Του Θεμιστοκλή Καγκέλη,
Η Νέα Καληδονία αποτελεί μία υπερπόντια κτήση της Γαλλικής Δημοκρατίας στον Ειρηνικό, η οποία, τα τελευταία χρόνια, έχει προσπαθήσει αποτυχημένα να διαφύγει από τον έλεγχό της, μέσα από πολλά δημοψηφίσματα. Ωστόσο, τις τελευταίες μέρες, ο λαός της Νέας Καληδονίας έχει ξεσπάσει σε μαζικές διαδηλώσεις, με τον αριθμό των νεκρών να αυξάνεται μέρα με τη μέρα και τις καταστροφές να μετατρέπουν την πρωτεύουσα, Νουμέα, σε ένα σκληρό πεδίο μάχης. Ας δούμε, λοιπόν, τι πραγματικά συμβαίνει.
Προτού αναλύσουμε το συμβάν, πρέπει να δούμε το γενικότερο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο που επικρατεί στη Νέα Καληδονία. Στη νεότερη ιστορία της, η χώρα αυτή δεν ήταν παρά μία μικρή, ποινική αποικία των Γάλλων, όπου συνωστίζονταν δεκάδες χιλιάδες κρατούμενοι σε υπερπόντιες φυλακές, υπό αισχρές συνθήκες διαβίωσης. Όσο για τους κατοίκους της, στη Νέα Καληδονία επικρατούσαν κανιβαλιστικές φυλές, όπως οι περίφημοι Κανάκ, που, με την έλευση των Γάλλων, εξαιρέθηκαν από κάθε οικονομική δραστηριότητα και παραμελήθηκαν, ιδίως μετά την ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων νικελίου στην περιοχή. Σήμερα, οι γηγενείς Κανάκ αποτελούν το 41% του πληθυσμού της Νέας Καληδονίας. Στον αντίποδα έχουμε τους Καλντός, δηλαδή τους Ευρωπαίους κατοίκους, που αγγίζουν το 21%, ενώ υπάρχουν και ποικίλες πολυνησιακές μειονότητες ενταγμένες στον υπόλοιπο πληθυσμό.
Η Νέα Καληδονία παρουσιάζει ένα πλούσιο ιστορικό συγκρούσεων με τη Γαλλία, καθώς οι Κανάκ έχουν οργανωθεί, πλέον, στο δικό τους κίνημα ανεξαρτησίας. Η ένταση κορυφώθηκε χαρακτηριστικά το 1988, όταν κάποιοι Κανάκ, στην παραμονή των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία, σκότωσαν τέσσερεις Γάλλους χωροφύλακες και κράτησαν 27 όμηρους σε ένα νησί ονόματι Ουβέα. Φυσικά, οι Γάλλοι δε μπορούσαν να κρατήσουν σταυρωμένα τα χέρια και, έτσι, έστειλαν στρατιωτικές δυνάμεις να λύσουν τα επεισόδια. Ωστόσο, ο κόσμος κατάλαβε ότι είχε χυθεί άσκοπα αρκετό αίμα, κι έτσι ακολούθησαν διάφορες συμφωνίες ώστε να εξασφαλίσουν σχετική σταθερότητα στο νησί για αρκετές δεκαετίες, πράγμα που πέτυχαν. Πώς, όμως, φτάσαμε στο σήμερα;
Τα επεισόδια ξεκινούν την Τρίτη (14/5/2024), όταν το γαλλικό Kοινοβούλιο ψηφίζει νομοσχέδιο με σκοπό να τροποποιήσει το εκλογικό σώμα στη Νέα Καληδονία. Με λίγα λόγια, πλέον επεκτείνεται το δικαίωμα ψήφου στους Γάλλους κατοίκους που διαμένουν τουλάχιστον 10 χρόνια στη χώρα, κάτι που, προφανώς, ελαττώνει το εκλογικό βάρος των Κανάκ, οι οποίοι επιζητούν την ανεξαρτησία από το Παρίσι. Αυτές οι πολιτικές εξελίξεις οδήγησαν, τελικά, στα χειρότερα περιστατικά βίας που έχει γνωρίσει η Νέα Καληδονία εδώ και 30 χρόνια, με τους διαδηλωτές Κανάκ να συγκρούονται σφοδρά με τις γαλλικές αρχές και να προκαλούν χάος. Η καταστροφή δεν περιορίζεται μόνο στην απώλεια ανθρώπινης ζωής, αφού τα πλήθη έχουν προχωρήσει σε πυρπολήσεις αυτοκινήτων και δημοσίων κτηρίων, αλλά και σε λεηλασίες καταστημάτων.
Συνεπώς, το Παρίσι κήρυξε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης σε όλο το αρχιπέλαγος και προχώρησε σε καταστολή του πλήθους με παρεμβολή του στρατού και της αστυνομίας. Τουλάχιστον 2.500 στρατιώτες και χωροφύλακες στάλθηκαν στη Νέα Καληδονία για ενίσχυση και, εκτός αυτού, στο νησί επιβλήθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας, με το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας να κλείνει και τους δρόμους να γεμίζουν με αστυνομικά μπλόκα.
Επί της ουσίας, όμως, γιατί ενδιαφέρει τη Γαλλία να κρατήσει σταθερή την επιρροή της στη Νέα Καληδονία; Πρώτον, βρίσκεται σε στρατηγικό γεωπολιτικό σημείο, και έτσι διατηρείται η σφαίρα επιρροής του Παρισιού στον Ειρηνικό. Δεύτερον, υφίστανται και οικονομικά κίνητρα, μιας και έχει μεγάλη σημασία να παραμείνουν οι γαλλικές εταιρείες ανταγωνιστικές και στέρεες στην περιοχή, ώστε να διατηρηθεί η πρόσβαση της Γαλλίας σε διάφορες θαλάσσιες εμπορικές οδούς. Τρίτον, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι, αν η Γαλλία συνεχίσει να έχει στρατιωτικές βάσεις στην περιοχή, αυτό θα αποτελέσει παράγοντα ενίσχυσης των Η.Π.Α. έναντι της Κίνας σε ένα ενδεχόμενο θερμό επεισόδιο, στα πλαίσια του Ν.Α.Τ.Ο..
Τέλος, η στάση της γαλλικής Κυβέρνησης περιλαμβάνει τον Πρόεδρο Macron να ζητά «ηρεμία» και «διάλογο», ενώ ο Πρωθυπουργός Attal έχει αναλάβει την επικοινωνία με τα αποσχιστικά κόμματα της Νέας Καληδονίας. Παρά της κλήσεις για αποκλιμάκωση, ωστόσο, είναι αβέβαιο αν αυτή τελικά θα επιτευχθεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Death toll rises to six in New Caledonia riots as unrest spreads, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Land and Independence in New Caledonia, Cultural Survival, διαθέσιμο εδώ
- Nouvelle-Calédonie Rapport Annuel (2010), Institut d’Émission d’Outre-Mer, διαθέσιμο εδώ
