Της Πωλίνας Παλλιεράκη,
Στις 15 Νοεμβρίου, ο παγκόσμιος πληθυσμός έφτασε πέρα από τα 8 δισεκατομμύρια άτομα. Αυτή η άνοδος από τα 7 στα 8 δισεκατομμύρια έγινε σε μόλις 12 χρόνια, αναζωπυρώνοντας ανησυχίες για τις επιπτώσεις της γρήγορης αύξησης του πληθυσμού, όπως οι ελλείψεις σε τρόφιμα, η υψηλή ανεργία, η εξάντληση των φυσικών πόρων και η περιβαλλοντική υποβάθμιση. Ωστόσο, η πιο σοβαρή πρόκληση είναι η γήρανση του πληθυσμού, ενώ ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού έχει επιβραδυνθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες και αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται. Παρά την πρόβλεψη ότι η Ινδία θα ξεπεράσει την Κίνα το 2023 ως η πιο πολυπληθής χώρα στον κόσμο, ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του πληθυσμού της αναμένεται να είναι στο 0,7% για την περίοδο 2020-2040, κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο του 0,8%. Παρά την πανδημία του κορονοϊού, η επίδρασή της στον παγκόσμιο πληθυσμό ήταν ελάχιστη, παρότι υπήρξαν περίπου 15 εκατομμύρια άμεσοι και έμμεσοι θάνατοι σχετιζόμενοι με αυτή, καθώς και μια μικρή μείωση του προσδοκώμενου μέσου όρου ζωής κατά περίπου δύο χρόνια στα πρώτα δύο χρόνια της εμφάνισής της.
Η ταχύτητα αύξησης του πληθυσμού διαφέρει σημαντικά ανάλογα με τη χώρα, το εισόδημα και τη γεωγραφική περιοχή. Οι χώρες με χαμηλό εισόδημα και η Αφρική εμφανίζουν υψηλές τάσεις ανάπτυξης, ενώ οι μεσαίες και κυρίως, οι υψηλότερες εισοδηματικές χώρες, κυρίως στην Ευρώπη, παρουσιάζουν μειωμένες τάσεις. Η γήρανση του πληθυσμού είναι η κύρια δημογραφική τάση παγκοσμίως, λόγω της μείωσης της γονιμότητας και της αύξησης της προσδόκιμης διάρκειας ζωής, καθώς και του γεγονότος ότι ο μεγαλύτερος αριθμός ατόμων πλησιάζει τη τρίτη ηλικία. Αυτές οι μεταβολές προβλέπουν μια πολυσύνθετη σειρά προκλήσεων στους τομείς της υγείας, της κοινωνίας και της οικονομίας τα προσεχή χρόνια.
Η αντιμετώπισή τους θα απαιτήσει βαθιές μεταβολές στον τρόπο ζωής, στις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, στις θεσμικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις και στην τεχνολογική καινοτομία. Ωστόσο, εάν παρατηρηθεί αδράνεια, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές: μείωση του εργατικού δυναμικού, που θα πρέπει να αντιμετωπίσει την αυξημένη πίεση, λόγω του αυξημένου αριθμού συνταξιούχων, αύξηση των ασθενειών, λόγω γήρανσης και του συνακόλουθου υψηλού κόστους περίθαλψης, καθώς επίσης και μείωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων, λόγω έλλειψης ανθρώπινων, οικονομικών και θεσμικών πόρων. Η δημογραφική αλλαγή, συνήθως προβάλλεται ως μια εξέλιξη που συμβαίνει σταδιακά, περισσότερο παρά ως επαναστατική, ειδικά σε σύγκριση με άλλους σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την κοινωνική και οικονομική ευημερία, όπως οι πανδημίες, οι εμφύλιες και διακρατικές συγκρούσεις, καθώς και οι τεχνολογικές αλλαγές.
Οι εφικτοί στόχοι για τη δημογραφική ετοιμότητα περιλαμβάνουν τη βελτίωση της αναπαραγωγικής υγείας και την ενίσχυση του ανθρώπινου και φυσικού κεφαλαίου των πολιτών, καθώς και την προώθηση της υγιούς γήρανσης. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προτείνει συγκεκριμένα πρότυπα, όπως η εκτέλεση 150-300 λεπτών μέτριας αερόβιας σωματικής δραστηριότητας την εβδομάδα για ενήλικες ηλικίας 18-64 ετών και η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας με γυμναστική και ενδυνάμωση τρεις ημέρες την εβδομάδα για τους ενήλικες άνω των 65 ετών, για να επιτευχθεί η υγιής γήρανση. Δυστυχώς, παρά τις προσπάθειες, ένας στους τέσσερις ενήλικες παγκοσμίως δεν πληροί αυτά τα πρότυπα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΥ για το 2020.
Η προκλητική δυναμική της γήρανσης του πληθυσμού επιβάλλει την ανάγκη για προβληματισμό και δράση σε πολλαπλά μέτωπα. Είναι αναγκαίο να αντιληφθούμε την πολυπλοκότητα των προκλήσεων που προκύπτουν, από τη μείωση του εργατικού δυναμικού έως την αύξηση του κόστους περίθαλψης. Ωστόσο, η πρόκληση αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί με προορατική πολιτική δράση και καινοτόμες λύσεις. Επενδύσεις στην υγεία, την εκπαίδευση και τη τεχνολογία μπορούν να διαμορφώσουν ένα πιο ενδελεχές πλαίσιο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της γήρανσης, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή και προωθώντας την κοινωνική δικαιοσύνη. Με προορατική και συντονισμένη δράση, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα πιο ανθρώπινο, ισότιμο και βιώσιμο μέλλον για όλες τις γενιές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η μεγάλη πρόκληση της γήρανσης του πληθυσμού, kathimerini.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Δημογραφική πρόβλεψη της γήρανσης του πληθυσμού σε Ελλάδα και Κύπρο: μια μεγάλη πρόκληση για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του μεσογειακού συστήματος υγείας και πρόνοιας, gerolib.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Official Journal of the European Union, eur-lex.europa.eu. Διαθέσιμο εδώ
