Της Μαρίνας Νίκα,
Επιθυμείς να κάνεις ήσυχες διακοπές με «φόντο» πανέμορφα τοπία; Τότε δεν έχεις παρά να επισκεφτείς το καταπράσινο νησί της Λέρου. Το νησί ανήκει στο σύμπλεγμα Δωδεκανήσων και βρίσκεται στα βόρεια της Κω και της Καλύμνου και νότια της Πάρου και της Σάμου. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, που έγινε το 2021, διαθέτει 7.992 κατοίκους και έχει έκταση 54 τ.χλμ.
Κατά τη μυθολογία, θεωρείται το νησί της Αρτέμιδος, διότι η θεά έστειλε τις Μελεαγρίδες, τις οποίες μεταμόρφωσε σε όρνιθες, εξόριστες στη Λέρο, επειδή θρηνούσαν γοερά τον χαμό του αδερφού τους.
Το νησί λόγω της στρατηγικής και γεωπολιτικής του θέσης διαθέτει μακραίωνη ιστορική παράδοση που παραμένει ζωντανή ανά τους αιώνες. Στην αρχαιότητα, η Λέρος μαζί με την Κάλυμνο ονομάζονταν «Καλύδνιαι νήσοι» ή «Καλύδνια». Το όνομα Λέρος πιθανολογείται ότι προέρχεται από τη λέξη λεύρος που σημαίνει «ομαλός», «λείος», «γόνιμος» αναφερόμενος στα εδάφη της, σε αντίθεση με τη βραχώδη Κάλυμνο. Κατοικήθηκε από την 3η χιλιετία π.Χ., ενώ οι πρώτοι της κάτοικοι ήταν οι Κάρες, οι Λέλεγες, οι Φοίνικες και οι Κρήτες. Επιπρόσθετα, τα πρώτα δείγματα κατοίκησης στο νησί εντοπίστηκαν στο Παρθένι και τη Γούρνα.
Κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα, η Λέρος βρίσκεται κάτω από την πολιτική επιρροή της μητρόπολης της Μιλήτου και, παράλληλα, γνωρίζει μεγάλη πνευματική άνθηση. Με την εξάρτηση της Λέρου από τη Μίλητο, φαίνεται ότι συνδέονται τα οχυρωματικά έργα του 4ου αιώνα, το Παλαιόκαστρο στον Ξηρόκαμπο, καθώς και το έργο στο Παρθένι.
Επιπλέον, το νησί δέχτηκε μεγάλο κύμα εποίκων Δωριέων και τον 6ο αιώνα έφτασαν από τη Μίλητο Ίωνες, οι οποίοι με την εγκατάστασή τους έφεραν έναν νέο πολιτισμό. Το 454 π.Χ. η Λέρος καταλήφθηκε από τους Πέρσες, ενώ μετά την ήττα των Περσών, το νησί συμμετείχε ενεργά στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Στα επόμενα χρόνια, το νησί άλλαξε κυρίαρχους μέχρι να την απελευθερώσει από τους Πέρσες ο Μέγας Αλέξανδρος, η συμβολή του οποίου σηματοδότησε και το πέρασμα από την κλασική στην ελληνιστική εποχή, κάτι το οποίο επιβεβαιώνεται από τις επιτύμβιες στήλες, τα μακεδονικά ονόματα και τα νομίσματα. Επιπρόσθετα, υπάρχουν σπάνια βυζαντινά εκκλησιαστικά μνημεία, όπως: ο ναός του Ιωάννη του Θεολόγου στο Λακκί, ο Άγιος Ζαχαρίας στη Μερικιά, οι Άγιοι Απόστολοι στην Καμάρα, ο Άγιος Γεώργιος στο Παρθένι, η Παναγιά η Γουρλωμάτα και η βασιλική της Αγίας Βαρβάρας. Το 1314 οι Ιππότες του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου καταλαμβάνουν το νησί και το κυβερνούν δεσποτικά μέχρι το 1522. Παράλληλα, την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Λέρος διατήρησε ένα μικρό βαθμό αυτονομίας, ενώ όταν ξέσπασε η επανάσταση, οι Λέριοι συμμετείχαν ενεργά στη μάχη με ντόπιους οπλαρχηγούς (Κρασούζης, Τουρκομανώλης, αδελφοί Χατζημανώλη) και μέχρι το τέλος του 1830 έγινε τμήμα του Ελληνικού, όπως και όλα τα Δωδεκάνησα.
Επιπλέον, την περίοδο 1912 – 1943 τα Δωδεκάνησα πέρασαν στη δικαιοδοσία των Ιταλών. Μέσα σε αυτό το διάστημα στο νησί υλοποιούνται μεγάλα στρατιωτικά έργα και ανεγείρονται στρατιωτικές εγκαταστάσεις με στόχο, η Λέρος, να γίνει σημαντική ιταλική ναυτική και αεροναυτική βάση, εξαιτίας της θέσης της, αλλά και της μορφολογίας του προστατευμένου όρμου στο Λακκί. Το Λακκί αποτελεί ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα του ιταλικού ρασιοναλισμού, ενώ σήμερα βρίσκεται ανάμεσα στα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια της Μεσογείου. Ακόμα, κατά τη διάρκεια του Ιταλοτουρκικού πολέμου, στις 12 Μαΐου του 1912, με άγημα του πλοίου «Άγιος Μάρκος» υψώνεται στη Λέρο η ιταλική σημαία, ενώ στην ηγεσία του νησιού βρισκόταν ο υπολοχαγός Γκραμάτικα. Το διάστημα 1916 ως το 1918, οι Βρετανοί χρησιμοποιούσαν το νησί ως ναυτική βάση. Όμως, ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία του νησιού, ήταν η φονική «Μάχη της Λέρου» στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, όπου το νησί κινδύνεψε να καταστραφεί ολοσχερώς. Το νησί αυτό, αποτέλεσε τη μητέρα πατρίδα σημαντικών προσωπικοτήτων, όπως του μεγάλου ιστορικού Φερεκύδη που έζησε στους ελληνιστικούς χρόνους και του σκωπτικού ποιητή Δημόδοκου.
Εν κατακλείδι, η Λέρος έχει εξελιχθεί σε έναν δημοφιλή προορισμό, καθώς διαθέτει πανέμορφες παραλίες, γραφικούς οικισμούς και αξιοθέατα πνευματικού και ιστορικού ενδιαφέροντος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Λέρος: Το πιο κρυφό μυστικό του Αιγαίου, travel.gr, διαθέσιμο εδώ
