Της Χριστίνας Μωραΐτη,
Στις 13 Μαΐου, η Ελλάδα απείλησε να εμποδίσει την πορεία ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ενέργεια αυτή προέκυψε, αφού η νεοεκλεγείσα Πρόεδρος, Gordana Siljanovska-Davkova, αναφέρθηκε, κατά τη διάρκεια της τελετής ορκωμοσίας της, στη χώρα της ως απλά «Μακεδονία», αναζωπυρώνοντας μια μακροχρόνια διαμάχη για το όνομα.
Η Siljanovska-Davkova, η οποία υποστηρίχθηκε από ένα αναγεννημένο εθνικιστικό κόμμα στις πρόσφατες εκλογές, χρησιμοποίησε την προηγούμενη ονομασία κατά τη διάρκεια της ορκωμοσίας της, παραβιάζοντας, με τον τρόπο αυτό, μια συμφωνία που συνήφθη με τη μεσολάβηση του Ο.Η.Ε., μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων. Σε απάντηση, η Ελληνίδα πρέσβειρα στη χώρα, Σοφία Φιλιππίδου, αποχώρησε από την τελετή. Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε, στη συνέχεια, ανακοίνωση, στην οποία υποστήριξε ότι οι ενέργειες της νέας Προέδρου παραβίασαν τη διμερή συμφωνία και έθεσαν σε κίνδυνο τόσο τις σχέσεις μεταξύ των δύο εθνών, όσο και τις προοπτικές ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην Ε.Ε.
Η χρήση του ονόματος «Μακεδονία» προκαλεί έντονες αντιδράσεις, με την Ελλάδα να κατηγορεί τον βόρειο γείτονά της ότι οικειοποιείται ένα ελληνικό όνομα, καθώς και την ιστορία του Αρχαίου Ελληνικού Βασιλείου της Μακεδονίας, το οποίο υπήρχε αιώνες πριν από την άφιξη των σλαβικών λαών, που μέχρι και σήμερα κατοικούν στην περιοχή. «Οποιαδήποτε πρόοδος στις διμερείς μας σχέσεις, καθώς και οποιοδήποτε βήμα των Σκοπίων προς την Ε.Ε., εξαρτάται από τον ειλικρινή σεβασμό της συμφωνίας», δήλωσε σχετικά ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης. Η χρήση του ονόματος, από την Πρόεδρο Siljanovska-Davkova, ήταν «παράνομη και απαράδεκτη», πρόσθεσε.
Η Ένωση απηύθυνε, επίσης, προειδοποίηση. «Για να συνεχίσει η Βόρεια Μακεδονία την επιτυχή πορεία της προς την ένταξη στην Ε.Ε., είναι υψίστης σημασίας να συνεχίσει η χώρα στον δρόμο των μεταρρυθμίσεων και του πλήρους σεβασμού των δεσμευτικών συμφωνιών της», έγραψε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, στο Χ (πρώην Twitter).
Το γραφείο της Siljanovska-Davkova δήλωσε ότι η πρόεδρος υπέγραψε τον όρκο της χρησιμοποιώντας το συνταγματικό όνομα της χώρας (Βόρεια Μακεδονία) και ότι «θα τηρήσει όλες τις επίσημες εφαρμογές». Προσέθεσε, ωστόσο, ότι: «Στις δημόσιες εμφανίσεις της, η πρόεδρος της Π.Γ.Δ.Μ. έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το όνομα Μακεδονία, ως πράξη του προσωπικού δικαιώματος αυτοδιάθεσης και αυτοπροσδιορισμού». Το Υπουργείο Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας είχε δηλώσει νωρίτερα ότι η χώρα δεσμεύεται «για την απερίφραστη τήρηση των συνταγματικών διατάξεων, καθώς και όλων των υποχρεώσεων που έχουν αναληφθεί διεθνώς».
Οι δύο χώρες είχαν συμφωνήσει ότι ο γείτονας της Ελλάδας θα ονομάζεται «Βόρεια Μακεδονία», έπειτα από μακροχρόνιες και αμφιλεγόμενες διαπραγματεύσεις, το 2018. Η λεγόμενη συμφωνία των Πρεσπών, που τέθηκε σε ισχύ έναν χρόνο αργότερα, φάνηκε να τερματίζει μια διαμάχη 27 ετών και να ανοίγει τον δρόμο για την ένταξη των Σκοπίων στη στρατιωτική συμμαχία του Ν.Α.Τ.Ο. Τότε, η Ελλάδα είχε δηλώσει ότι θα υποστήριζε και την προσπάθεια της γειτονικής χώρας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Siljanovska-Davkova εξελέγη Πρόεδρος στις 8 του τρέχοντος μήνα, με την υποστήριξη του δεξιού και εθνικιστικού κόμματος VMRO-DPMNE. Η εν λόγω παράταξη, η οποία σημείωσε σημαντική απήχηση στην ψηφοφορία – εν μέρει βασιζόμενη και σε ένα κύμα απογοήτευσης, εξαιτίας της βραδυκίνητης προσπάθειας της χώρας να ενταχθεί στην Ε.Ε. – έχει αρνηθεί να αναγνωρίσει τη συμφωνία των Πρεσπών, την οποία θεωρεί καταπιεστική για την εθνική κυριαρχία της Βόρειας Μακεδονίας. Στην Ελλάδα, η τότε αντιπολίτευση Νέας Δημοκρατίας – Μητσοτάκη είχε, επίσης, αντιταχθεί στη συμφωνία, αναφορικά με τις προβλέψεις για το όνομα.
Η ανωτέρω συμφωνία, η οποία είχε επιτευχθεί μεταξύ των τότε Πρωθυπουργών των δύο χωρών, Αλέξη Τσίπρα και Zoran Zaev, επικυρώθηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο εν μέσω διαδηλώσεων, με τους διαμαρτυρόμενους να δηλώνουν ότι η (τότε) νέα ονομασία εξακολουθούσε να υπονοεί εδαφικές διεκδικήσεις, επί της βόρειας ελληνικής περιοχής της Μακεδονίας. Μένει να φανεί το κατά πόσο θα προκύψουν ανάλογες αντιδράσεις, όσο η χώρα, υπό την ηγεσία της νέας εθνικιστικής κυβέρνησης, επιχειρεί να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- North Macedonia’s new president reignites a spat with Greece at her inauguration ceremony, ABC News, διαθέσιμο εδώ
- North Macedonian president’s inauguration revives name dispute with Greece, REUTERS, διαθέσιμο εδώ
- North Macedonia and Greece clinched a crucial deal in Prespa. Don’t walk back on it, Euronews, διαθέσιμο εδώ
