Του Θανάση Μάριζα,
Η πολιτική «κανονικότητα» (ή, τουλάχιστον, ό,τι θα θεωρούσε κανείς αναμενόμενο σε μια Δυτική πολιτική σκηνή) φαίνεται να μας έχει εγκαταλείψει εδώ και καιρό. Την παρούσα περίοδο, παραδείγματος χάριν, το «φαβορί» για την Προεδρία των Η.Π.Α. (και πρώην κάτοχος του ίδιου αξιώματος) περνά την προεκλογική του καμπάνια στο δικαστήριο, καθήμενος στο εδώλιο του κατηγορουμένου, για ένα ποινικό αδίκημα που σχετίζεται άμεσα με την υποτιθέμενη σεξουαλική του επαφή με μια pornostar. Κάτι τέτοιο, υπό φυσιολογικές συνθήκες, δεν θα θεωρείτο… ιδανικό, αλλά τουλάχιστον έως και τη στιγμή που γράφονται οι συγκεκριμένες γραμμές, δεν έχει ασκήσει ουδεμία επίδραση στην υποστήριξη προς τον Donald Trump.
Επιπλέον, οι απόψεις για συγκριτικά αντικειμενικότερα δεδομένα, όπως οι αποδόσεις της εγχώριας οικονομίας, δεν φαίνεται πλέον να επηρεάζονται τόσο από «ψυχρά» δεδομένα (π.χ. ποσοστά ανεργίας ή αύξηση μισθών), όσο από το εάν ο εκάστοτε ερωτηθείς τάσσεται με το μέρος των κυβερνώντων Δημοκρατικών ή των αντιπολιτευόμενων Ρεπουμπλικανών. Οι τελευταίοι, χαρακτηριστικά, φαίνεται να θεωρούν πως οι τωρινές οικονομικές συνθήκες είναι χειρότερες από ό,τι ακόμη στα «βάθη» της πανδημίας.
Κάπως έτσι αναγνωρίζονται τα συμπτώματα της πολιτικής πόλωσης, μιας «ασθένειας» που, συχνά, υποστηρίζεται ότι έχει εξαπλωθεί για τα καλά ακόμα και στα ανεπτυγμένα κράτη της Δύσης, αποτελώντας μείζονα απειλή για τις σύγχρονες Δημοκρατίες. Όσον αφορά τις προαναφερθείσες Η.Π.Α., πρόσφατη έρευνα ξεκαθαρίζει ότι αποτελούν, πράγματι, ένα κατ’ εξοχήν παράδειγμα, σχετικά με την πόλωση. Η τελευταία, συγκεκριμένα, ορίζεται ως ο βαθμός στον οποίο κάποιος αισθάνεται αρνητικά προς τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα από εκείνο που υποστηρίζει. Τι συμβαίνει, ωστόσο, με την Ευρώπη;
Εδώ είναι το (φαινομενικά) παράδοξο της υπόθεσης: σύμφωνα με την ίδια έρευνα, η Γηραιά Ήπειρος έχει αποδειχθεί ιδιαιτέρως ανθεκτική, προς την ανωτέρω τάση. Η εξέταση 12 χωρών, που ανήκουν στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.), σε βάθος τεσσάρων δεκαετιών, φανέρωσε τα εξής: τρεις ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Δανία, Ελβετία) είχαν να επιδείξουν μέτριες μονάχα αυξήσεις, ενώ σε άλλες τέσσερις η πόλωση υποχώρησε (!). Ποιες είναι αυτές; Τα σκανδιναβικά «προπύργια» της Νορβηγίας και της Σουηδίας και, ακόμα πιο εντυπωσιακά, οι παραδοσιακά μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Οι δυο τελευταίες φαίνεται, πράγματι, να αποτελούν «μαύρα πρόβατα», όσον αφορά την πόλωση. Το Βερολίνο αντιμετωπίζει μια κρίση δυσπιστίας προς την τρικομματική του Κυβέρνηση, με την άνοδο των «φαντασμάτων» της Ακροδεξιάς να είναι ευρέως καταγεγραμμένη. Στο Λονδίνο, ταυτόχρονα, θα θεωρείτο πως η «τρικυμία» του Brexit θα είχε προσδώσει έναν ασυνήθιστο διχασμό στην κομματική πολιτική της Βρετανίας. Κι όμως, φαίνεται πως βαδίζουμε προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Υπό μία έννοια, κάτι τέτοιο μπορεί να εξηγηθεί σχετικά σύντομα. Ειδικά στο «κοινό στοιχείο» του αγγλοσαξωνικού χώρου, η ερμηνεία, παραδείγματος χάριν, του βρετανικού εκλογικού σώματος ως ένα αυστηρά διχασμένο στη μέση σύνολο, για τους Εργατικούς και τους Συντηρητικούς, είναι περίεργο, εάν αναλογιστούμε ότι οι ψηφοφόροι ήταν εκείνοι που είχαν χαρίσει στους Torries τον χαρακτήρα δυναστείας, την τελευταία δεκαπενταετία. Τώρα, ωστόσο, οι ίδιοι ψηφοφόροι είναι που αναμένεται να δώσουν στους Εργατικούς μια τεράστια νίκη, προς τους «αιωνίους» αντιπάλους τους. Οι εκλογείς στη Βρετανία, και στην Ευρώπη γενικότερα, κρίνεται πως είναι περισσότερο… εκνευρισμένοι και επιρρεπείς σε αστάθεια, παρά πολωμένοι. Τελικά, το ότι οι κεντρικές εκλογικές διαδικασίες της Ευρώπης συμβαίνουν (σχεδόν) ταυτόχρονα με τις αντίστοιχες αμερικανικές, δε φαίνεται να συνεπάγεται και επίδειξη πολλών κοινών, στις ευρύτερες πολιτικές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- US voters are increasingly polarised over politics, but Brits are far less stubborn, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- L. Boxell, M. Gentzkow & J.M. Shapiro, Cross-Country Trends in Affective Polarization στο The Review of Economics and Statistics (Volume 106 / #2 / Μάρτιος 2024), διαθέσιμο εδώ
