Του Γιάννη Τσορτανίδη,
Στην κοσμογονία της Αιγυπτιακής μυθολογίας από το προαιώνιο χάος αναδύθηκε ο Κύριος των Πάντων, Ατούμ, που αργότερα ταυτίστηκε με τον Ήλιο — γνωστό ως Ρε ή Ρα. Από τον Ρε προήλθαν ο αέρας (Σου) και το υγρό στοιχείο (Τεφνούτ), ενώ από την ένωση των τελευταίων γεννήθηκαν ο θεός της Γης, Γκεμπ και η θεά του Ουρανού, Νουτ. Ο Γκεμπ και η Νουτ απέκτησαν δυο γιους, τον Όσιρι και τον Σεθ και δυο κόρες, την Ίσιδα και τη Νέφθυ.
Ο πρωτότοκος Όσιρις γεννήθηκε στη Θήβα της Αιγύπτου και, σύμφωνα με την παράδοση, κατά τη γέννησή του μια μυστηριώδης φωνή τον αναγόρευσε σε «Κύριο του Σύμπαντος», για αυτό και ο ύψιστος Ρε τον είχε χρίσει διάδοχο του θρόνου του επί της Γης. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Όσιρις είχε πρωτοεμφανιστεί ως τοπικός θεός, που εκπροσωπούσε τον κύκλο της βλάστησης και του μαρασμού στη φύση και σταδιακά η λατρεία του εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Αίγυπτο, ενώ πλέον αντιπροσώπευε τη θεϊκή φύση που έζησε σε θνητό σώμα στη Γη και μετά από βίαιο θάνατο αναστήθηκε και έγινε ο Βασιλιάς του Κάτω Κόσμου — σε μια προφανή σύνδεση με τη αντίστοιχη πεποίθηση για τη μεταθανάτια ζωή που επικράτησε για τη διαδοχή των Φαραώ που ακολούθησε.
Όταν ο πατέρας του, Γκεμπ, αναλήφθηκε ο Όσιρις πήρε τη θέση του ως βασιλιάς σύμπασας της Αιγύπτου και παντρεύτηκε την αδερφή του Ίσιδα. Κατά τη διάρκεια της ολιγόχρονης βασιλείας του άφησε ισχυρό το στίγμα του, με μια σειρά από τεκτονικές αλλαγές που επέφερε στον τρόπο ζωής του σχεδόν πρωτόγονου αιγυπτιακού λαού, τον οποίο και εκπολίτισε. Αρχικά διέδωσε την καλλιέργεια της γης και την κατασκευή αγροτικών εργαλείων, καθιστώντας τη γεωργία ως κύρια μέθοδο απόκτησης τροφής, με ταυτόχρονη εξάλειψη της ανθρωποφαγίας. Έπειτα, δημιούργησε πόλεις και οργανωμένες κοινωνίες με νόμους για την εύρυθμη λειτουργία τους, καθώς και λατρευτικούς ναούς και θρησκευτικές τελετές για τους θεούς που εισήγαγε στην αιγυπτιακή επικράτεια.
Όταν θεώρησε ότι ολοκλήρωσε το έργο του στην πατρίδα του, ο Όσιρις αποφάσισε να αφήσει για κάποιο διάστημα τη διακυβέρνηση στη βασίλισσα Ίσιδα και να ταξιδέψει, με σκοπό να διαδώσει τον πολιτισμό και στον υπόλοιπο κόσμο. Μετά την επιτυχημένη περιοδεία του επέστρεψε στο βασίλειό του, το οποίο συνέχιζε να ακμάζει υπό την σκέπη της Ίσιδας. Ο φθόνος για τη λαμπρή πορεία του Οσίριδος οδήγησε τον αδερφό του Σεθ (έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ο τελευταίος ταυτίζεται με τον Τυφώνα της αρχαιοελληνικής μυθολογίας) να συνωμοτήσει εναντίον του, με σκοπό να τον εκθρονίσει και να τον δολοφονήσει. Ο Σεθ ξεγέλασε τον Όσιρι και αφού πρώτα τον έπεισε να μπει σε ένα ξύλινο κιβώτιο (μια περίτεχνη λάρνακα, κατά μια εκδοχή) τον κλείδωσε σε αυτό και το πέταξε στο Νείλο. Ο νεκρός βασιλιάς ταξίδεψε εγκιβωτισμένος στη Μεσόγειο, ώσπου σταμάτησε την πορεία του ένα αλμυρίκι στις ακτές της Βύβλου της Φοινίκης (στην ομώνυμη πόλη του σημερινού Λιβάνου). Το δέντρο μεγάλωσε ταχύτατα και με υπερφυσικό τρόπο ενσωμάτωσε το φέρετρο στο εσωτερικό του κορμού του, ενώ κατόπιν εντολής του τοπικού άρχοντα, Μαλκάνδρου κόπηκε και χρησιμοποιήθηκε ως υποστύλιο στο παλάτι του.
Η φήμη της θαυματουργικής ανάδυσης μιας ευωδίας από τον στύλο έφτασε στην Αίγυπτο, όπου την εξουσία είχε πλέον αναλάβει ο Σεθ. Η απαρηγόρητη Ίσιδα, που όλο αυτό τον καιρό πενθούσε τον άδικο χαμό του άνδρα της, αντιλήφθηκε αυτό που είχε πραγματικά συμβεί και κατέφυγε στα ανάκτορα της Βύβλου, αρχικά ως τροφός του νεογέννητου πρίγκηπα, ώσπου να αποκαλύψει την ταυτότητά της. Αφού ανέκτησε το σώμα του Οσίριδος το μετέφερε στην Αίγυπτο, όπου κατάφερε με μαγικό τρόπο να συλλάβει παιδί από τον πεθαμένο βασιλιά. Ο Σεθ, όμως, ανακάλυψε τη σωρό του αδερφού του και αφού τη διαμέλισε, σκόρπισε τα κομμάτια σε διαφορετικά μέρη. Η Ίσιδα μετά από εκτεταμένες έρευνες κατόρθωσε να τα ανακτήσει όλα εκτός από τον φαλλό, ο οποίος φαγώθηκε από κάποια ψάρια του Νείλου, που έκτοτε θεωρήθηκαν ιερά (μεταξύ αυτών και κάποια είδη που επιβιώνουν μέχρι σήμερα, όπως το φαγκρί και ο οξύρυγχος). Στη συνέχεια, η Ίσιδα ταρίχευσε το ανασυγκροτημένο σώμα και του απέδωσε νεκρικές τιμές, εξασφαλίζοντας τη μετάβασή του στην αιώνια ζωή.
Για αυτές της τις πράξεις ο Σεθ την τιμώρησε με φυλάκιση, όμως εκείνη κατάφερε να ξεφύγει και κατέφυγε στο Δέλτα του Νείλου, όπου κρύφτηκε στην πυκνή του βλάστηση για αναθρέψει τον απόγονό της, Ώρο και να τον προετοιμάσει για τη μελλοντική του εκδίκηση για τη δολοφονία του πατέρα του, καθώς και για τη συνακόλουθη επανάκτηση της εξουσίας από τον Σεθ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Οι Αιγυπτιακές θεότητες Όσιρης και Ίσιδα στον Ελληνορωμαϊκό κόσμο, Διδακτορική Διατριβή Περικλή Ηλ. Τσέργα, ΑΠΘ, 1988, thesis.ekt.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Πλούταρχος, Ίσις και Όσιρις, Ψηφιακή έκδοση 2015, scribd.com, Διαθέσιμο εδώ
