Του Χάρη Χρυσανθόπουλου,
Η κατάσταση στην Ασία κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είχε φτάσει σε ένα φαινομενικό αδιέξοδο και τόσο για την πλευρά της Κίνας όσο και της Ιαπωνίας, ειδικά το 1941. Από τη μια οι κινεζικές δυνάμεις δεν κατείχαν αξιόλογο εξοπλισμό και η κινεζική πολεμική βιομηχανική παραγωγή ήταν εξαιρετικά χαμηλή. Η έλλειψη οργάνωσης, επίσης, αποτελούσε μεγάλο πρόβλημα για τους Κινέζους. Οι Ιάπωνες από την άλλη πλευρά ζημιώνονταν σημαντικά από το κόστος του συνεχιζόμενου πολέμου και από τις δυσκολίες της κατοχής κινεζικών εδαφών. Τα εγκλήματα που διέπρατταν τα ιαπωνικά στρατεύματα στα κατεχόμενα αυτά εδάφη καθιστούσαν αδύνατη μια αποτελεσματική συνεργασία με τον ντόπιο πληθυσμό.
Το 1941 η αυτοκρατορία της Ιαπωνίας είχε φτάσει να κατέχει μεγάλο μέρος των ανατολικών κινεζικών παράλιων, καθώς μεγάλο κομμάτι της Ινδοκίνας. Η αντίσταση που συναντούσαν, όμως, ολοένα και δυνάμωνε με τις αντάρτικες ομάδες να προκαλούν μεγάλες ζημιές. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας σημείωσε ιδιαίτερες επιτυχίες στον αντιστασιακό αγώνα του, γεγονός που έστρεψε μεγάλο μέρος του πληθυσμού προς αυτό. Επιπλέον, το καλοκαίρι του ίδιου έτους, οι ΗΠΑ επέβαλλαν εμπάργκο πετρελαίου στην αυτοκρατορία της Ιαπωνίας.
Η κίνηση αυτή της Αμερικής ήταν που ώθησε τους Ιάπωνες να επιτεθούν στις 7 Δεκέμβριου 1941 στο αμερικανικό λιμάνι, Περλ Χάρμπορ, στην Χαβάη, προκειμένου να ακινητοποιήσουν τον αμερικανικό στόλο στον Ειρηνικό και να επεκταθούν στη νοτιοανατολική Ασία. Οι πλούσιοι πόροι εκεί θα εξασφάλιζαν την συνέχιση του πολέμου για τους Ιάπωνες. Αντ’ αυτού, η επίθεση στο Περλ Χάρμπορ έβγαλε τις ΗΠΑ από την ουδετερότητά τους, κηρύττοντας την τροπή του πολέμου στο Ανατολικό μέτωπο. Η ναζιστική Γερμανία, σύμμαχος της Ιαπωνίας, κήρυξε τον πόλεμο στην Αμερική μαζί με την Ιταλία στις 11 Δεκεμβρίου. Με την είσοδο της Αμερικής στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων, ο Σινο-Ιαπωνικός πόλεμος έγινε μέρος μια ευρύτερης σύγκρουσης στον Ειρηνικό. Η κινεζική νίκη στη μάχη της Τσανγκσά επιπλέον δημιούργησε ελπίδες για μια ευρύτερη επικράτηση.
Η συνεργασία Κίνας και ΗΠΑ αποδείχθηκε επικερδέστατη για τους Συμμάχους με τους Κινέζους να παρέχουν πληροφορίες στους Αμερικανούς για τις θέσεις των ιαπωνικών στρατευμάτων και να απασχολούν ιαπωνικές χερσαίες δυνάμεις, και με τους Αμερικανούς να αυξάνουν τις προμήθειες προς την Κίνα.
Οι ασθένειες και οι μάχες, όμως, στην κινεζική ήπειρο είχαν ήδη κοστίσει τη ζωή εκατομμύρια στρατιωτών και αμάχων (μόνο το 1942, υπολογίζεται ότι σχεδόν μισό εκατομμύριο Κινέζοι άμαχοι πέθαναν από ασθένειες που είχαν προκληθεί από τον πόλεμο). Η αναποτελεσματικότητα και η έλλειψη οργάνωσης στην κινεζική διοίκηση επιπλέον εμπόδισε να σχεδιαστούν μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις εναντίον των Ιαπώνων. Οι Κινέζοι πλέον προσπαθούσαν να διατηρούν αμυντική στάση, αφήνοντας τους Αμερικανούς να λάβουν αυτοί το μεγαλύτερο βάρος της σύγκρουσης. Η στάση αυτή της Κίνας, καθώς και άλλες διαφορές μεταξύ στρατιωτικών ηγεσιών προκάλεσε μια μικρή ρήξη μεταξύ Κίνας και των Συμμάχων. Μια δήλωση του Τσιανγκ Κάι Σεκ, το 1942, όπου υποστήριζε την ανεξαρτησία της Ινδίας από την Βρετανική Αυτοκρατορία, αποδείχθηκε επιζήμια, όπως ήταν φυσικό, για τις σινοβρετανικές σχέσεις.
Τον Απρίλιο του 1944, η Ιαπωνία πραγματοποίησε την μεγαλύτερη στρατιωτική της επιχείρηση στην Κίνα από τις αρχές του πολέμου – γνωστή και ως επιχείρηση Ichi-Go. Μισό εκατομμύρια στρατιώτες του Αυτοκρατορικού στρατού, μαζί με άρματα μάχης, πυροβόλα και άλογα, κατευθύνθηκαν νοτιοδυτικά, συντρίβοντας τις εθνικιστικές κινεζικές δυνάμεις και φτάνοντας μέχρι τα σύνορα της κατεχομένης Ινδοκίνας. Οι αμερικανικές αεροπορικές βάσεις στη Νότια Κίνα καταλήφθηκαν από τα ιαπωνικά στρατεύματα. Η κινεζική άμυνα αποδείχθηκε ανίκανη να εμποδίσει την ιαπωνική προέλαση. Η κυβέρνηση του Τσιανγκ Κάι Σεκ θεωρήθηκε αποκλειστικά υπεύθυνη για την καταστροφή. Οι αμερικανικές δυνάμεις αποσύρθηκαν από τον κινεζικό νότο και μεταφέρθηκαν στα νησιά Μαριάννα όπου δημιουργήθηκαν νέες αεροπορικές βάσεις και συνεχίστηκαν οι βομβαρδιστικές επιχειρήσεις.
Έπρεπε να φτάσει ο πόλεμος στο τελευταίο έτος του, το 1945, για να σημειωθεί αξιόλογη πρόοδος στην ποιότητα των κινεζικών εξοπλισμών και στην οργάνωσή τους, καταφέρνοντας έτσι να πετύχουν κάποιες νίκες στο Χουνάν και στο Γκουάνγκσι. Το καλοκαίρι του 1945 ο Αμερικανός Πρόεδρος Χάρυ Τρούμαν διέταξε τον βομβαρδισμό της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι με το νεοσύστατο αμερικανικό όπλο, την ατομική βόμβα. Οι Σοβιετικοί εισέβαλαν αμέσως στη Μαντζουρία και οι Ιαπωνικές δυνάμεις προχώρησαν σε παράδοση, τερματίζοντας τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Κατά την περίοδο αυτή, η σύγκρουση μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας υπήρξε η πιο θανατηφόρα, μετά το Ανατολικό Μέτωπο στην Ευρώπη, με τις απώλειες στην ανατολική Ασία να φτάνουν μέχρι και τους 22 εκατομμύρια νεκρούς. Υπήρξε μακράν ο μεγαλύτερος πόλεμος στην ασιατική ήπειρο τον 20ο αιώνα. Μέχρι και σήμερα ο σινο-ιαπωνικός αυτός πόλεμος αποτελεί πηγή συγκρούσεων μεταξύ Κινέζων και Ιαπώνων εθνικιστών. Σύντομα μετά τη λήξη του πολέμου, εμφύλιες διαμάχες άρχισαν να ξεσπούν για ακόμα μια φορά μεταξύ κομμουνιστών και εθνικιστών Κινέζων ξεκινώντας το 1946 ξανά τον εμφύλιο πόλεμο, με τους κομμουνιστές να καταλαμβάνουν τελικά την εξουσία το 1949 και τις εθνικιστικές δυνάμεις να υποχωρούν στο νησί της Ταϊβάν όπου και ιδρύσαν ένα ξεχωριστό κινεζικό κράτος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Second Sino-Japanese War 1937–1945, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Stalemate, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- History of Second Sino-Japanese War, historydraft.com, Διαθέσιμο εδώ
- Semiha Karaoğlu (2020), The Memory of an Imperialist War Propaganda: How the Legacy of the Second Sino-Japanese War Affects Current Sino-Japanese Relations, hcommons.org, Διαθέσιμο εδώ
