Της Άννας – Νικολέτα Γρίβα,
«Η Αθήνα βρίσκεται υπό την τυραννία των Πεισιστρατιδών. Ο Ίππαρχος, έχοντας αποπλανήσει την αδελφή του Αρμόδιου, έχει συνάψει ερωτική σχέση μαζί της. Ο Αρμόδιος […] σκοτώνει την αδελφή του και σκοπεύει να ολοκληρώσει την εκδίκησή του με τον φόνο του τυράννου. Θεωρώντας την απόφαση αυτή βεβιασμένη και καταδικασμένη σε αποτυχία, ο Αριστογείτων πείθει τον φίλο του […] να συνωμοτήσουν μαζί με άλλους δημοκρατικούς για την ανατροπή της τυραννίας. Ο Ιππίας, που παρότι συμβασιλεύει με τον αδελφό του, εποφθαλμιά την εξουσία αποκλειστικά για τον εαυτό του, εμφανίζεται ως φίλος των συνωμοτών και πρόθυμος να τους βοηθήσει να πραγματοποιήσουν τον σκοπό τους. Συγχρόνως πληροφορεί τους δύο φίλους ότι ο Ίππαρχος, φοβούμενος συνομωσία εναντίον του, έχει αποφασίσει τον θάνατό τους».
Αυτή είναι η υπόθεση της ημιτελούς τραγωδίας Ιππίας, παραλλαγή της ομώνυμης ιστορίας του Θουκυδίδη, που έχει συγγράψει ο Ανδρέας Κάλβος, και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Το έργο αυτό αποτελεί έκπληξη για πολλούς, αφού ο Κάλβος είναι γνωστός σε όλους μας απ’ τα μαθητικά θρανία για τα υπέροχα πατριωτικά του ποιήματα, γραμμένα σε απλή καθαρεύουσα, με γνωστότερο ίσως το έργο του Εις τον Ιερόν Λόχον. Αυτό, όμως, που πολλοί δεν γνωρίζουν —όπως ούτε εγώ γνώριζα πριν διαβάσω το βιβλίο— είναι ότι εκτός από ποιήματα, κατά τη μακροχρόνια παραμονή του στην Ιταλία συνέγραψε θεατρικά έργα, που βρέθηκαν μαζί με άλλα άγνωστα κείμενά του στη Μπολόνια και μελετήθηκαν από τον σπουδαίο ελληνιστή Μάριο Βίττι, αλλά και ότι ήταν θερμός επαναστάτης και οπαδός της Συνταγματικής Δημοκρατίας.
Επομένως, είναι λογικό η ιστορία του Ιππία και του Ίππαρχου, των γιων του Πεισίστρατου, αλλά και του Αρμόδιου και του Αριστογείτονα, που στην πραγματική ιστορία απάλλαξαν την Αθήνα από τους τυράννους, να είναι ιδιαίτερα ελκυστική στον Κάλβο, ο οποίος θεωρούσε ότι η απόλυτη μοναρχία είναι τυραννίδα, και είχε κάνει σκοπό της ζωής του την άρνηση της απόλυτης εξουσίας οποιουδήποτε μονάρχη. Μέσα απ’ την πολύ ενδιαφέρουσα μετάφραση του Νάσου Βαγενά, γίνεται κατανοητό ότι αν η δική του εκδοχή του έργου είχε πάρει την τελική της μορφή, θα ήταν μία συγκλονιστική τραγωδία, στο τέλος της οποίας ο κακούργος Ιππίας καταφέρνει να επικρατήσει επί των τυραννοκτόνων, του δικαίου και της λογικής, παρασέρνοντας μαζί του και τον λαό, που σαν μάζα υποτάσσεται στο τυραννικό του θέλημα. Με αυτόν τον τρόπο, ο Κάλβος επιχειρεί να καταδείξει τη δύναμη της τυραννίας, αλλά και της μαζοποίησης.
Όσον αφορά τα λογοτεχνικά στοιχεία, αξίζει θεωρώ να σημειωθεί ότι ο Κάλβος ακολουθεί αυστηρά το πρότυπο των μεγάλων θεατρικών συγγραφέων της εποχής, Alfieri και Foscolo, σύμφωνα με τους οποίους πριν γραφτεί σε στίχους η κάθε σκηνή του έργου, πρέπει να συντεθεί μία πλήρης παρουσίαση του σκοπού, του στόχου και των δευτερευόντων στοιχείων σε απλή πρόζα, πεζό δηλαδή θεατρικό λόγο. Επιπλέον, η έκδοση αυτή είναι ιδιαίτερα φροντισμένη, με έναν εκτενή πρόλογο, που παρουσιάζει τις νόρμες σύνθεσης ενός θεατρικού έργου την εποχή της συγγραφής του και οδηγεί ομαλά στην κατανόηση της περιπεπλεγμένης πλοκής του Ιππία. Τέλος, δεν γνωρίζω πώς φαίνεται η γλώσσα στο πρωτότυπο, στη μετάφραση όμως έχει όλη τη δύναμη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, μέσα από νεότερη σκηνοθετική ματιά.
