Της Ευαγγελίας Παλληκάρη,
Η Μάχη της Κρήτης ήταν η προσπάθεια κατάληψης της Κρήτης από τη Ναζιστική Γερμανία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που ξεκίνησε στις 20 Μαΐου του 1941 με την απόβαση από αέρος των Γερμανών με συνθηματική ονομασία «Επιχείρηση Ερμής» και κράτησε ως την 1η Ιουνίου.
Στις μέρες μας, η μάχη της Κρήτης θεωρείται ως η μεγαλύτερη αεραποβατική επιχείρηση που ο κύριος αντικειμενικός σκοπός κατελήφθη εξ ολοκλήρου από αέρος. Ακόμα, είναι πολύ σημαντική για τους Κρητικούς, λόγω της μεγάλης και σθεναρής αντίστασης που έδειξαν εναντίον των αριθμητικά ανώτερων Γερμανών και του μεγάλου αντίκτυπου που είχε η επίθεση, και η επακόλουθη κατοχή, στον πληθυσμό του νησιού.
Η γερμανική επίθεση ξεκίνησε στις 6 το πρωί της 20ης Μαΐου 1941. Βασικοί στόχοι ήταν τα αεροδρόμια και λιμάνια, των Χανίων, του Ρεθύμνου και του Ηρακλείου και ο έλεγχος του λιμανιού της Σούδας (πολύτιμο λόγω της γεωγραφικής του θέσης). Μετά από σφοδρό βομβαρδισμό, πολυάριθμα σμήνη μεταφορικών αεροσκαφών άρχισαν να πραγματοποιούν ρίψεις αλεξιπτωτιστών στην περιοχή Χανίων-Μάλεμε. Ταυτόχρονα άρχισε και η προσγείωση ανεμοπλάνων με αερομεταφερόμενα τμήματα. Ακολούθησε σκληρός αγώνας, κατά τη διάρκεια του οποίου οι Γερμανοί κατόρθωσαν να δημιουργήσουν ένα μικρό προγεφύρωμα στα ανατολικά του Ταυρωνίτη ποταμού και να θέσουν υπό τα πυρά τους το αεροδρόμιο Μάλεμε και το ύψ. 107, δηλαδή το ζωτικό έδαφος της 2ης Νεοζηλανδικής Μεραρχίας. Στις 25 Μαΐου, οι Γερμανοί κατακτούν την Κάνδανο και την επομένη τον Γαλατά. Τα Χανιά, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο συνέχισαν να αμύνονται. Στις 27 Μαΐου 1941 και ενώ η κατάληψη της Κρήτης δεν είχε κριθεί, η αγγλική κυβέρνηση μέσω του στρατηγείου της Μέσης Ανατολής διέταξε να εκκενωθεί το νησί. Ο Γερμανός στρατηγός Στούντεντ αναφέρει: «Η αιφνίδια κατάρρευσις της αμύνης της νήσου την 27ην Μαΐου, μας κατέπληξε, διότι επεριμέναμεν μακρόν αγώνα». Η Μάχη της Κρήτης ολοκληρώθηκε στις 31 Μαΐου 1941, με την κατάληψη της μεγαλονήσου από τους χιτλερικούς και την αναχώρηση για την Αίγυπτο των αγγλικών τμημάτων που είχαν απομείνει.
Η συνολική δύναμη του Άξονα που πήρε μέρος στην επιχείρηση Ερμής ήταν σε 22.750 άνδρες, από τους οποίους οι 14.000 ήταν αλεξιπτωτιστές, 1.370 αεροπλάνα και ανεμόπτερα και 70 πλοία. Οι απώλειές τους έφτασαν σε 1.990 νεκρούς, 1.995 αγνοούμενους και πολλούς τραυματίες. Συνολικά οι απώλειες των Γερμανών αλεξιπτωτιστών ήταν πάνω από 8.000 άνδρες. Τεράστιες ήταν, ακόμη, και οι απώλειες σε αεροσκάφη, οι οποίες ανήλθαν σε 220 τελείως κατεστραμμένα και 150 περίπου με σοβαρές ζημιές.
Σε μεγάλο ποσοστό, οι γερμανικές απώλειες οφείλονταν στις περιορισμένες πληροφορίες που διέθετε η γερμανική υπηρεσία για τις δυνατότητες του εχθρού, με αποτέλεσμα πολλές μονάδες αλεξιπτωτιστών να καταρριφθούν και να καταστραφούν. Επιπλέον, έγιναν λάθη στην εκτίμηση της διάθεσης, της αποφασιστικότητας και του ηθικού των Κρητικών απέναντι στους επιτιθέμενους. Οφείλονταν, επίσης, στους υπερβολικά αισιόδοξους στόχους του γερμανικού σχεδίου από την πρώτη ημέρα της επίθεσης. Συνολικά, οι στρατηγικές επιτυχίες των Γερμανών στην εκστρατεία κατά της Ελλάδας ήταν μικρές σε σχέση με τις διαθέσιμες δυνάμεις και τον διαθέσιμο χρόνο. Μακροπρόθεσμα, η κατάληψη της Ελλάδας αποτέλεσε τροχοπέδη για τη γερμανική ισχύ. Ωστόσο, ήταν μια αναγκαία επιχείρηση για την επερχόμενη εισβολή στη Ρωσία. Η ελληνική αντίσταση είχε πολύπλευρη και σημαντική συμβολή στη συμμαχική προσπάθεια κατά των δυνάμεων του Άξονα, καθώς καθυστέρησε ένα σημαντικό τμήμα της γερμανικής πολεμικής μηχανής. Αυτό βοήθησε τους Βρετανούς να σταθεροποιήσουν τη θέση τους στην Αφρική και τη Εγγύς Μέση Ανατολή με αξιοσημείωτες επιπτώσεις κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μετά από αγώνα πέραν των δέκα ημερών, λοιπόν, έληξε η Μάχη της Κρήτης στην οποία επικράτησαν οι γερμανικές δυνάμεις, παρά τη γενναιότητα με την οποία πολέμησαν οι εκεί βρετανο-ελληνικές δυνάμεις και την μεγάλη αντίσταση του ηρωικού κρητικού λαού, του οποίου το θάρρος, η τόλμη και το πνεύμα αυτοθυσίας υπήρξαν ανυπέρβλητα και δημιούργησαν το θαυμασμό τόσο των Ελλήνων, όσο και όλων των Συμμάχων. Το τίμημα, όμως, της νίκης αυτής ήταν τόσο σοβαρό, ώστε μέχρι το τέλος του πολέμου οι Γερμανοί δεν ξανατόλμησαν παρόμοια ενέργεια.
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Μάχης της Κρήτης δεν είναι τόσο το πώς έδρασαν οι οργανωμένες στρατιωτικές μονάδες, αλλά ο μαζικός ηρωισμός των κατοίκων της Κρήτης. Ο κρητικός λαός πλήρωσε ακριβά την ηρωική αντίστασή του στους κατακτητές. Πιστεύεται ότι ως τον Αύγουστο του 1941 εκτελέστηκαν πάνω από 2.000 Κρητικοί, ενώ χωριά και κωμοπόλεις καταστράφηκαν ολοκληρωτικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η Μάχη της Κρήτης, army.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Μαργαρίτα Τασσοπούλου (1990), Αγώνες Και Νεκροί Του Ελληνικού Στρατού Κατά Το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο 1940-1945, Αθήνα: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΡΑΤΟΥ / ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ
- Συλλογικό έργο (2008), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόµος ΙΕ, Εκδοτική Αθηνών
- Θ. Βερέµης- Ι. Κολιόπουλος (2006), Ελλάς: Η Σύγχρονη Συνέχεια από το 1821 µέχρι Σήμερα, Αθήνα: Καστανιώτης
- Μάχη της Κρήτης (20 – 31 Μάη 1941), vrellis.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Ιστορικός Χώρος Μνήμης Μάλεμε – Μάχη της Κρήτης 1941, haf.gr, διαθέσιμο εδώ.
