Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Το έγκλημα και η παράβαση του νόμου συνοδεύουν την ανθρώπινη φύση από τότε που οι νόμοι οριοθέτησαν τη ζωή μας. Όταν το έγκλημα πραγματοποιείται μέσα από άγραφους νόμους και «κώδικες τιμής», τότε η έναρξη μιας βεντέτας είναι «προ των πυλών». Οι βεντέτες, παρόλο που οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουν βιώσει ποτέ μια τέτοια κατάσταση από κοντά, τείνουν να συναρπάζουν το κοινό, όταν παρουσιάζονται σε λογοτεχνικές ιστορίες, ταινίες και σειρές. Παρ’όλα αυτά, τις καλύτερες, αλλά και συχνά τις πιο τραγικές ιστορίες, τις γράφει η ίδια η πραγματικότητα.
Τα εγκλήματα αυτά κατέγραψε και δημοσίευσε ο διακεκριμένος δημοσιογράφος Πάνος Σόμπολος στο έργο του Βεντέτες: Εγκλήματα βεντέτας στην Ελλάδα, το οποίο κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη τον Απρίλιο του 2024. Για τον συγγραφέα, οι συστάσεις ίσως είναι περιττές. Ο Πάνος Σόμπολος δεν αποκαλείται τυχαία ο «πατέρας» του αστυνομικού ρεπορτάζ στην Ελλάδα. Εργάστηκε στην ΕΡΤ για πάνω από δύο δεκαετίες, ενώ η πένα του διακρίθηκε σε πολλές εφημερίδες, μεταξύ των οποίων το Έθνος. Βραβεύτηκε δύο φορές από το Ίδρυμα Μπότση με το Βραβείο Δημοσιογραφίας, ενώ τιμήθηκε και με το βραβείο της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων. Διετέλεσε, επίσης, πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ για τρεις συνεχόμενες θητείες. Οι εκδόσεις του έχουν καθηλώσει το αναγνωστικό κοινό και η γραφή του έχει κερδίσει χιλιάδες φανατικούς αναγνώστες.
Το βιβλίο ξεκινά με μια σύντομη εισαγωγή σχετικά με τη φύση και την ιστορία της βεντέτας, σχετικά με τον ορισμό του τι ακριβώς συνιστά αυτό το ιδιαίτερο φαινόμενο. Το κυρίως μέρος χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες, με άξονα την περιοχή στην οποία εκτυλίχτηκαν οι βεντέτες. Η πρωτοκαθεδρία ανήκει στην Κρήτη, ενώ μετά ακολουθεί η Μάνη και η υπόλοιπη Ελλάδα, με την τέταρτη ενότητα να καταλαμβάνεται από ένα ξεχωριστό περιστατικό, το οποίο έλαβε χώρα στη Γερμανία.
Στην περιοχή της Κρήτης εκτυλίχθηκαν βεντέτες κυρίως για ζητήματα περιουσιακά. Κλοπές και απώλειες ζώων και γεννημάτων πυροδοτούσαν φόνους, τα οποία ξεπλένονταν μόνο με περισσότερο αίμα. Διαφωνίες κτηματικές στάθηκαν ικανές να εξάψουν την οργή και το μίσος μεταξύ γειτόνων και συγχωριανών. Φυσικά, το έντονο ταπεραμέντο των κατοίκων της Μεγαλονήσου στεκόταν πολλές φορές αρκετό να ξεκινήσει ένα κακό με ασήμαντη αφορμή. Να σημειωθεί πως μια από τις ασυγχώρητες πράξεις ήταν ο δωσιλογισμός, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα της αποτρόπαιας σφαγής μιας μητέρας με τα τέσσερα παιδιά της εντός της δικαστικής αίθουσας από το πλήθος που βρισκόταν εντός αυτής, με την κατηγορία της συνεργασίας με τον κατακτητή στη διάρκεια της Κατοχής.
Στην περιοχή της Μάνης παρατηρούνται, στις διηγήσεις του Σόμπολου, πολλά εγκλήματα τιμής. Η παραβίαση των κανόνων ηθικής της εποχής όπλιζαν το χέρι της ντροπιασμένης οικογένειας, με το οργισμένο πατρικό ή αδελφικό χέρι να αναλαμβάνει να ξεπλύνει την ατιμία. Βέβαια, οι κτηματικές διαφωνίες δεν έλειπαν στην άγονη αυτή περιοχή της Ελλάδας. Ξεχωριστή θέση κατέχουν οι συμπλοκές μεταξύ Μανιατών και Κρητών στη συνοικία Μανιάτικα του Πειραιά, στο λιμάνι της οποίας τα συμφέροντα των δύο πλευρών συγκρούονταν, και τα όπλα έλυναν συχνά τις διαφορές.
Στις επόμενες δύο ενότητες παρουσιάζονται βεντέτες που συνέβησαν στην Ηλεία, τη Στερεά Ελλάδα και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και του εξωτερικού, ενώ η βεντέτα στη Γερμανία, όπου η μητέρα εκδικήθηκε το βιαστή και στραγγαλιστή της αδικοχαμένης κόρης της, κλείνει τη συλλογή των τρομερών αυτών ιστοριών που συγκλόνισαν τον κόσμο της ειδησιογραφίας και προκάλεσαν συζητήσεις επί συζητήσεων για την ποινή, την εκδίκηση και την αυτοδικία, σε έναν κόσμο όπου αρκετοί συμπολίτες μας εκφράζουν τη δυσπιστία τους στα συστήματα απονομής της δικαιοσύνης.
Το ύφος του Πάνου Σόμπολου διατηρεί αρκετά στοιχεία του δημοσιογραφικού λόγου, με αποτέλεσμα οι διάλογοι και τα γεγονότα να αποδίδονται με ρεαλισμό, με ένα απλό και άμεσο στιλ, που μπορεί να συναρπάσει κάθε αναγνώστη. Το συγκεκριμένο βιβλίο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για όσους αγαπούν τις αστυνομικές ιστορίες, αλλά και για όσους θα ήθελαν να διαβάσουν για την ιστορία και τα αποτελέσματα του συστήματος της βεντέτας στον ελλαδικό χώρο.
