Του Λάμπρου Βέλλιου,
O κόσμος του 20ου αιώνα κηλιδώθηκε από μεγάλους πολέμους, γενοκτονίες και εθνοκαθάρσεις, καθώς και από οικονομικές κρίσεις, φτώχεια, πείνα αλλά και πολλούς εμφυλίους που προέκυψαν ως απότοκα της αποδυνάμωσης και εν τέλει διάλυσης των μεγάλων αυτοκρατοριών στα τέλη του Α’ και Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το σημερινό άρθρο θα ασχοληθεί εκτενώς με μια και όχι τόσο διαδεδομένη περίπτωση εμφυλίου, στο Ανατολικό Τιμόρ το οποίο αναγνωρίστηκε ως αυτόνομο κράτος και επίσημα τον Μάη του 2002.
ΜΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Το Ανατολικό Τιμόρ, λοιπόν, αποτελεί περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα από την Αυστραλία και το Δυτικό Τιμόρ, αποικία της Ινδονησίας, στον Ινδικό Ωκεανό. Από το 1525 περίπου μέχρι και το 1975, αποτέλεσε αποικιοκρατούμενη ζώνη της Πορτογαλίας, ενώ το δυτικό μισό της αρχικά βρισκόταν κάτω από ολλανδική και ύστερα κάτω από αυστραλιανή κατοχή. Εξαίρεση αποτέλεσε η τριετία 1942-1945, όπου οι Ιάπωνες σε συνεργασία με τις δυνάμεις του Άξονα, ήλεγχαν αυτό το κομμάτι γης, προβαίνοντας σε απάνθρωπες ενέργειες όπως ήταν μεταξύ άλλων, βιασμοί, λεηλασίες, εκδίωξη του πληθυσμού καθώς και εμπρησμοί κτιρίων. Άξιο αναφοράς αποτελεί το γεγονός πως τα πρώτα χρόνια παρουσίας των Πορτογάλων στην περιοχή, δεν δόθηκε από τους ιδίους η δέουσα σημασία, με τις εμπορικές επενδύσεις να είναι ελάχιστες παρά το γεγονός πως το νησί ήταν το πιο πλούσιο σε σανταλόξυλο και πολλοί Ευρωπαίοι έμποροι έδειχναν ενδιαφέρον, ενώ τελείως παραμελημένο παρέμενε το εκπαιδευτικό σύστημα και οι υποδομές.
Το 1769, ο πορτογαλικός στρατός δημιούργησε την πρωτεύουσα Ντίλι στο ανατολικό κομμάτι του Τιμόρ, το οποίο αναδεικνύονταν ως το τελικό σύνορο μεταξύ αυτού και του Ολλανδικού Τιμόρ, ενώ παράλληλα κατασκεύασαν φυλάκια για την αποτελεσματική οχύρωση του νησιού. Ο καθοριστικός και καίριος εμπορικός ρόλος του νησιού αναδύθηκε, στα πρώτα χρόνια της κρίσης στην Πορτογαλία, αρχές του 20ου αιώνα, όταν τα δυσβάσταχτα χρέη της καλύφθηκαν από τις εξαγώγιμες δραστηριότητες σανταλόξυλου και ύστερα καφέ.
Ο τόπος του Ανατολικού Τιμόρ αποτέλεσε και τόπος μαρτυρίων και εξορίας για αγωνιστές και αντάρτες αναρχικούς και κομμουνιστές, οι οποίοι υπέστησαν διώξεις τόσο το 1927 και 1931, όσο και στην πιο γνωστή επανάσταση των Τριαντάφυλλων το 1974 από το δικτατορικό καθεστώς του Αντόνιο ντε Ολιβέιρα Σαλαζάρ, με την οποία τερματίστηκε και το αποικιοκρατικό πορτογαλικό καθεστώς στην περιοχή αυτή, η οποία εγκαινιάστηκε με μια νέου τύπου αποικιοκρατική δικτατορία, αυτήν της Ινδονησίας, από το 1975 έως και το 1999.
ΙΝΔΟΝΗΣΙΑΚΗ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Ύστερα, από τον τερματισμό του πορτογαλικού αποικιοκρατικού καθεστώτος στα πλαίσια της Επανάστασης το 1974, πραγματοποιήθηκε στις 11 Αυγούστου του 1975 πραξικόπημα από το δημοκρατικό κόμμα του Ανατολικού Τιμόρ UDT με πρόφαση τον κομμουνιστικό κίνδυνο και ειδικότερα τον φόβο ανάληψης της εξουσίας από το μαρξιστικό-λενινιστικό κόμμα Fretilin το οποίο με την σειρά του απάντησε με την μονομερή ανεξαρτησία του Τιμόρ στις 28 Οκτωβρίου του 1975, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα κόμματα τα οποία ζητούσαν την ενσωμάτωση του τμήματος αυτού στο Δυτικό Τιμόρ το οποίο ήταν αποικία της Ινδονησίας. Το δικτατορικό καθεστώς της Ινδονησίας του Σουχάρτο, νιώθοντας άμεσα απειλή από μια κομμουνιστική ανατροπή του ”status quo”, εισέβαλλε στο Ανατολικό Τιμόρ στις 7 Δεκέμβρη του ίδιου έτους, ενώ στις 17 Ιούλη του 1976, αυτό προσαρτήθηκε και επίσημα στο ινδονησιακό κράτος, αναγνωρισμένη ως η 27η επαρχία του.
Οι κομμουνιστές αντάρτες εμπνεόμενοι από τους αγώνες της Κούβας και του σπουδαίου Τσε απαντήσανε ξεκινώντας έναν διαρκή και αταλάντευτο αγώνα ενάντια στις ιμπεριαλιστικές βλέψεις των Δυτικών Δυνάμεων και ειδικότερα την Αμερική, τα συμφέροντα της οποίας υπερασπιζόταν η δικτατορία του Σουχάρτο. Το κόμμα Fretilin και το στρατιωτικό μέτωπο Falintil διεξήγαγαν σύμφωνα με τις αρχές του Μάο Ζεντόνγκ παρατεταμένο λαϊκό πόλεμο, δημιουργώντας όπου είχαν την δυνατότητα βάσεις ερεισμάτων και απελευθερωμένες ζώνες και απαλείφοντας κάθε μορφή καταπίεσης, εκμετάλλευσης, φτώχειας και πείνας. Προχώρησαν στον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της αγροτικής οικονομίας, την κοινωνικοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης και την θεσμοθέτηση της λαϊκής εκπαίδευσης στην οποία θα είχαν πρόσβαση, όλοι ανεξαιρέτως ,κερδίζοντας με αυτόν τον τρόπο την εμπιστοσύνη και την εύνοια του λαού.
Ο εμφύλιος συνεχίστηκε μέχρι και την πτώση της δικτατορίας το 1998, ύστερα από εξέγερση του ινδονησιακού λαού εναντίον του Σουχάρτο. Ο νέος Πρόεδρος της χώρας Habibie, στις 29 Γενάρη του 1999, αποφάσισε την παραχώρηση της επιλογής στους κατοίκους του Ανατολικού Τιμόρ για το εάν επιθυμούσαν να ανεξαρτητοποιηθούν ή να παραμείνουν κομμάτι των επαρχιών της Ινδονησίας. Ακολούθησε η συμφωνία της 5ης του Μάη, ύστερα από διαπραγματεύσεις της Πορτογαλίας και της Ινδονησίας, κάτω από την σκέπη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, η οποία όριζε στο περιεχόμενό της, την διεξαγωγή δημοψηφίσματος το οποίο έγινε πραγματικότητα στις 30 Σεπτέμβρη του 1999. Η απόφαση; Το 78 τοις εκατό των ψηφισάντων τάχθηκε υπέρ της ανεξαρτησίας του Ανατολικού Τιμόρ με την παράλληλη δημιουργία κράτους. Αυτό απογοήτευσε το εθνικιστικό και ακροδεξιό τμήμα του Ινδονησιακού λαού. Μια απογοήτευση η οποία εκφράστηκε άμεσα με τις δολοφονικές επιθέσεις στρατιωτικών και παραστρατιωτικών ομάδων, οι οποίες πραγματοποίησαν δολοφονίες, εμπρησμούς, βιασμούς και βασανιστήρια. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος αλλά και ενός γενικότερου κλίματος τρομοκρατίας που επικράτησε, 500.000 κάτοικοι του ανατολικού τμήματος του Τιμόρ οδηγήθηκαν στην προσφυγιά. Κάτω από την πίεση του αποτροπιασμού της διεθνούς κοινότητας, καθώς και την καταδίκη των γεγονότων από την πλειοψηφία των μελών του ΟΗΕ, ανάγκασαν το Ινδονησιακό κράτος να δεχθεί την εγκατάσταση ειρηνευτικών δυνάμεων για την επίλυση των διαφορών. Τον Μάη του 2002 αναγνωρίστηκε και επίσημα ως κράτος το Ανατολικό Τιμόρ. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ στην περιοχή αυτή, την περίοδο της 25ετούς κατοχής από τα ινδονησιακά στρατεύματα συντελέστηκε γενοκτονία με τις ανθρώπινες απώλειες να φτάνουν στο ύψος των 200.000 νεκρών Τιμορέζων, το 1/3 δηλαδή του πληθυσμού, ενώ το 85 τοις εκατό των κατοικιών και των υποδομών καταστράφηκε.
Η ανθρωπότητα στην αδιάσπαστη ροή και κίνησή της, έχει έρθει αντιμέτωπη με ακραία φαινόμενα πολέμου, πείνας, φτώχειας, γενοκτονίες και εθνοκαθάρσεις. Αποτελεί χρέος όλων μας, πλέον ως το κύριο συστατικό που απαρτίζει αυτό που λέγεται ανθρώπινη κοινωνία, να οικοδομήσουμε έναν κόσμο πάνω στα ερείπια του παλιού, εμπνέοντας την αγάπη για τον άνθρωπο και την φύση, και προωθώντας αξίες που τις έχουμε λησμονήσει όπως αλληλεγγύη, αλληλοβοήθεια, συνεργασία, συναίσθηση και συμπόνοια. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα χτιστεί ο κόσμος στο ύψος των αναγκών μας…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- 20 Μαΐου 2002: Το Ανατολικό Τιμόρ έγινε το πρώτο νέο κυρίαρχο κράτος του 21 ου αιώνα, guernicaeu.wordpress.com, διαθέσιμο εδώ.
- Σταυρούλα Πενταρβάνη (2013), Διεθνείς όψεις, συνέπειες και προβληματισμοί γύρω από το ζήτημα του Ανατολικού Τιμόρ (1975-2012), διαθέσιμο εδώ.
- Ατιμώρητα εγκλήματα στο Ανατολικό Τιμόρ, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ.
- East Timor: Indonesia’s invasion and the long road to independence, theguardian.com, διαθέσιμο εδώ.
