Του Κώστα Πασχάλη,
Η συντριβή του ελικοπτέρου που σκότωσε τον Ιρανό Πρόεδρο Ebrahim Raisi και τον Υπουργό Εξωτερικών Hossein Amir-Abdollahian, μαζί με άλλους υψηλόβαθμους αξιωματούχους, έχει προκαλέσει σοκ σε όλη τη Μέση Ανατολή. Το ελικόπτερο που μετέφερε τον Raisi, ένα αμερικανικό Bell 212 από την εποχή του Σάχη, συνετρίβη υπό κάκιστες καιρικές συνθήκες, κυρίως λόγω της πυκνής ομίχλης που επικρατούσε, στην περιοχή του Ανατολικού Αζερμπαϊτζάν, βόρεια του Tabriz. Εκτός από τον Πρόεδρο Raisi και τον Υπουργό Εξωτερικών Abdollahian, μετέφερε ακόμα επτά άτομα, συμπεριλαμβανομένων του Κυβερνήτη Ανατολικού Αζερμπαϊτζάν και ενός ιμάμη από το Tabriz. Όλοι είχαν συνοδεύσει τον Πρόεδρο στο ταξίδι του στο γειτονικό Αζερμπαϊτζάν για τα εγκαίνια ενός φράγματος.
Η ειδικός για τα θέματα της Μέσης Ανατολής, Sara Bazoobandi, δήλωσε ότι οι εκλογές πιθανότατα θα πραγματοποιηθούν εντός της προβλεπόμενης περιόδου των 50 ημερών (το πιθανότερο σενάριο είναι να διεξαχθούν στις 28 Ιουνίου), «ωστόσο μπορούμε να υποθέσουμε πως και αυτή την φορά θα υπάρξει νοθεία στις εκλογές» είπε, αναφερόμενη στον τελευταίο προεδρικό αγώνα του 2021, όπου ο Raisi κέρδισε εύκολα. Εδώ να σημειωθεί πως οι ηγέτες του Ιράν για να δείξουν την «νομιμοποίηση» που είχαν απ’ τον λαό συχνά προέβαλαν τα υψηλά ποσοστά συμμετοχής. Παρακάτω ακολουθούν κάποια παραδείγματα αυτής της τακτικής:
- Στις βουλευτικές εκλογές το 2012 η συμμετοχή ανήλθε περίπου στο 66%,το 2016 η συμμετοχή ήταν περίπου στο 60%,το 2020 η συμμετοχή ήταν στο 42,6%. Φέτος η συμμετοχή ήταν στο 40%.
- Πάμε να δούμε και κάποια από τα στατιστικά στις προεδρικές εκλογές. Το 2013 η συμμετοχή ήταν στο 72,7%, το 2017 ήταν στο 73,3% και το 2021 ήταν στο 48,5%.
Όπως μπορούμε να διακρίνουμε από τα δεδομένα, η συμμετοχή στις εκλογές εμφανίζει μια αρκετά μεγάλη πτωτική τάση.
Ο 85χρονος Ανώτατος Θρησκευτικός Ηγέτης της χώρας Ayatollah Ali Khamenei έχει να αντιμετωπίσει αρκετές δυσκολίες μπροστά του, καθώς οι εκλογές θα πραγματοποιηθούν σε ένα τεταμένο κλίμα γεωπολιτικών και οικονομικών αναταραχών. Πολλοί Ιρανοί αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, με πληθωρισμό άνω του 50%, αυξανόμενες τιμές υπηρεσιών, τροφίμων και κατοικίας, καθώς και πτώση της αξίας του ιρανικού νομίσματος. Επίσης, έχει να αντιμετωπίσει και εξωτερικές προκλήσεις, καθώς έχει εμπλακεί εδώ και χρόνια σε έναν ακήρυκτο πόλεμο χαμηλής έντασης με το Ισραήλ λόγω της υποστήριξης που παρέχει στη λιβανέζικη Hezbollah και την παλαιστινιακή Χαμάς. Το Ιράν έφτασε ένα μόνο βήμα πριν από την ανοιχτή, μετωπική σύγκρουση με το Ισραήλ τον περασμένο μήνα. Ρόλο πυροκροτητή έπαιξε η απόφαση του Ισραηλινού Πρωθυπουργού Benjamin Netanyahu να βομβαρδίσει το προξενείο του Ιράν στη Δαμασκό, όπου ως αντίποινα ακολούθησε ένα πρωτοφανές μπαράζ πυραυλικών επιθέσεων εναντίον του Ισραήλ.
Ωστόσο, ο Raisi δεν στερούνταν πραγματισμού και ευελιξίας. Αποκατέστησε τις σχέσεις με τον παραδοσιακό αντίπαλο του Ιράν στον Κόλπο, τη Σαουδική Αραβία, και οι δύο χώρες δρομολόγησαν την ταυτόχρονη ένταξή τους στην ομάδα των B.R.I.C.S. (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική). Μόλις το περασμένο Σάββατο, οι New York Times αποκάλυψαν ότι ανώτεροι αξιωματούχοι των Η.Π.Α. και του Ιράν συναντήθηκαν στο Ομάν για να βρουν τρόπους αποφυγής μιας κλιμάκωσης του πολέμου της Γάζας, και επαναπροσέγγισης στο καίριο πρόβλημα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. O Hamidreza Azizi, από το Ινστιτούτο Διεθνών και Ασφαλιστικών Υποθέσεων της Γερμανίας δεν πιστεύει ότι ο θάνατος του Raisi θα έχει σημαντική επίδραση στη θεοκρατική εξουσία του καθεστώτος και δήλωσε πως «συνολικά, οι επιπτώσεις του θανάτου του Raisi δεν θα είναι θεμελιώδεις ή ένα καίριο πλήγμα για το σύστημα. Θα επηρεάσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των σκληροπυρηνικών, αλλά όχι τη στρατηγική κατεύθυνση της Ισλαμικής Δημοκρατίας στην εξωτερική ή εσωτερική πολιτική».
Ο Ανώτατος Θρησκευτικός Ηγέτης Ayatollah Ali Khamenei έχει μπροστά του δύο επιλογές: είτε θα «απελευθερώσει» τη λίστα με τις προεδρικές υποψηφιότητες επιτρέποντας έτσι την είσοδο όχι μόνο σκληροπυρηνικών αλλά και ρεφορμιστών υποψηφίων, ώστε να κινηθούν όλο και περισσότεροι άνθρωποι στις κάλπες, είτε να μπλοκάρει όλες εκείνες τις υποψηφιότητες που δεν είναι της αρεσκείας του. Η πρώτη εκδοχή φέρει τον κίνδυνο να ανέλθει στην εξουσία κάποιος υποψήφιος μη αρεστός προς τη θρησκευτική ηγεσία. Στη δεύτερη περίπτωση, κινδυνεύει να δει τα ποσοστά προσέλευσης στις κάλπες να πέφτουν. Οι υποχρεώσεις και η επιρροή του προέδρου συνήθως περιορίζονται περισσότερο στην εσωτερική πολιτική και στα οικονομικά ζητήματα, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί μια κομβική θέση .
Τουλάχιστον απ’ όσα φαίνονται για τον επόμενο καιρό μέχρι και την διεξαγωγή των εκλογών, το Ιράν ίσως μπει σε μια φάση εσωστρέφειας, με στόχο να κατευνάσει το τεταμένο εσωτερικό κλίμα και με αυτό τον τρόπο να επιδιώξει κάποια αποκλιμάκωση στο μέτωπο με το Ισραήλ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Θάνατος Ραϊσί: Δύσκολη καμπή για την Τεχεράνη, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Ιράν: Εκλογές-πρόκληση για το θεοκρατικό καθεστώς μετά τον θάνατο του Ραϊσί, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- After Raisi’s Death, Elections Pose Tricky Test for Iran’s Rulers, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- What’s next for Iran after President Raisi’s death?, DW, διαθέσιμο εδώ
