Της Εφραιμίας Μπαρμπαρή,
Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, η θεατρική παράσταση Η άνοδος του Αρτούρο Ούι συνεχίζει να εντυπωσιάζει τους θεατές από τη σκηνή του θέατρου Ark. Η μοναδική αυτή παράσταση, σε σκηνοθεσία του Άρη Μπινιάρη, βασίζεται στο ομώνυμο θεατρικό του σπουδαίου Γερμανού συγγραφέα Μπέρτολτ Μπρεχτ του 1941. Το έργο συνεχίζει μέχρι και σήμερα να σοκάρει, αλλά και να προβληματίζει τους θεατές.
Μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο απελπισίας και ανασφάλειας, στο Σικάγο του 1920, ο εύκολα χειραγωγήσιμος όχλος αναζητεί καινούριο «Μεσσία». Σ’ αυτήν τη σκοτεινή περίοδο εμφανίζεται μέσα από το δεύτερο σπίτι του, τους υπονόμους, ο Αρτούρο Ούι, ως ο σωτήρας του λαού. Η δραστηριότητά του, από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής του, είναι αμφιλεγόμενη: χειραγωγεί τον αξιοσέβαστο γέρο Ντόγκσμπαροου και δολοφονεί όποιον μπαίνει εμπόδιο στον δρόμο του, ακόμα και τους φίλους του. Τα καταφέρνει, όμως, και ανεβαίνει στην εξουσία. Τότε, είναι ξεκάθαρο πως οι προθέσεις του μόνο καλές δεν είναι: κυριαρχούν στην πόλη το έγκλημα, η διαφθορά, οι δωροδοκίες, οι συμμορίες, οι ξυλοδαρμοί, οι δολοφονίες και η τρομοκρατία.
Βασικό θέμα που πραγματεύεται το έργο είναι ο φασισμός και οι λόγοι που οδηγούν στην άνοδό του. Συνδυάζει άψογα την εποχή που γράφτηκε, την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μια εποχή στην οποία κυριαρχούσε η Ναζιστική Γερμανία, με τη δεκαετία του 1920, όταν και οι gangsters είχαν τον έλεγχο των δρόμων. Ο Χίτλερ παραλληλίζεται με τον άψυχο, αμοραλιστή γκάνγκστερ Αρτούρο Ούι, ο οποίος εκμεταλλευόμενος τη γενικότερη απογοήτευση του λαού, καταφέρνει με δόλιους τρόπους να ανέβει στην εξουσία.
Μπορεί το alter ego του Αρτούρο Ούι να είναι ο Χίτλερ, όμως μέσα από τον ήρωα αυτόν βλέπουμε κι άλλες ιδιαίτερες ιστορικές προσωπικότητες. Αρχικά, τον πασίγνωστο γκάνγκστερ Αλ Καπόνε, αλλά και τον βασιλιά Ριχάρδο Γ’, τον οποίο αντιγράφει ως προς τον τρόπο με τον οποίο εξαπατά τα θύματά του. Παράλληλα, όμως, παρατηρούνται και στοιχεία από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, αφού ο Ούι εκφωνεί τον λόγο του Μάρκου Αντώνιου από τον Ιούλιο Καίσαρα.
Ο Άρης Μπινιάρης καταφέρνει το κλασικό έργο του Μπρεχτ να το επαναπροσδιορίσει και να το επανατοποθετήσει με νοήματα στον 21ο αιώνα, κάνοντάς το πιο επίκαιρο, αφού δεν είναι απλά μια κριτική προς τον ναζισμό επί Χίτλερ, καθώς θέτει και έναν γενικότερο προβληματισμό προς το νεοναζιστικό κίνημα. Ο Μπινιάρης, επίσης, ακολουθεί πιστά τη θεωρία του Μπρεχτ για το θέατρο, ότι δεν πρέπει να είναι διδακτικό, αλλά «αφύπνισης», κάτι που καταφέρνει μέσω διαφόρων στοιχείων, όπως ο γελωτοποιός-αφηγητής, η ιδιαίτερη και πλήρως συγχρονισμένη κίνηση των σωμάτων των ηρώων σαν χορογραφία και τα εμβόλιμα τραγούδια. Έτσι, η αισθητική αυτή παράσταση εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια του κοινού ως μια γκροτέσκα μασκαράτα.
Αναφορικά με την αισθητική του έργου, ο σκηνοθέτης δημιουργεί μια οπτική εικόνα στους ήρωες του Μπρεχτ, η οποία τους συστήνει εκ νέου στο κοινό, δημιουργώντας ένα άλλο σύμπαν, αλλά και τη γέννηση ενός τέρατος, ως αποτέλεσμα της εποχής. Η όψη των ηρώων σίγουρα θα εντυπωσιάσει τον θεατή, αφού πρόκειται για εξπρεσιονιστικές φιγούρες, οι οποίες κάτω από τον απόκοσμο φωτισμό φαίνονται εφιαλτικές. Έχουν rock και punk στοιχεία, τα ρούχα τους παραπέμπουν σε καμπαρέ του Βερολίνου το 1930 και η μουσική της παράστασης κάνει το ιδιαίτερο ύφος της ακόμα πιο επικό.
Το cast των ηθοποιών είναι τρομερό. Η ερμηνεία του πρωτοστάτη Γιώργου Χρυσοστόμου, ο οποίος ενσαρκώνει τον Αρτούρο Ούι, είναι πράγματι αξιοθαύμαστη. Καταφέρνει να αποδώσει με μεγάλη ακρίβεια και εκφραστικότητα τη μανία του ήρωα να ανέβει στην εξουσία πάση θυσία. Μέσα από την ερμηνεία του δημιουργεί ένα πλάσμα απάνθρωπο και απεχθές, ένα φασιστικό έκτρωμα, το οποίο προκαλεί στον θεατή δέος, αλλά και αποτροπιασμό.
Παράλληλα, το υπόλοιπο cast που τον πλαισιώνει (Μιχάλης Βαλάσογλου, Κώστας Κορωναίος, Δαυίδ Μαλτέζε, Μαρία Παρασύρη, Αλεξία Σαπρανίδου, Φοίβος Συμεωνίδης), με τις εξαιρετικές τους ερμηνείες, αποπνέει μια ζωώδη διάθεση. Τα χαρακτηριστικά αυτής της ενέργειας είναι η περίεργη στάση του σώματος, ο αλλοιωμένος λόγος και οι άναρθρες κραυγές. Όλα αυτά στη διάρκεια του έργου γίνονται όλο και πιο έντονα, παρουσιάζοντας την παρακμή του ανθρώπου στις πρωτόγονες μορφές του, σ’ ένα είδος υπάνθρωπου με κατώτερα ένστικτα.
Το ερώτημα είναι ένα: αξίζει να δείτε εσείς αυτήν την παράσταση; Η απάντηση είναι πως ναι! Αν θέλετε να δείτε κάτι διαφορετικό, το οποίο θα σας προβληματίσει και θα σας κάνει να σκεφτείτε, τότε πρέπει και εσείς να βρείτε ένα εισιτήριο για αυτήν τη μοναδική παράσταση σε σκηνοθεσία του Άρη Μπινιάρη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Η άνοδος του Αρτούρο Ούι»: Οι εφιάλτες του Μπρεχτ εξακολουθούν να στοιχειώνουν, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η άνοδος του Αρτούρο Ούι, athinorama.gr, διαθέσιμο εδώ
