Της Αρετής Σαραλέκου,
Οι τρομοκρατικές επιθέσεις είναι ένα φλέγον ζήτημα, το οποίο έχει διάρκεια στον χρόνο. Μέχρι τώρα, τον Απρίλιο του 2024, έχουν καταγραφεί 21 τρομοκρατικές επιθέσεις από την αρχή της χρονιάς, με την επίθεση στον συναυλιακό χώρο στην Ρωσία να ξεχωρίζει λόγω του μεγάλου αριθμού θυμάτων. Μία χώρα που, επίσης, έχει υποστεί πολλές ανάλογες επιθέσεις και συνεχίζει να ταλανίζεται από εξτρεμιστικές ισλαμιστικές τρομοκρατικές οργανώσεις είναι η Νιγηρία λόγω της δράσης της Μπόκο Χαράμ.
Η Μπόκο Χαράμ (ή με το επίσημο όνομα Jama’atu Ahlis Sunna Lidda’Awati Wal-Jihad) αποτελεί, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, μία εξτρεμιστική ισλαμιστική τρομοκρατική οργάνωση, η οποία δραστηριοποιείται κυρίως στη βόρεια Νιγηρία, αλλά έχει επιτεθεί και σε γειτονικά κράτη, όπως το Τσαντ, τον Νίγηρα και το Καμερούν. Μπόκο Χαράμ, σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, σημαίνει «η δυτική παιδεία απαγορεύεται», καθώς στην τοπική γλώσσα Χάουσα «χαράμ» (λέξη αραβικής καταγωγής) σημαίνει το απαγορευμένο ή αμαρτία και η λέξη «μπόκο» δηλώνει το ψεύτικο ή μη αυθεντικό και λέγεται ότι συνδέεται με την δυτική εκπαίδευση που έφεραν οι αποικιοκράτες στις αποικίες τους στην Αφρική. Από την ετυμολογία της ονομασίας τους, λοιπόν, μπορούμε να αντιληφθούμε πολλά και για την ιδεολογία και τους στόχους τους.
Η Μπόκο Χαράμ πιστεύει πως η Κυβέρνηση μαζί με την πολιτική και θρησκευτική ελίτ της Νιγηρίας είναι διεφθαρμένη και απορρίπτει τον δυτικό και κοσμικό τύπο διακυβέρνησης του κράτους, επιχειρώντας την ολιστική εφαρμογή του ισλαμικού νόμου («σαρία»). Έτσι, στοχοποιούν εκκλησίες, μεμονωμένα άτομα με μη μουσουλμανικές αντιλήψεις, αστυνομικά τμήματα, διοικητικά κτήρια, εφημερίδες και τράπεζες. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η Νιγηρία είναι η πιο κατοικημένη χώρα στην Αφρική με περίπου 230 εκατομμύρια κατοίκους, από τους οποίους οι μισοί είναι μουσουλμάνοι και κατοικούν κυρίως βόρεια και οι υπόλοιποι χριστιανοί και κατοικούν κυρίως νότια.
Η Μπόκο Χαράμ ιδρύθηκε το 2002 από τον Μοχάμεντ Γιουσούφ και από το 2009 έχει διαπράξει αμέτρητες δολοφονίες και μεγάλης κλίμακας επιθέσεις. Η πρώτη καταγεγραμμένη επίθεση έγινε τον Δεκέμβριο του 2003, με 200 περίπου εμπλακόμενους σε πολλά αστυνομικά τμήματα στην πόλη Γίομπε κοντά στα σύνορα με τον Νίγηρα. Η μεγάλη, όμως, εξέγερση έγινε τον Ιούλιο του 2009, όταν η οργάνωση σκότωσε δεκάδες αστυνομικούς και στην προσπάθεια δίωξης τους συμμετείχε και ο στρατός, με αποτέλεσμα τον θάνατο 700 μελών της Μπόκο Χαράμ και τη σύλληψη του Μοχάμεντ Γιουσούφ. Επίσης, ο αναπληρωτής του Αμπουμπακάρ Σεκάου είχε σκοτωθεί σύμφωνα με φήμες που κυκλοφορούσαν. Λίγο αργότερα, ο Γιουσούφ μαζί με άλλους αρχηγούς της ομάδας σκοτώθηκαν από την αστυνομία. Μετά από το συγκεκριμένο περιστατικό η Μπόκο Χαράμ έμεινε ανενεργή αλλά όχι για πολύ.
Τον Ιούλιο του 2010, δημοσιεύτηκε βίντεο στο οποίο ο Σεκάου, που υποτίθεται είχε αποβιώσει τον προηγούμενο χρόνο, αναλάμβανε την αρχηγεία της Μπόκο Χαράμ και υποσχέθηκε εκδίκηση για τον θάνατο του Γιουσούφ και των άλλων μελών της οργάνωσης. Από τον Σεπτέμβριο του 2010 μέχρι τον Νοέμβριο του επόμενου έτους, η Μπόκο Χαράμ επιτέθηκε σε φυλακή με τον θάνατο 5 ατόμων και την απόδραση 700 κρατουμένων και τοποθέτησε αυτοσχέδιες εκρηκτικές μηχανές σε στρατώνες, αγορές, εκκλησίες, δυνάμεις ασφαλείας με αποτέλεσμα τον θάνατο πάνω από 110 ατόμων. Ακόμα οργανώθηκε επίθεση με στόχο τα γραφεία του Ο.Η.Ε. στην Αμπούτζα, την πρωτεύουσα της Νιγηρίας, με βόμβα πάνω σε αυτοκίνητο, η οποία σκότωσε 23 άτομα και τραυμάτισε άλλα 75.
Το περιστατικό, όμως, που συγκλόνισε όλον τον κόσμο ήταν αυτό που έλαβε χώρα την 14η Απριλίου 2014, όταν η Μπόκο Χαράμ απήγαγε από οικοτροφείο από το Τσίμπο της περιοχής Μπόρνο 276 κορίτσια. Τα νέα διαδόθηκαν γρήγορα και ξεκίνησε καμπάνια στα social media με το όνομα #BringBackOurGirls. Περίπου 20 μέρες αργότερα δημοσιεύτηκε βίντεο με τον Σεκάου να δηλώνει πως απήγαγε τα κορίτσια μετά από εντολή του Αλλάχ και με σκοπό να τα πουλήσει. Μέσα σε 10 μέρες μετά από τη δημοσίευση του βίντεο οι επιθέσεις που ακολούθησαν στοίχισαν τη ζωή σε 400 άτομα και το Συμβούλιο Ασφαλείας προχώρησε στην προσθήκη της Μπόκο Χαράμ στην λίστα κυρώσεων μαζί με άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις. Παρά μία φενάκη κατάπαυση πυρός, οι επιθέσεις συνεχίστηκαν μεγαλώνοντας τρομακτικά τον αριθμό των νεκρών, των θυμάτων απαγωγής και των φυγάδων μέχρι το τέλος του 2014. Τον Μάρτιο του 2015, η Μπόκο Χαράμ ορκίζεται πίστη στην τρομοκρατική οργάνωση ISIS.
Οι σφαγές, τα βίντεο εκτελέσεων, οι επιθέσεις με αυτοσχέδιες βόμβες, οι απαγωγές συνεχίζονται μέχρι το 2016. Τον Μάιο του 2016 το CNN δημοσιεύει βίντεο, όπου φαίνονται μερικά από τα κορίτσια που είχε απαγάγει η Μπόκο Χαράμ το 2014, το οποίο έστειλε η ίδια η οργάνωση ως δείγμα ζωής για την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την ελευθέρωση τους. Η Αμίνα Αλί ήταν η πρώτη από τα 276 κορίτσια που αφέθηκε ελεύθερη μετά από 2 χρόνια κράτησης. Σταδιακά πολλά από τα κορίτσια αφέθηκαν ελεύθερα και άλλα δραπέτευσαν μέσα σε ένα διάστημα 3 ετών. Ωστόσο, μερικά συνεχίζουν να βρίσκονται υπό κράτηση μέχρι σήμερα. Τον Απρίλιο του 2024, 10 χρόνια μετά από αυτό το τραγικό γεγονός, διασώθηκε ακόμα μία γυναίκα, μία από τα 276 κορίτσια του Τσίμπο. Ακόμη και μετά τον θάνατο του Σεκάου, από διαταγή του Ισλαμικού κράτους, οι επιθέσεις και οι απαγωγές συνεχίζουν. Τον Δεκέμβριο του 2023 σκοτώθηκαν 160 άτομα σε επιθέσεις στην κεντρική Νιγηρία.
Η Μπόκο Χαράμ έχει σημαδέψει τη Δυτική Αφρική με τις βίαιες επιθέσεις και τις απαγωγές. Η κατανόηση των κινήτρων και των τακτικών της δράσης της δεν είναι μόνο ένα βήμα προς την ανάλυση της σύγχρονης τρομοκρατίας, αλλά και ένας προβληματισμός για την ασφάλεια και την ειρήνη σε παγκόσμιο επίπεδο. Καθώς ο κόσμος εξελίσσεται και οι διεθνείς σχέσεις γίνονται ολοένα και πιο περίπλοκες, η σημασία της αντιμετώπισης τρομοκρατικών οργανώσεων όπως η Μπόκο Χαράμ είναι πιο κρίσιμη από ποτέ. Έτσι, η διεθνής κοινότητα πρέπει να εργαστεί από κοινού για την ανάπτυξη πολιτικών και στρατηγικών που θα περιορίζουν την τρομοκρατική δραστηριότητα, θα προστατεύουν τους αθώους πολίτες και θα συμβάλλουν στην επίτευξη μίας μακροχρόνιας ειρήνης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “Chibok Girls”: Ten Years on and Boko Haram Still Thrives, Australian Institute of International Affairs, διαθέσιμο εδώ
- Boko Haram ‘to sell’ Nigeria girls abducted from Chibok, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Who, What, Why: Exactly what does the phrase Boko Haram mean?, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Did you know… Boko Haram in Nigeria, US Commission on International Religious Freedom, διαθέσιμο εδώ
- Boko Haram leader killed on direct orders of Islamic State, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Boko Haram, Britannica, διαθέσιμο εδώ
- Nigerian woman rescued 10 years after kidnap by Boko Haram in Chibok, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- At least 160 dead and 300 wounded after attacks by armed gangs in Nigeria, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
