Της Κωνσταντίνας Στάμου,
Ο όρος «Γενιά του ‘30», όπως κι άλλοι μεταγενέστεροι ή προγενέστεροί του, χρησιμοποιήθηκε για να χαρακτηρίσει μια νέα συγγραφική γενιά στον χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας. Φυσικά, τα χρόνια εκείνα ο λόγος για νεότερη γενιά γινόταν αόριστα. Τα ενδεικτικά χρονικά όρια που θέτονται για αυτή τη γενιά είναι κυρίως η δεκαετία του 1930 με 1940. Δεν είναι, όμως, λίγες οι φορές που τα όρια αυτά «παραβιάζονται» και μάλιστα από προσωπικότητες που εκπροσωπήσαν αυτήν τη γενιά όπως ο Σεφέρης (γενν. 1900), ο Μυριβήλης (γενν. 1892) κ.ά. Τα χρονικά όρια της γενιάς αυτής τοποθετήθηκαν κυρίως στην αρχή της δεκαετίας του 1930, γιατί σε εκείνο το χρονικό σημείο παρατηρείται η ολοκληρωτική ρήξη με τις παλαιακές απόψεις και αξίες του παρελθόντος. Ο Ελύτης αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η Γενιά του 1930 «έκανε την εμφάνισή της γεμάτη τόλμη, αξιοπρέπεια, ενημέρωση και πολιτισμό».
Κύριο ζητούμενο ήταν ο συγχρονισμός, ο οποίος επιδιώχθηκε θέτοντας νέους προβληματισμούς, αμφισβητώντας τις καθιερωμένες αντιλήψεις και φέρνοντας στο προσκήνιο νέες συγγραφικές τεχνικές. Για να επιτευχθεί αυτό άλλαξε και το σημείο αναφοράς των νέων λογοτεχνικών-ποιητικών έργων και από την ύπαιθρο μεταφέρθηκε στο «άστυ». Μερικά μεγάλα ονόματα στον χώρο της ελληνικής γραμματείας που κατατάσσονται στη Γενιά του ’30 είναι ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Εγγονόπουλος, ο Ρίτσος, ο Βρεττάκος, ο Παπατσώνης και η Μέλπω Αξιώτη. Όλα αυτά τα νέα για εκείνη την περίοδο ονόματα εκπροσωπήθηκαν από το περιοδικό Τα Νέα Γράμματα, με έτος πρώτης έκδοσης τον Γενάρη του 1935. Θα γίνει το κύριο όργανο της νέας ποίησης και ήδη από τον Μάρτιο κυκλοφορεί δύο βασικά αντιπροσωπευτικά έργα το Μυθιστότημα του Σεφέρη και Υψικάμινος του Εμπειρίκου. Αξιοσημείωτη είναι η εγκαινίαση του λογοτεχνικού ρεύματος του υπερρεαλισμού με το δεύτερο έργο.
Το 1935, στο περιοδικό Νέα Γράμματα, την παρουσία του στον συγγραφικό χώρο θα γνωστοποιήσει κι ο Οδυσσέας Ελύτης. Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι το 1935 είναι μια χρονιά τομή για Γενιά του Τριάντα. Την περίοδο αυτή, εκτός από τη μετατόπιση του λογοτεχνικού χώρου, επιχειρείται και μετακίνηση από το ποιητικότροπο πεζό και το διήγημα προς το μυθιστόρημα και το δοκίμιο. Το νέο μυθιστόρημα επιχειρεί τη συνθετική αναπαράσταση της σύγχρονης κοινωνικής ζωής με βασικό άξονα πάλι το άστυ. Οι λογοτέχνες της Γενιάς του ΄30 διαδραμάτισαν καίριο ρόλο στις μεταρρυθμίσεις της σύγχρονης ευρωπαϊκής πεζογραφίας. Συνέγραφαν, συνήθως, ξεπερνώντας τα όρια του διηγήματος και της νουβέλας και ήταν οι πρώτοι που κατοχύρωσαν επισήμως και τον ελεύθερο στίχο.
Ουκ ολίγες φορές, όμως, οι κοινωνικές και πολιτισμικές μεταβολές έχουν ένα ταυτόχρονο ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελίσσονται και τα εκάστοτε ιστορικά γεγονότα τις επηρεάζουν δραστικά. Έτσι κι εδώ, αν επιδιώξουμε μια συσχέτιση των αλλαγών στην ελληνική γραμματεία εκείνη την περίοδο με ένα ιστορικό γεγονός, θα αναφέρουμε τη Μικρασιατική Καταστροφή, το 1922. Η Μικρασιατική Καταστροφή κατακερμάτισε τις ελπιδοφόρες ιδέες που υπήρχαν για την αποκατάσταση του ελληνισμού και κατεύθυναν τον τρόπο σκέψης του λαού προς μια νοητική διεργασία πιο σοβαρή και ρεαλιστική. Εδώ παρατηρούνται και οι ομοιότητες με τη Γενιά του ΄30, η οποία εκφράζει στη λογοτεχνία αυτήν την ωρίμανση που ήταν απαραίτητη και κυρίευε πλέον την εθνική συνείδηση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Γενιά του ’30, greek-language.gr, διαθέσιμο εδώ.
