Του Ιούλιου Παπάζογλου,
Δώδεκα μέρες σκληρών συγκρούσεων γνώρισε η Ουγγαρία κατά το 1956, κατά τη διάρκεια της Ουγγρικής Επανάστασης —ή αλλιώς Ουγγρική Εξέγερση— με σκοπό την εκδίωξη της κυβέρνησης που είχε συμπορευτεί με την ΕΣΣΔ και ακολουθούσε τις πολιτικές της. Μέσα σε αυτή την περίοδο τα σοβιετικά τανκς και στρατεύματα έσπευσαν σε βοήθεια της συμμάχου της κατά των επαναστατών, με χιλιάδες να σκοτώνονται και να τραυματίζονται, ενώ άλλοι τόσοι χρειάστηκε να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και τη χώρα.
Αξίζει να αναφερθεί ότι κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Ουγγαρία υπήρξε μέλος των δυνάμεων του Άξονα, συμβάλλοντας στις πολεμικές επιχειρήσεις, όπως στην εισβολή στη Γιουγκοσλαβία και έπειτα στην Επιχείρηση Barbarossa εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Όταν, όμως, ο Κόκκινος Στρατός άρχισε να κερδίζει έδαφος εκδίωξε τις αντίπαλες δυνάμεις από τα εδάφη του και κινήθηκε κατά της Ουγγαρίας, με την τελευταία να προσπαθεί ανεπιτυχώς να συνάψει μια συμφωνία μεταξύ τους. Τελικά, μέσα από τη Συνθήκη Ειρήνης του Παρισίου η ΕΣΣΔ έλαβε το δικαίωμα για στρατιωτική κατοχή της Ουγγαρία και έτσι μπήκε στη σφαίρα επιρροής της.
Ακολούθησαν το 1945 κοινοβουλευτικές εκλογές, οι οποίες ανέδειξαν μια κυβέρνηση συνασπισμού με τη συνεργασία διάφορων κομμάτων, με τον Zoltan Tildy να αναλαμβάνει Πρόεδρος της χώρας και τον Ferenc Nagy να ορίζεται Πρωθυπουργός. Το Ουγγρικό Κομμουνιστικό Κόμμα —που στηριζόταν από τους Σοβιετικούς— στις εκλογές αυτές είχε λάβει περίπου το 17% των ψήφων και προσπαθούσε συνεχώς να διαβάλει την κυβέρνηση. Λίγο καιρό αργότερα το Ουγγρικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα συγχωνεύθηκε με το Κομμουνιστικό Κόμμα, δημιουργώντας το Ουγγρικό Λαϊκό Κόμμα Εργατών. Έτσι, στις εκλογές του Αυγούστου του 1949 κατάφερε να αποσπάσει την εξουσία και ανακηρύχθηκε η Ουγγρική Λαϊκή Δημοκρατία, όντας πλέον σοσιαλιστικό κράτος όπου συνήψε στη συνέχεια τη συνθήκη αμοιβαίας βοήθειας με την ΕΣΣΔ, οργανώνοντας μια σοσιαλιστική οικονομία, με την εθνικοποίηση των μέσων παραγωγής και των φυσικών πόρων της χώρας.
Η πορεία της χώρας δεν βρήκε όλους τους πολίτες σύμφωνους και οδήγησε σε διεργασίες για αλλαγή της πολιτικής. Τον Οκτώβριο, λοιπόν, του 1956 φοιτητές από το Τεχνολογικό και Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης είχαν προχωρήσει στην επανασύσταση της Ένωσης Φοιτητών MEFESZ (Ένωση Ουγγρικών Φοιτητών Πανεπιστημίων και Ακαδημιών), με την κυβέρνηση να μην την αναγνωρίζει. Τελικά η ένωση των φοιτητών προχώρησε σε μια σειρά από ανακοινώσεις-αιτήματα προς το καθεστώς που είχε δημιουργηθεί, όπως για παράδειγμα ελεύθερες εκλογές και αποχώρηση σοβιετικών στρατευμάτων από την Ουγγαρία. Τις θέσεις αυτές άρχισαν να συμμερίζονται κι άλλοι φοιτητές από διάφορα πανεπιστήμια ανά την επικράτεια.
Το γεγονός αυτό οδήγησε τις σοβιετικές δυνάμεις να εισέλθουν στην Ουγγαρία από τα ανατολικά και κινούνταν προς τη Βουδαπέστη. Η κυβέρνηση αποφάσισε να κηρύξει ουδετερότητα προς αυτές τις εξελίξεις και αποχώρησε από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Στις 3 Νοεμβρίου, μια ουγγρική αντιπροσωπεία, με επικεφαλής τον Υπουργό Άμυνας Pal Maleter, προσκλήθηκε να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις για την αποχώρηση των Σοβιετικών, αλλά ο στρατηγός των Σοβιετικών Ivan Serov (αρχηγός της KGB) διέταξε τη σύλληψη της ουγγρικής αντιπροσωπείας και την επόμενη μέρα ο σοβιετικός στρατός επιτέθηκε ξανά στη Βουδαπέστη. Ακολούθησε μια ακόμα επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Στρόβιλος», υπό τον Ivan Konev και τελικά ο Σοβιετικός Στρατός είχε περικυκλώσει πλήρως τη Βουδαπέστη. Επακόλουθο της κατάστασης ήταν η σύλληψη χιλιάδων Ούγγρων (26.000 οδηγήθηκαν ενώπιον των δικαστηρίων, 22.000 καταδικάστηκαν και φυλακίστηκαν και 229 εκτελέστηκαν), ενώ περίπου στις 200.000 έφυγαν από την χώρα ως πολιτικοί πρόσφυγες. Η σποραδική αντίσταση και οι απεργίες από τα εργατικά συμβούλια συνεχίστηκαν μέχρι τα μέσα του 1957, δίχως κάποιο ιδιαίτερο αποτέλεσμα, προκαλώντας οικονομική αναστάτωση. Μέχρι το 1963, οι περισσότεροι πολιτικοί κρατούμενοι από την Ουγγρική Επανάσταση του 1956 είχαν απελευθερωθεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Χατζηβασιλείου, Ευάνθης (2023), Εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου, Εκδόσεις Πατάκη
- Η ουγγρική επανάσταση του 1956…, kathimerini.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Hungarian Revolution 1956, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
