Της Μαρίας Καρέτσου,
Καθώς πλησιάζει η Παγκόσμια Ημέρα Νοσηλευτών (12 Μαΐου), αξίζει να γίνει αναφορά στους νοσηλευτές που εργάζονται στον χώρο της εντατικής, καθώς αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση. Η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας αποτελεί έναν ειδικό χώρο κάθε νοσοκομείου όπου παρέχονται υπηρεσίες επείγουσας και εντατικής θεραπείας και γι’ αυτό, εξάλλου, χαρακτηρίζεται και ως «το νοσοκομείο μέσα στο νοσοκομείο». Οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας διακρίνονται στις πολυδύναμες, οι οποίες μπορούν να αντιμετωπίσουν οποιοδήποτε περιστατικό και στις ειδικές, που κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με την περίσταση (παιδιατρικές, καρδιοχειρουργικές κ.ο.κ.).
Ο χώρος της Μ.Ε.Θ:
Αρχικά, είναι σημαντικό να σημειωθεί πως κάθε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας θα πρέπει κατασκευαστικά να πληροί ορισμένα βασικά κριτήρια, προκειμένου το προσωπικό να εκτελεί το έργο του χωρίς περαιτέρω δυσκολίες, αλλά και οι ασθενείς να λαμβάνουν τη μέγιστη δυνατή φροντίδα σε έγκαιρο χρονικό διάστημα. Επομένως, ο χώρος της Μ.Ε.Θ. αν και θα πρέπει να βρίσκεται κοντά στο τμήμα επειγόντων περιστατικών, στη χειρουργική και την αίθουσα ανάνηψης, θα πρέπει ταυτόχρονα, να απέχει από τους υπόλοιπους χώρους του νοσοκομείου. Η διέλευση του προσωπικού καθώς και η μεταφορά των ασθενών θα πρέπει να γίνεται από διαφορετική είσοδο απ’ ότι των επισκεπτών. Το δάπεδο πρέπει να είναι ενιαίο και να μην υπάρχουν υψομετρικές διαφορές προκειμένου να μπορούν να διέρχονται όλα τα μηχανήματα, αλλά και να μην επιδεινώνεται η κατάσταση ενός ασθενή που βρίσκεται ήδη σε πόνο.
Εξίσου σημαντικό κρίνεται να υπάρχει εύκολη πρόσβαση στο κρεβάτι του ασθενούς και όλες οι παροχές να βρίσκονται στα πλάγια του κρεβατιού, αλλά διατηρώντας μία απόσταση από αυτό ώστε να μην παρεμποδίζεται η νοσηλεία του ασθενούς και να εκτελούνται οι ιατρικές πράξεις άμεσα.
Κριτήρια εισαγωγής των ασθενών στη ΜΕΘ:
Όπως είναι γνωστό, στην Ελλάδα οι κλίνες στην εντατική δεν επαρκούν για όλους τους ασθενείς, γι’ αυτό θα πρέπει το προσωπικό να αξιολογεί πολύ προσεκτικά τα άτομα που εισάγονται στη ΜΕΘ, καθώς και να γίνεται συνεχώς επαναξιολόγηση, ώστε να μην παραμένει κανείς περισσότερο από τον αναγκαίο χρόνο και στερεί τη θέση από κάποιον άλλον που βρίσκεται σε πολύ κρίσιμη κατάσταση. Έτσι, λόγω των συνθηκών που επικρατούν, αντενδείξεις για την εισαγωγή κάποιου στη ΜΕΘ αποτελούν τα άτομα χωρίς προσδόκιμο επιβίωσης, οι οποίοι προβλέπεται ότι θα καταλήξουν σύντομα μετά την εισαγωγή τους, καθώς και όσοι χρειάζονται μόνο παρακολούθηση και προβλέπεται να επιβιώσουν, ακόμα κι αν δεν εισαχθούν σε ΜΕΘ.
Από την άλλη, όσον αφορά τα κριτήρια εισαγωγής, η βασική αρχή είναι να εισάγονται ασθενείς με προοπτική επαρκούς βελτίωσης της παθολογικής τους κατάστασης, οι οποίοι είτε βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση, είναι αιμοδυναμικά ασταθείς και χρειάζονται μηχανική υποστήριξη, είτε είναι ασταθείς και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να εμφανίσουν επιπλοκές και να χρειαστεί άμεση παρέμβαση (π.χ. διασωλήνωση).
Τα καθήκοντα των νοσηλευτών στην ΜΕΘ
Η Εντατική είναι ένας ιδιαίτερα απαιτητικός χώρος, καθώς εκεί στεγάζονται οι βαρέως πάσχοντες ασθενείς κι αυτό συνεπάγεται με αυξημένα καθήκοντα του προσωπικού, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες αυτών των ασθενών. Όσον αφορά στους νοσηλευτές, για την παροχή αποτελεσματικής φροντίδας, οφείλουν αρχικά να παρακολουθούν τα ζωτικά σημεία και τα αποβαλλόμενα ούρα ανά μία ώρα, την κεντρική φλεβική πίεση, όπως και το ισοζύγιο υγρών ανά βάρδια, καθώς και να χορηγούν τα φάρμακα σύμφωνα πάντα με τις ιατρικές οδηγίες. Χρειάζεται, επίσης, να ελέγχουν τον κορεσμό του οξυγόνου στο αρτηριακό αίμα κάθε 4 ώρες, προκειμένου να αξιολογείται η αναπνευστική λειτουργία του ασθενούς και σε περίπτωση διασωλήνωσης, να υπολογίζονται, αντίστοιχα, οι ποσότητες οξυγόνου που θα χορηγηθούν. Αυτό επιτυγχάνεται με τη λήψη αίματος. Ακόμα, είναι σημαντικό να διατηρούν καθαρό και περιποιημένο το δέρμα των ασθενών αφενός για αισθητικούς και ηθικούς λόγους, αφετέρου για να προληφθούν τυχόν κατακλίσεις και εξανθήματα.
Κομβικής σημασίας κρίνεται ο έλεγχος, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, του βαθμού καταστολής. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από παραγωγή ερεθισμάτων, όπως λεκτικά ή σωματικά (π.χ. έλεγχος των αντανακλαστικών). Η πλειοψηφία των ασθενών που βρίσκονται στη ΜΕΘ είναι διασωληνωμένοι, επομένως το νοσηλευτικό προσωπικό θα πρέπει να το περιποιείται και να ελέγχει για τυχόν ανωμαλίες μία φορά την ημέρα, προκειμένου να μη μεταδοθεί κάποιο ενδονοσοκομειακό μικρόβιο στον ασθενή. Σε περίπτωση κάποιου τραύματος λόγω ατυχήματος, ισχύουν οι ίδιες προϋποθέσεις. Εξίσου σημαντική κρίνεται και η περιποίηση καθετήρων-παροχετεύσεων, που εφαρμόζονται οι ίδιες αρχές.
Επαγγελματική εξουθένωση (burnout) των νοσηλευτών
Όλοι έχουμε ακουστά για το λεγόμενο burnout. Τα αίτια που οδηγούν κάποιον σε αυτό το σημείο είναι το υπερβολικό άγχος για μεγάλο χρονικό διάστημα για το επάγγελμα του συνδυαστικά με την πολύωρη εργασία και έχει ως αποτέλεσμα το άτομο να αποστασιοποιείται, να ταλαιπωρείται καθημερινά από κακή ψυχολογική διάθεση και να μην μπορεί να συγκεντρωθεί καθόλου εύκολα. Το κυκλικό ωράριο, οι διπλές βάρδιες, ο υπέρογκος φόρτος εργασίας καθώς και η έλλειψη προσωπικού, αποτελούν παράγοντες που ευνοούν την επαγγελματική εξουθένωση των νοσηλευτών και κυρίως της Μ.Ε.Θ., κι αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο και στους ασθενείς, πέρα από τους ίδιους του νοσηλευτές, καθώς δε λαμβάνουν την καταλληλότερη φροντίδα.
Η αντιμετώπιση του burnout είναι αρκετά δύσκολη και χρονοβόρα, γι’ αυτό και θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην πρόληψη. Όταν κάποιος εντοπίσει σημάδια επαγγελματικής εξουθένωσης στον εαυτό του, θα πρέπει να μη διστάσει να ζητήσει βοήθεια τόσο στον χώρο εργασίας του όσο κι εκτός, και να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στο πρόγραμμα του ύπνου του. Όσο παραμένει κάποιος ακίνητος, θα εξακολουθεί να νιώθει εξαντλημένος, επομένως θα πρέπει να κάνει ήπια έως μέτρια έντασης άσκηση για λίγα λεπτά καθημερινά και να εντάξει στην διατροφή του αντιφλεγμονώδη τρόφιμα, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά.
Τα παραπάνω βήματα σίγουρα τα έχουμε ακούσει να συστήνονται ως αντιμετώπιση σε αρκετές περιπτώσεις και η αποτελεσματικότητα τους αμφισβητείται από πολλούς. Πράγματι, όμως, μια ισορροπημένη διατροφή, η καλή ποιότητα ύπνου και γενικότερα η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, έχει αποδειχθεί ουκ ολίγες φορές πως αποτελεί την ασπίδα του οργανισμού έναντι ποικίλων καταστάσεων.
Επισκόπηση
Παρόλο που κάθε ειδικότητα που στελεχώνει το προσωπικό της εντατικής διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα κάθε ασθενούς, το νοσηλευτικό προσωπικό αποτελεί τον συνδετικό κρίκο μεταξύ της διεπιστημονικής ομάδας. Γι’ αυτό, θα πρέπει οι νοσηλευτές να είναι κατάλληλα καταρτισμένοι για τον χώρο, να είναι μονίμως σε εγρήγορση και να μην παραλείπουν την ενημέρωσή τους για τις καινούριες εξελίξεις του χώρου. Παράλληλα, θα πρέπει να παίρνουν τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να μην εξουθενωθούν, καθώς αυτό θα έχει επίπτωση τόσο στην απόδοση τους όσο και στην πορεία του ασθενούς. Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της μονάδας, όμως, υπάρχουν σίγουρα ορισμένα θέματα που πρέπει να διευθετηθούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Urden, S., Stacy, K. and Lough M.(2018). Προτεραιότητες στην εντατική νοσηλευτική φροντίδα υγείας. Αθήνα: BROKEN HILLS PUBLISHERS LTD
- What is nurse burn out? How to prevent. American Nurse Association. Διαθέσιμο εδώ
