Του Νίκου Λυκομήτρου,
Οι Χούθι (επίσημη ονομασία: κίνημα Ansar Allah) είναι μια οργάνωση, η οποία διαθέτει πολιτική αλλά και στρατιωτική πτέρυγα. Κατά την διάρκεια του εμφυλίου, ο οποίος ξεκίνησε το 2014 και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, οι Χούθι, οι οποίοι στηρίζονται από το Ιράν, έχουν ισχυροποιηθεί και έχουν αναλάβει τον έλεγχο της πρωτεύουσας της Υεμένης, Sanaa, αλλά και άλλων περιοχών, όπου η πλειοψηφία των κατοίκων αποτελείται από Σιίτες.
Το κίνημα ιδρύθηκε το 1992 από τον Hussein al-Houthi, θρησκευτικό ηγέτη της Υεμένης. Αυτή η οργάνωση εκπροσωπούσε αρχικά τους Ζαΐντι Σιίτες, οι οποίοι αποτελούν πλειοψηφία στη χώρα. Οι Ζαΐντι, μια μειοψηφία στο πληθυσμό της χώρας, κυβερνούσαν για αιώνες και μέχρι το 1962 την Υεμένη, και μια από τις θέσεις τους γενικότερα είναι η προστασία των θεσμών των Ζαΐντι γιατί, μετά την απώλεια της πολιτικής επιρροής τους, η επιρροή τους στη χώρα έπεσε. Λόγω του γεγονότος ότι οι περισσότερες βόρειες φυλετικές περιοχές σε μεγάλο βαθμό δεν έλαβαν την προσοχή που έπρεπε από το κράτος, τόσο ο πρώην Πρόεδρος της Υεμένης, Ali Abdullah Saleh, όσο και οι Χούθι εξαγόρασαν την στήριξη των σεΐχηδων των περιοχών για να επικρατήσουν ευκολότερα. Το κίνημα δημιουργήθηκε, επίσης, και ως αντίδραση στην αυξανόμενη Σαουδική επιρροή στην περιοχή.
Αρχικά, αποτελούσε μια οργάνωση με μετριοπαθείς απόψεις και υπέρ της κατανόησης των Υεμένιων, και διατηρούσε καλές σχέσεις με τον Saleh. Μετά το 2003 και την εισβολή στο Ιράκ, το κίνημα άρχισε να αποκτά μεγαλύτερη αποδοχή και ριζοσπαστικοποίηση ενώ, μετά το ένταλμα σύλληψης εναντίον του Hussein al-Houthi και την δολοφονία του από τις Αρχές της Υεμένης, κήρυξε εξέγερση, κάτι που οδήγησε τον αδερφό του στη διαδοχή της ηγεσίας του κινήματος. Η βιαιότητα με την οποία έγινε η καταστολή οδήγησε στη συνέχιση της αναταραχής από το κίνημα Χούθι, η οποία σταδιακά αυξανόταν. Τον Δεκέμβριο του 2010 ξεκίνησε η Αραβική Άνοιξη, η οποία οδήγησε σε μεγάλες κυβερνητικές και πολιτικές αλλαγές σε όλο τον αραβικό κόσμο και οι πολίτες της Υεμένης άρχισαν να ζητούν αλλαγή κυβέρνησης. Το 2012, ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας ο Abdrabbuh Mansur Hadi, ο οποίος ευνόησε το φιλοσαουδικό κόμμα Al-Islah, και έτσι ο Saleh άρχισε να στηρίζει τους πρώην αντιπάλους του.
Στις 21 Σεπτεμβρίου 2014, οι Χούθι κατέλαβαν την Sanaa με στήριξη από τον Saleh και άρχισαν να διεκδικούν μερίδιο στην εξουσία, από θέση ισχύος. Το 2015, η Υεμένη βίωσε και επίσημα τον εμφύλιο πόλεμο, με τον Hadi να προτείνει την μετατροπή της χώρας σε ομοσπονδία, κάτι που απορρίφθηκε. Στη συνέχεια, ο Hadi εγκατέλειψε την πρωτεύουσα για την πόλη Aden. Τότε ξεκίνησαν και οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί, από έναν συνασπισμό υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, φοβούμενοι τη μετατροπή του κράτους της Υεμένης σε σύμμαχο του Ιράν. Τους επόμενους μήνες, οι Χούθι, παρά την αυξανόμενη ανθρωπιστική κρίση, κέρδισαν την εμπιστοσύνη πολλών ανθρώπων μέσα στη χώρα, καθώς η έλλειψη καθαρής στρατηγικής από τα άλλα κόμματα, κατέστησε το κίνημα Ansar Allah (επίσημη ονομασία του κινήματος Χούθι) σε αξιόπιστη λύση, λόγω της σαφούς αντισαουδικής ιδεολογίας του. Το 2017, δολοφόνησε τον Saleh λόγω της αλλαγής στάσης του υπέρ του σαουδαραβικού συνασπισμού και, το 2023, έγινε γνωστό για τις πυραυλικές επιθέσεις εναντίον πλοίων δυτικών συμφερόντων, ως μέσο στήριξης των Παλαιστινιακών οργανώσεων ενάντια στην εισβολή του Ισραήλ στην Γάζα. Όσον αφορά τον Saleh, λόγω της συμμαχίας του με τους Χούθι εναντίον του Hadi, βοήθησε τους Χούθι να πάρουν εδάφη στο βορρά, αλλά η συμμαχία τους ήταν εύθραυστη.
Ιδεολογικά, το κίνημα Ansar Allah έχει λάβει υποστήριξη από σημαντικό μέρος του πληθυσμού, προβάλλοντας μείγμα από εθνικιστικές, θρησκευτικές και ενωτικές θέσεις, μεταξύ άλλων. Σε ορισμένες περιοχές, με πλειοψηφία Σουνιτών, έχουν κερδίσει κατά καιρούς σημαντική στήριξη. Όσον αφορά το τρόπο διακυβέρνησης, τείνουν να τοποθετούν ανθρώπους που ανήκουν στο δόγμα των Ζαϊντί σε υψηλές διοικητικές θέσεις, αλλά, τα τελευταία χρόνια, κυβερνούν τις περιοχές που ελέγχουν περισσότερο σαν ένα αληθινό κράτος, σε σχέση με την θεοκρατική και ακτιβιστική δράση που ακολουθούσαν αρχικά. Ελέγχουν την Sanaa και την Δυτική Υεμένη, όπου ζει ο περισσότερος πληθυσμός, ενώ παράλληλα κόβουν νόμισμα και έχουν οργανωμένο φορολογικό σύστημα στην περιοχή ελέγχου τους. Θεωρητικά, αν και υποστηρίζονται από το Ιράν, είναι υπέρ μιας δημοκρατικής και ενωμένης Υεμένης με δικαιώματα στις γυναίκες. Στη πραγματικότητα, έχουν καταφέρει να εντάξουν τους κυβερνητικούς μηχανισμούς στην Sanaa στο σύστημα διακυβέρνησης των Χούθι και έχουν στήσει ένα μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό δίκτυο, που ελέγχει την βόρεια Υεμένη, σε μεγάλο βαθμό.
Το μοντέλο διακυβέρνησης των Χούθι είναι πολύπλευρο, αναμειγνύοντας στοιχεία από την ισλαμική δημοκρατία του Ιράν και στοιχεία από τις μοναρχίες του Κόλπου. Επικεφαλής του συστήματος εξουσίας των Χούθι και ύψιστη αρχή είναι ο Abdul-Malik al-Houthi. Έπειτα, ακολουθούν οι επόπτες, άτομα πολλές φορές βετεράνοι του κινήματος, των οποίων το χαρτοφυλάκιο μπορεί να περιλαμβάνει τη διοίκηση μιας περιοχής ή θέματα εθνικής σημασίας, όπως η οικονομία. Αυτοί οι επόπτες μπορεί να ευθύνονται, επίσης, για την εξασφάλιση της σταθερότητας του καθεστώτος και την αντιμετώπιση απειλών εκ των έσω. Σημαντικό κομμάτι του μηχανισμού είναι και η προώθηση της πολιτικής προπαγάνδας και η στρατολόγηση νέων ανθρώπων για να ενταχθούν στο στρατό των Χούθι, που σήμερα αριθμεί πάνω από 100 χιλιάδες άτομα.
Στην εξωτερική πολιτική, συνασπίζονται με τον Άξονα της Αντίστασης και, επομένως, διατηρούν καλές σχέσεις με το Ιράν και τις υπόλοιπες ισλαμιστικές οργανώσεις που το τελευταίο υποστηρίζει. Είναι ενάντια στον σαουδαραβικό συνασπισμό, την Αμερική και το Ισραήλ. Γενικότερα, η συνεργασία με το Ιράν έχει, επίσης, συμβάλλει στην βελτίωση του στρατιωτικού μέρους των Χούθι και την ανάπτυξη στρατιωτικού εξοπλισμού από αυτούς, όπως απέδειξαν και οι πυραυλικές επιθέσεις προς το Ισραήλ.
Όπως βλέπουμε, δύσκολα φαίνεται ότι οι Χούθι θα ήταν έτοιμοι να συμβάλουν στην οικοδόμηση μιας ενωμένης Υεμένης χωρίς να έχουν κυρίαρχη θέση, δεδομένου του γεγονότος ότι ήδη αποτελούν την de facto κυβέρνηση της χώρας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Houthi movement, Britannica, διαθέσιμο εδώ
- A timeline of Yemen’s slide into conflict and war, ALJAZEERA, διαθέσιμο εδώ
- Mohammed al-Houthi: We want a united and democratic Yemen, ALJAZEERA, διαθέσιμο εδώ
- Entrenched Power: The Houthi System of Governance, Sana’a center for strategic studies, διαθέσιμο εδώ
- Who are the Houthis and why are they attacking Red Sea ships?, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Who are Yemen’s Houthis?, Wilson Center, διαθέσιμο εδώ
