαν την υπόθεση στα χέρια της δικαιοσύνης. Πολιτικοί και έμμεσα εμπλεκόμενοι κάθονται στο σκαμνί: Διαπιστώνεται ότι 104 βουλευτές συμμετείχαν στην υπόθεση της διαφθοράς. Ο πρώην Υπουργός Ανάπτυξης της πόλης του Παρισίου, Bethaut, καταδικάζεται σε πέντε χρόνια φυλάκιση, ο βαρόνος Reinach οικονομικός σύμβουλος της εταιρείας του Παναμά αυτοκτονεί. Ανάμεσα στους κατηγορούμενους πολιτικούς βρίσκονται και οι Λέων Μπουρζουά και Άλφρεντ Ιωσήφ Νακέτ. Ο ίδιος ο Φερντινάν Λεσσέψ και ο γιος του Τσάρλς καταδικάζονται με μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης, καταδικάζεται ακόμα και ο μηχανικός Γκούσταβ Άιφελ. Δεν ήταν λίγοι και οι κατηγορούμενοι που κατέφυγαν στην Μεγάλη Βρετανία.
ΤΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΑΝΔΑΛΟΥ
Είναι «φυσικό» μεγάλα πολιτικά σκάνδαλα να οδηγούν στην απαξίωση των δημοκρατικών θεσμών αλλά και σε πολιτικές αλλαγές. Το μεγαλύτερο κυβερνητικό σκάνδαλο του αιώνα αποτέλεσε για τον Κλεμανσώ την κύρια αιτία της ήττας του στις εκλογές του 1893 και για τους μοναρχικούς την απτή απόδειξη της διαφθοράς των πολιτικών και του δημοκρατικού πολιτεύματος. Κατά την Χάνα Άρεντ η ερμηνεία του σκανδάλου από τους αντιδραστικούς, οι οποίοι κατέδειξαν ως ενόχους δύο εβραίους βουλευτές αφήνοντας αντισημιτικούς υπαινιγμούς – όξυνε τα αντιεβραϊκά συναισθήματα του γαλλικού λαού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Why de Lesseps failed to build the Panama Canal, ak190x.de, Διαθέσιμο εδώ
- Panama Scandal, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
