Του Γιάννη Αρμύρα,
Η δεύτερη σερβική εξέγερση αντιπροσωπεύει την δεύτερη φάση της σερβικής επανάστασης κατά των Οθωμανών και για πολλούς Σέρβους την σημαντικότερη, μιας και με το τέλος της ιδρύθηκε το αυτόνομο Πριγκιπάτο της Σερβίας. Αρχικά, η δεύτερη σερβική εξέγερση διήρκεσε από το 1815 έως το 1817 και αποτέλεσε βασικό γεγονός στον αγώνα για την ανεξαρτησία και την απελευθέρωση της Σερβίας. Δεδομένου ότι η πρώτη σερβική εξέγερση καταπνίγηκε το 1813, δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για μια νέα εξέγερση. Το 1814 ο σερβικός λαός υπέστη καταπίεση από τους Τούρκους. Οι υψηλοί φόροι, οι ληστείες, τα βασανιστήρια και οι φόνοι έγιναν ξανά μέρος της καθημερινότητας.
Οι Σέρβοι λαχταρούσαν για ελευθερία και ανεξαρτησία. Αυτό οδήγησε στην εξέγερση του Χάτζι-Πρόνταν το 1814, η οποία δεν ήταν επιτυχής, αλλά έδωσε στους Τούρκους έναν ακόμη λόγο για να αντιμετωπίσουν βάναυσα τους Σέρβους. Την άνοιξη του 1815, ο σερβικός λαός άρχισε να συγκεντρώνεται και να προετοιμάζεται για έναν νέο αγώνα ανεξαρτησίας. Οι αφόρητες συνθήκες ώθησαν τους Σέρβους να πάρουν τα όπλα. Πολλοί επιφανείς άνθρωποι από την πρώτη σερβική εξέγερση άρχισαν να συγκεντρώνονται γύρω από τον Μίλος και να σφυρηλατούν σχέδια για την έναρξη μιας νέας εξέγερσης. Η απόφαση πάρθηκε την Κυριακή των Βαΐων, στις 23 Απριλίου του 1815, κοντά στην εκκλησία στο χωριό Τάκοβο, όταν οι συγκεντρωμένοι εξέλεξαν τον Μίλος Ομπρένοβιτς ως αρχηγό της Δεύτερης Σερβικής Εξέγερσης.
Στην αρχή, η εξέγερση επηρέασε τις ναχιγές του Κραγκούγιεβατς, του Τσάτσακ, του Βάλιεβο και του Ρούντνικ και γρήγορα εξαπλώθηκε σε όλα τα μέρη του πασαλικιού του Βελιγραδίου. Με τις νίκες στο Πάλεζ, στο Λιούμπιτς (κοντά στο Τσάτσακ), στο Δούμπλ (κοντά στο Σάμπατς) και στο Ποζάρεβατς, οι Σέρβοι, με εξαίρεση την πόλη του Βελιγραδίου και μερικά φρούρια, κρατούσαν στα χέρια τους ολόκληρο το πασαλίκι. Όπως και την εποχή της πρώτης σερβικής εξέγερσης, η ηγεσία των ανταρτών δήλωσε ότι ο λαός ξεσηκώθηκε ενάντια στην τυραννία και τη βία, όχι ενάντια στον σουλτάνο. Όταν οι δύο στρατοί του Σουλτάνου βάδισαν στη Σερβία, από τη Βοσνία με τον Βεζίρη Χουρσίντ Πασά και από τη Ρωμυλία με τον Μαρασλί Αλή Πασά, ο Μίλος ζήτησε διαπραγματεύσεις.
Η Ρωσία πήρε τελικά την προστασία των Σέρβων, οπότε ο σουλτάνος εξουσιοδότησε τους βεζίρηδες να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με τους Σέρβους. Ο πρίγκιπας Μίλος άφησε τον Στρατάρχη Αλή Πασά και τον στρατό του να περάσουν στο Βελιγράδι και οι αντάρτες κράτησαν τα όπλα τους. Ο Στρατάρχης Αλή Πασάς διορίστηκε Βεζίρης του Βελιγραδίου το φθινόπωρο του 1815 και κατέληξε σε συμφωνία με τον πρίγκιπα Μίλος σύμφωνα με την οποία οι Σέρβοι έλαβαν την αυτονομία που είχαν πριν από την Πρώτη Εξέγερση, μέχρι το 1801. Στο Βελιγράδι ιδρύθηκε το Λαϊκό Γραφείο με δώδεκα πρίγκιπες, έναν από κάθε ναχιγέ, το οποίο εκτελούσε καθήκοντα που αφορούσαν τους Σέρβους και ήταν το ανώτατο δικαστικό και διοικητικό όργανο. Συμφωνήθηκε επίσης να δικαστούν οι Σέρβοι από Σέρβο δικαστή, εκτός από το τούρκικο μουσέλι. Οι Σέρβοι εισέπρατταν μόνοι τους φόρους και οι Τούρκοι απαγορευόταν να εισέλθουν στα σερβικά χωριά. Η συμφωνία, κατόπιν αιτήματος του Μίλος, ήταν εγγυημένη από τη Ρωσία και την Αυστρία και ο σουλτάνος την επιβεβαίωσε το 1816. Οι πρίγκιπες αναγνώρισαν τον Μίλος ως τον ανώτατο πρίγκιπα της Σερβίας, κάτι που ο λαός επιβεβαίωσε στις συνελεύσεις, και ο σουλτάνος μόλις το 1830.
Στον αγώνα για εξουσία, ο Μίλος απομάκρυνε όλους τους αντιπάλους, εξέχοντες δούκες από την πρώτη σερβική εξέγερση. Κέρδισε την εμπιστοσύνη του Σουλτάνου δολοφονώντας τον Καραγιώργη όταν επέστρεψε κρυφά στη Σερβία το 1817 με σκοπό να ξαναρχίσει εξέγερση. Με επιδέξια πολιτική, αποκλειστικά μέσω της διπλωματίας, ο Μίλος κατάφερε να επιτύχει πλήρη αυτονομία. Με επίσημο διάταγμα του σουλτάνου, Χατισερίφ, η Σερβία ανακηρύχθηκε αυτόνομο πριγκιπάτο εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με πρωτεύουσα το Κραγκούγιεβατς. Το 1833, η Πύλη αναγνώρισε τον Μίλος ως τον κληρονομικό πρίγκιπα της Σερβίας. Έκτοτε, η τουρκική κυριαρχία στο Πριγκιπάτο ήταν συμβολική και περιοριζόταν στην παρουσία των στρατιωτικών τους κτήσεων σε πόλεις και φρούρια. Με το διάταγμα αυτό, ο τουρκικός πληθυσμός μπορούσε να ζει μόνο σε πόλεις ή να εγκαταλείψει τη Σερβία. Η σερβική επανάσταση ολοκληρώθηκε έτσι γιατί καταργήθηκε η φεουδαρχία και ολοκληρώθηκε με επιτυχία η πρώτη φάση του αγώνα για ανεξαρτησία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Drugi srpski ustanak – kada se dogodio i najvažnije bitke, mojapraktika.com, διαθέσιμο εδώ.
- DRUGI SRPSKI USTANAK, marijastopa.wordpress.com, διαθέσιμο εδώ.
- Drugi srpski ustanak uvod u modernu srpsku državu, argumenti.rs, διαθέσιμο εδώ.
- Drugi srpski ustanak – 1815. srpske Cveti, mediasfera.rs, διαθέσιμο εδώ.
