Του Ιωάννη Μόλλα,
Τα κινητά τηλέφωνα έχουν καταφέρει να κατακτήσουν τον πλανήτη πιο γρήγορα και από τα αυτοκίνητα, ενώ έχουν αποκτήσει φανατικούς υπέρμαχους, αλλά και πολέμιους. Δύσκολο θα ήταν για κάποιον να ισχυριστεί πως δεν περνά ώρες ολόκληρες καθημερινά πάνω από την οθόνη του τηλεφώνου του ή έχοντας το ακουστικό στο αυτί του. Ορμώμενοι, λοιπόν, τόσο από την διευρυμένη χρήση τους όσο και από την καχυποψία που τα περικλείει, ας εξετάσουμε μαζί ποια είναι η επίδραση των κινητών τηλεφώνων και της ακτινοβολίας που εκπέμπουν αυτά στον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Είναι γνωστό από τους περισσότερους από εμάς, πως τα κινητά τηλέφωνα εκπέμπουν κάποιου είδους ακτινοβολία. Ακριβολογώντας, τα σύγχρονα smartphones εκπέμπουν στο επίπεδο της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας στην περιοχή των ραδιοκυμάτων (RF energy). Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με το Αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο για την Υγεία (NIH), τα δίκτυα 2G, 3G, 4G εκπέμπουν σε μήκος κύματος 0.7-2.7GHz, ενώ η νέα ανανεωμένη τεχνολογία του 5G εκπέμπει στα 80GHz. Εδώ, οφείλει να σημειωθεί πως καμία από τις παραπάνω τιμές ακτινοβολίας δεν μπορεί να αλλοιώσει το γενετικό μας υλικό εξαιτίας της πολύ μικρής ενέργειας που φέρουνε. Τιμές οι οποίες έχουν άμεσο αντίκτυπο στους ιστούς, στα κύτταρα και στο DNA μας, κατατάσσονται στις ιονίζουσες ακτινοβολίες που είναι πολύ μεγαλύτερες ενεργειακά και συνίσταται η αποφυγή τους. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται οι ακτίνες Χ και Γ, καθώς επίσης και η υπεριώδης ακτινοβολία του ηλίου, η οποία μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα. Συνεπώς, η ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων εκ πρώτης όψεως φαίνεται ακίνδυνη, είναι όμως τόσο αθώα όσο φαίνονται τα πράγματα;
Ξεκινώντας κάποιος την έρευνά του πάνω στο θέμα με μια αναζήτηση στo Google, θα δυσκολευτεί να μην πέσει πάνω στα πολλά άρθρα τα οποία γράφουνε για τον δείκτη SAR (Specific Absorption Rate). O SAR αποτελεί μέγεθος που εκφράζει τον ρυθμό απορρόφησης της ακτινοβολίας ραδιοσυχνοτήτων από τους ιστούς του ανθρώπινου σώματος. Με βάση τον δείκτη αυτόν, πολλές χώρες έχουν θέσει ορισμένους κανονισμούς. Για παράδειγμα, κάθε συσκευή κινητής τηλεφωνίας η οποία πωλείται στην Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να έχει τιμή η οποία δεν ξεπερνά τα 2 Watt/kg για κάθε 10 gr ανθρώπινου ιστού. Παρόμοια οδό έχουν ακολουθήσει και άλλες μεγάλες αγορές, όπως, λόγου χάριν, αυτή των ΗΠΑ και του Καναδά, που έχουν θέσει τα αντίστοιχα δικά τους όρια. Συνεπώς, ήδη στον συγκεκριμένο χώρο, διεθνείς οργανισμοί και χώρες έχουν προνοήσει για την ασφάλεια των πολιτών και την προστασία τους από την έκθεση σε επιβλαβής ακτινοβολία κατά την χρήση κινητών συσκευών. Εφόσον οι φορείς σπεύδουν να οριοθετήσουν την ακτινοβολία έτσι ώστε να είναι ασφαλής για τον καταναλωτή, οφείλουμε πραγματικά να ανησυχούμε για την επίδρασή της στον εγκέφαλό μας;
Για τους επιστήμονες, η απάντηση πόσο μάλλον ξεκάθαρη δεν είναι. Μπορεί το smartphone ως εφεύρεση να είναι η πλέον διαδεδομένη, ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε πως δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από την παρουσίαση του πρώτου Iphone το 2007, από τον Steve Jobs. Λογικό, λοιπόν, είναι τα επιδημιολογικά και στατιστικά δεδομένα να μην επαρκούν για να αποφανθεί η επιστημονική κοινότητα για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από αυτά. Μελέτες οι οποίες είχαν ως κύριο στόχο την συσχέτιση της χρήσης των κινητών συσκευών με την καρκινογένεση και ιδιαίτερα για συγκεκριμένους τύπους καρκίνου, όπως τα μηνιγγιώματα και τα γλοιώματα, δεν έδωσαν κάποιο ξεκάθαρο αποτέλεσμα, αλλά έτειναν προς την μη συσχέτιση των δύο. Χαρακτηριστικές μελέτες πάνω στον τομέα, οι οποίες δεν βρήκαν καμία συσχέτιση, αποτελούν η Million Women Cohort Study, η Cohort Study of Mobile Phones and Health (COSMOS) και η Danish Cohort Study. Στον αντίποδα, η μελέτη Interphone Case Control Study βρήκε μια πιθανή συσχέτιση μεταξύ της ελαφρώς αυξημένης πιθανότητας ανάπτυξης καρκίνου του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και της χρόνιας και πολύωρης χρήσης κινητού τηλεφώνου.
Βέβαια, η προσπάθεια για την εύρεση της επίδρασης που έχουν οι κινητές συσκευές στον εγκέφαλο δεν ολοκληρώνεται μονάχα με μερικές στατιστικές μελέτες, αλλά γίνονται μελέτες και στο εργαστήριο. Εκεί, οι επιστήμονες έχουν μελετήσει εκτενώς τον τρόπο που επιδρά η ακτινοβολία της κεραίας του τηλεφώνου στο σημείο που αυτό ακουμπάει. Δυστυχώς, όμως, και πάλι, τα αποτελέσματα των εργαστηριακών ερευνών δεν είναι ξεκάθαρα, αφού οι μελέτες είχαν διαφορετικά μεταξύ τους πορίσματα σχετικά με την επίδραση της ακτινοβολίας, δείχνοντας η μια αύξηση και η άλλη μείωση του μεταβολισμού της γλυκόζης στην επιφάνεια που ακουμπούσε στο κινητό. Τέλος, μία ακόμη μελέτη που διεξήχθη και αναφέρεται από το NIH, καταλήγει πως δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της αυξημένης τοπικής ροής της αιματικής κυκλοφορίας του εγκεφάλου και της χρήσης smartphone για ομιλία.
Παρά τα μάλλον καθησυχαστικά για εμάς επιδημιολογικά και εργαστηριακά δεδομένα, πολλοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την σχετικά υψηλότερη ακτινοβολία που εκπέμπει η Πέμπτης Γενιάς (5G) τεχνολογία κινητών δικτύων. Για το 5G, το οποίο αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό ως τεχνολογία, έχει βρεθεί πιθανή συσχέτισή της με καρκινογένεση στο δέρμα, χωρίς αυτό βέβαια να έχει επιβεβαιωθεί από αρκετές μελέτες ώστε να το κρίνουν επικίνδυνο για το ευρύ κοινό. Εδώ βέβαια, αξίζει να σημειωθεί πως επειδή η τεχνολογία του 5G είναι νέα, τα επιδημιολογικά δεδομένα δεν επαρκούν για να στηρίξουν οποιονδήποτε ισχυρισμό σχετικά με την επικινδυνότητά της, αφού το συγκεκριμένο κομμάτι επιδέχεται εκτεταμένη έρευνα. Γενικότερα, όμως, καλούμαστε να είμαστε προσεκτικοί προς νέες τεχνολογίες, ειδικά από την στιγμή που ο WHO έχει κατατάξει την ακτινοβολία των τηλεφώνων στους πιθανώς καρκινογόνους παράγοντες (Group 2B), λόγω έλλειψης επιδημιολογικών στοιχείων.
Ολοκληρώνοντας, μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως πιθανότατα η λελογισμένη χρήση του κινητού τηλεφώνου δεν έχει κάποιον ιδιαίτερα αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία του εγκεφάλου μας. Ωστόσο, καλό θα ήταν η πολύωρη χρήση των κινητών να αποφεύγεται, ενώ ενδείκνυται η αξιοποίηση των hands free ακουστικών και της λειτουργείας ανοιχτής ακρόασης για την ελαχιστοποίηση της ακτινοβολίας που λαμβάνουμε κατά τις κλήσεις, για να μην επιβαρύνεται ασκόπως το σύνθετο αυτό όργανο του σώματός μας που λέγεται εγκέφαλος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Cell Phones and Cancer Risk, National Cancer Institute. Διαθέσιμο εδώ
- Cellular (Cell) Phones, American Cancer Society. Διαθέσιμο εδώ
-
5G Technology: Why Should We Expect a shift from RF-Induced Brain Cancers to Skin Cancers?, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
