Της Ευαγγελίας Παλληκάρη,
1883: Γεννήθηκε στην Κύμη της Εύβοιας ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες-γιατρούς του 20ού αιώνα και θεμελιωτής του κλάδου της Κυτταρολογίας, ο Γεώργιος Παπανικολάου.
Ήταν το τρίτο παιδί του γιατρού και πολιτευτή Νικόλαου Παπανικολάου. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στην Κύμη και όταν τελείωσε το Δημοτικό, οι γονείς του τον έστειλαν στην Αθήνα για να τελειώσει τις γυμνασιακές του σπουδές. Σαν παιδί μεγάλωσε μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που συγγενείς και φίλοι έδειχναν ιδιαίτερη αδυναμία στον προικισμένο νέο, ο οποίος ξεχώριζε από τους συνομηλίκους του για τα ψυχικά και πνευματικά του χαρίσματα, την ευαισθησία, τη σπάνια εξυπνάδα, τη φιλομάθεια και τη θεληματικότητά του.
Αφού τελείωσε το Γυμνάσιο, σε ηλικία 15 ετών, γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του διεύρυνε τη μόρφωσή του με την εκμάθηση ξένων γλωσσών και παράλληλα ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία αλλά και με τη μουσική, που ήταν το μεγάλο πάθος του. Σε ηλικία μόλις 21 ετών ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή και όταν πήρε το πτυχίο του, επέστρεψε στη γενέτειρά του, την Κύμη. Επιστρέφοντας, όμως, εκεί αναρωτιόταν γιατί έγινε γιατρός, αφού δεν ήθελε να ασκήσει το επάγγελμα. Καθημερινά έκανε ατελείωτους περιπάτους στους καταπράσινους λόφους της επαρχιακής πόλης διαβάζοντας Καντ και κυρίως Νίτσε, η φιλοσοφική σκέψη του οποίου έπαιξε κύριο ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του.
Ο πατέρας του, γνωρίζοντας τον χαρακτήρα και τις ικανότητες του παιδιού, την προφανή ευφυΐα του και την έμφυτη κλίση του στην επιστημονική έρευνα, θυσίασε τις οικονομίες του για να τον στείλει να σπουδάσει στη Γερμανία, το 1907. Επέλεξε τον τομέα της βιολογίας που ανταποκρινόταν καλύτερα στα ενδιαφέροντά του. Η «γερμανική περίοδος» στη ζωή του Γεωργίου Παπανικολάου ήταν, επίσης, μια περίοδος έρευνας και φιλοσοφικού προβληματισμού. Ωστόσο, λίγο αφότου εισήχθη σε διάφορα φιλοσοφικά ρεύματα, αποφάσισε να αφοσιωθεί στη βιολογική έρευνα.
Κατά την επιστροφή του στην Ελλάδα, το 1910, βρέθηκε σε μια κατάσταση δυσμενή για τα μελλοντικά του σχέδια. Λίγο μετά τον γάμο του με την Ανδρομάχη Μαυρογένη, αποφάσισε να φύγει και πάλι στο εξωτερικό, όπου ο πρώτος σταθμός του θα ήταν το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Μονακό, για να συμμετέχει σε ερευνητικές αποστολές του ωκεανογραφικού ερευνητικού σκάφους “L’ Hirodelle”. Το 1912 διέκοψε την παραμονή του στο εξωτερικό για να λάβει μέρος στον Βαλκανικό Πόλεμο, μετά τον οποίο μετανάστευσε με τη σύζυγό του στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκεί, το ζεύγος Παπανικολάου αντιμετώπισε σοβαρές οικονομικές δυσκολίες και εργάστηκαν σκληρά και οι δύο σε διάφορες δουλειές.
Τελικά, ο Παπανικολάου κέρδισε μία θέση στο Εργαστήριο Ανατομικής του Πανεπιστημίου Κολούμπια και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ της Νέας Υόρκης, όπου αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στο ερευνητικό του έργο. Το 1928 παρουσίασε για πρώτη φορά τη μέθοδο διάγνωσης του καρκίνου της μήτρας με κολπικό επίχρισμα.
Το 1954, δημοσίευσε το σύγγραμμά του «Άτλας της Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας» και εδραίωσε πλέον μία νέα ιατρική πρακτική. Εδώ και πολλές δεκαετίες έχει καθιερωθεί παγκοσμίως το Τεστ ΠΑΠ (Pap test) ως μέθοδος διάγνωσης και πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και χάρη σε αυτό έχουν σωθεί εκατομμύρια ζωές. Όπως μας θυμίζει η πλάκα στο κτίριο του Καρκινολογικού Ινστιτούτου που μετονομάστηκε σε Ερευνητικό Καρκινολογικό Ινστιτούτο Γεώργιος Παπανικολάου, «Χάρισε ζωή στις γυναίκες όλου του κόσμου», πάντα ένας ήσυχος μαχητής του πνεύματος και της επιστήμης, επίμονος, ακούραστος, ταπεινός, ευγενής και έντιμος.
Συνέχισε το ιατρικό και ερευνητικό του έργο μέχρι την τελευταία του πνοή, τον Φεβρουάριο του 1962, όταν υπέστη καρδιακή προσβολή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μαρία Παπανικολάου – Κόκκορη, Γεώργιος Ν. Παπανικολάου, Μέσα από τη Ζωή και το Έργο του, Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1985
- Μαρκέτος Σπύρος, Γεώργιος Παπανικολάου, Ιστορία της Ιατρικής του 20ού Αιώνα – Οι Έλληνες Πρωτοπόροι, Εκδόσεις Ζήτα, Αθήνα 2000
- Βιογραφικό του Γεώργιου Παπανικολάου, gpapanikolaou.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Γεώργιος Παπανικολάου: Ο Έλληνας γιατρός που έμεινε στην ιστορία με το «Τεστ Παπ», naftemporiki.gr, Διαθέσιμο εδώ
