Του Κωνσταντίνου Γκότση,
Ήδη από τα τέλη του 2022, μπορεί και νωρίτερα, υπήρχε έντονα η υποψία πως ένα σημαντικό κομμάτι του υψηλού πληθωρισμού που κατέγραφαν οι περισσότερες οικονομίες παγκοσμίως, έπειτα από το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης και της δυσκολίας ομαλοποίησης της προσφοράς από τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες που γεννήθηκαν κατά την περίοδο του Covid-19, προερχόταν από επέκταση του περιθωρίου κέρδους των (μεγάλων κυρίως) επιχειρήσεων, φαινόμενο γνωστό ως greedflation και corporate greed.
Μάλιστα, την επόμενη χρονιά, μετά από σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αποδείχθηκε πως περίπου το 40-45% της αύξησης των τιμών προερχόταν όντως από κερδοσκοπία, η οποία συνεχίστηκε σε ορισμένους κλάδους των οικονομιών που «βρίσκουν» ευκολότερα αφορμές για να ενισχύσουν τις τελικές τιμές και, παράλληλα, παρουσιάζουν πιο έντονα ολιγοπωλιακά χαρακτηριστικά. Αυτό έπαιξε και σημαντικό ρόλο στην υψηλή κερδοφορία που παρουσιάζουν μέχρι σήμερα αρκετές επιχειρήσεις σε κλάδους που μαστίζονται από την ακρίβεια, όπως η ενέργεια, τα τρόφιμα, οι πρώτες ύλες κ.λπ., ενώ, στον αντίποδα, οι αυξήσεις στους μισθούς μικρότερες από τον πληθωρισμό (ειδικά σε αυτούς τους τομείς), γεγονός που δεν ενίσχυσε σημαντικά τις λειτουργικές τους δαπάνες.
Πρόσφατα, τόσο στην ελληνική πολιτική σκηνή όσο και σε άλλων κρατών, η απληστία των μεγάλων εταιρειών, ιδίως των πολυεθνικών, βρέθηκε στο επίκεντρο των κυβερνόντων, με την κερδοφορία τους, καθώς και τις άμεσες και έμμεσες (shrinkflation) αυξήσεις των τιμών στα προϊόντα τους να επικρίνονται δεόντως… Η «απληστία» αυτή, όμως, απλά γίνεται «καραμέλα» από τις Κυβερνήσεις για να καλύψουν τα λάθη τους.
Οι επιχειρήσεις κάνουν ό,τι έκανα και πριν το ξέσπασμα του πληθωρισμού, δηλαδή, μεταξύ άλλων, στοχεύουν στην αύξηση της κερδοφορίας τους, μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα. Κάθε επιχείρηση, όπως και κάθε άτομο, θα προσπαθήσει (εφόσον το αντιληφθεί) να εκμεταλλευτούν καταστάσεις προς ιδίων όφελος, όπως αντίστοιχα θα επωμιστούν τις ζημιές και τους κινδύνους στις «κακές» φάσεις. Όπως δεν πρέπει να εμποδίζονται οι δραστηριότητες των ατόμων, εν γένει, και των επιχειρήσεων, έτσι δεν θα πρέπει να τους δίνεται αρωγή από το κράτος (με κάποιες ιδιάζουσες εξαιρέσεις, που το συνολικό όφελος μιας παρέμβασης για την κοινωνία υπερτερεί από το συνολικό κόστος, αν και αποτελεί κάτι το σχετικό και το υποκειμενικό στις περισσότερες περιπτώσεις).
Δεν μας φταίνε, λοιπόν, οι «κακές» επιχειρήσεις για τη μεγάλη ακρίβεια, ο πληθωρισμός δεν είναι υποκινούμενος από αυτές. Απλά βρίσκουν ευκαιρία να καρποφορήσουν παραπάνω και να επεκταθούν. Η άνοδος του πληθωρισμού προήλθε άμεσα από τις αναταραχές στην ισορροπία προσφοράς και ζήτησης από το «πάγωμα» των αγορών κατά την περίοδο έξαρσης της πανδημίας (με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ελλειμματική προσφορά) και σε δεύτερο χρόνο με την υπερβολική αύξηση ρευστότητα στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις με τις μεγάλες και μη στοχευμένες επιδοτήσεις και επιχορηγήσεις, ακόμα και σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, αντίστοιχα, που δεν είχαν πραγματικά ανάγκη (με αποτέλεσμα να υπάρξει «έκρηξη» της ζήτησης κατά το άνοιγμα των οικονομιών).
Με το ξεκίνημα, λοιπόν, της νομισματικής «σύσφιξης» κατά τον Μάρτιο του 2022 ήταν σαφές ότι η μείωση του πληθωρισμού θα εξαρτιόταν τόσο από την χαλάρωση των πρωτοφανών στρεβλώσεων της ζήτησης και προσφοράς που σχετίζονται με την πανδημία όσο και από την αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής, η οποία θα επιβραδύνει η αύξηση της συνολικής ζήτησης, επιτρέποντας την της προσφοράς.
Κλείνοντας, όπως είχε πει και ο οικονομολόγος Milton Friedman: «ούτε οι επιχειρηματίες, ούτε το συνδικάτο, ούτε η νοικοκυρά έχουν τυπογραφείο στο υπόγειό τους στο οποίο μπορούν να βγάλουν εκείνα τα πράσινα χαρτάκια που λέμε χρήματα. Μόνο η Ουάσιγκτον έχει το τυπογραφείο, και ως εκ τούτου, μόνο η Ουάσιγκτον μπορεί να παράγει πληθωρισμό». Η άνοδος του πληθωρισμού δεν έχει να κάνει με την εταιρική απληστία που εκμεταλλεύεται τους καταναλωτές, αλλά μάλλον με τις ενέργειες της Κεντρικής Τράπεζας και της Κυβέρνησης. Οι εταιρείες έχουν ευθύνη έναντι των μετόχων τους να παραμείνουν στην επιχείρηση. Εάν το κόστος για την επιχείρησή τους αυξηθεί (δηλαδή, μισθοί, παροχές, εμπορεύματα, υπηρεσίες κοινής ωφέλειας κ.λπ.), αυτά πρέπει να συνυπολογιστούν στην τιμή πώλησης για να διατηρηθεί η κερδοφορία. Είναι σημαντικό, οι εταιρείες μπορούν να μετακυλίσουν υψηλότερο κόστος εισροών στους καταναλωτές μόνο εάν η ζήτηση παραμένει υψηλότερη από τη διαθέσιμη προσφορά αυτών των αγαθών ή υπηρεσιών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What is greedflation – and is it driving higher prices?, news.northeastern.edu, διαθέσιμο εδώ
- No, Corporate Greed Is Not the Cause of Inflation, investing.com, διαθέσιμο εδώ
