Της Ανδριάνας Κοντού,
Την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου 2024, στις 03:00 τα ξημερώματα, αλλάξαμε ώρα, πηγαίνοντας μπροστά τους δείκτες των ρολογιών στις 04:00, ώστε να ξεκινήσει η θερινή ώρα. Τι σημαίνει, στην πραγματικότητα, αυτό; Πέρα από λιγότερο ύπνο για… τους υπναράδες και λιγότερη διασκέδαση για τη νεολαία, πρόκειται για ένα μέτρο που συμβάλλει στην εξοικονόμηση της ενέργειας, η οποία βοηθά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στη γενικότερη προστασία του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με έρευνες, συνολικά κατά τους επτά μήνες οπότε εφαρμόζεται η θερινή ώρα, εξοικονομούμε 210 ώρες ηλεκτρικής ενέργειας, εκμεταλλευόμενοι τον ήλιο.
Πιο συγκεκριμένα, διακρίνουμε δύο ζώνες ώρας, τη χειμερινή (πραγματική) και τη θερινή. Η τελευταία αποτελεί ένα ανθρώπινο τέχνασμα, το οποίο εφαρμόζεται καθολικά, σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., από το 1996, με μία ενιαία, πανευρωπαϊκή ρύθμιση. Οι ρίζες του ζητήματος τοποθετούνται, χρονικά, το 1784, όταν ο Βενιαμίν Φραγκλίνος πρότεινε σε εφημερίδα του Παρισιού να ξυπνούν όλοι μία ώρα νωρίτερα τους θερινούς μήνες, ώστε να εξοικονομήσουν χρήματα, μέσω της χρήσης του φυσικού φωτός, για τα κεριά που χρειάζονται κατά τη χειμερινή περίοδο. Η πραγματική εφαρμογή της θερινής ώρας σημειώνεται το 1970, κατά τη διάρκεια πετρελαϊκής κρίσης, και εξακολουθεί να εφαρμόζεται έως σήμερα.
Οι υπέρμαχοι της εφαρμογής αυτού του μέτρου υποστηρίζουν ότι, κατά αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να αξιοποιούμε το φως της ημέρας για μία ώρα επιπλέον, εξοικονομώντας ενέργεια και χρήματα. Αυτό δεν αποτελεί παρά μία θετική εξέλιξη, καθόσον βρισκόμαστε αντιμέτωποι με προκλήσεις βιωσιμότητας και βιώνουμε τις αρνητικές επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής. Ας μην λησμονούμε την ενεργειακή κρίση που οδήγησε στην αύξηση των τιμών της ενέργειας και, γενικότερα, σε ένα κλίμα αστάθειας στις σχετικές αγορές, μετά την γεωπολιτική αναστάτωση στα εδάφη της Ουκρανίας και της Ρωσίας.
Οι θιασώτες της κατάργησης της αλλαγής ώρας εστιάζουν στις επιπτώσεις στο βιολογικό ρολόι και την ανθρώπινη υγεία. Ειδικότερα, σύμφωνα με μελέτες, η αλλαγή της ώρας αποτελεί μία από τις αιτίες που συμβάλλουν στην αύξηση των καρδιακών προσβολών και των εγκεφαλικών επεισοδίων. Παράλληλα, προκαλεί ψυχικές διαταραχές (αλλαγή της διάθεσης, κατάθλιψη, αυτοκτονικές τάσεις κτλ.), καθώς και διαταραχές του ύπνου. Ας μην παραλείψουμε τις επιφυλάξεις που εκφράζουν οι αγρότες, γύρω από το ζήτημα. Υποστηρίζουν, δηλαδή, ότι η αλλαγή της ώρας το καλοκαίρι ενέχει τον κίνδυνο να καεί η σοδειά, λόγω της εκτεταμένης ζέστης. Συνάμα, στις φάρμες τα ζώα αποδιοργανώνονται από την αλλαγή της ώρας κάθε έξι μήνες, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν διαταραγμένη συμπεριφορά.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμερίζεται τους προβληματισμούς αυτούς και διαπιστώνει ότι τα αρνητικά της πρακτικής αυτής υπερκαλύπτουν τους περιβαλλοντικούς της σκοπούς. Ύστερα, μάλιστα, από δημοσκόπηση, φάνηκε η αποδοκιμασία του μέτρου αυτού από τους Ευρωπαίους πολίτες, με τα στοιχεία να δείχνουν ότι 8 στους 10 δεν επιθυμούν να συνεχιστεί το σύστημα με την εναλλαγή ώρας. Έτσι, το 2019, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρότεινε στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να επιλέξουν, έως το 2021, αν θέλουν να διατηρήσουν μόνιμα τη χειμερινή ή τη θερινή ώρα.
Έκτοτε, η πανδημία, οι συνέπειες από το Brexit, η κρίση στην ενέργεια και στην εφοδιαστική αλυσίδα, ως άμεσο αποτέλεσμα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, καθιστούν σαφές ότι αυτό το ζήτημα δεν αποτελεί βασική προτεραιότητα, στην ατζέντα της Ε.Ε. Για τον λόγο αυτό, δίνεται στα κράτη-μέλη το δικαίωμα να είναι ελεύθερα να λαμβάνουν αποφάσεις, όταν βρίσκονται σε καλύτερη θέση για να το πράξουν.
Η Ελλάδα, πάντως, φαινόταν να προτιμά τη διατήρηση του ισχύοντος συστήματος, κυρίως λόγω του τουρισμού. Μάλιστα, η Ελληνίδα Ευρωβουλευτής Ελίζα Βόζεμπεργκ διατείνεται ότι δεν προβλέπεται στο άμεσο μέλλον να ληφθούν ουσιαστικές αποφάσεις επί του παρόντος ζητήματος, μιας και η διαδικασία έχει «κολλήσει» στην Κομισιόν. Στον εκτός Ευρώπης κόσμο, τα τελευταία δέκα χρόνια το Ιράν, η Ιορδανία, η Ρωσία, η Συρία, η Τουρκία και το μεγαλύτερο μέρος του Μεξικού έχουν τερματίσει την πρακτική.
Με την αλλαγή της ώρας να αποτελεί ένα θέμα που συζητείται ευρέως, κρίνεται σημαντικό να εξεταστούν και να αξιολογηθούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της πρακτικής αυτής. Αξίζει να υπογραμμιστεί το γεγονός ότι η Ε.Ε. αποφάσισε να δώσει στα κράτη τη δυνατότητα να αποφασίσουν ποια στάση να κρατήσουν και δεν πήρε μία καθολική απόφαση. Αυτό έχει διττή σημασία: πιο συγκεκριμένα, αναγνωρίζει ότι, αφενός, σε κάθε κράτος διαφέρουν οι συνθήκες και ο τρόπος ζωής των πολιτών, άρα και οι ανάγκες τους, και, αφετέρου, καθιστά τις κυβερνήσεις των κρατών υπεύθυνες για την χάραξη πολιτικής, που αφορά την πρόοδο των συνθηκών ζωής και διαβίωσης των πολιτών. Συνεπώς, με προσεκτική ανάλυση και λαμβάνοντας υπόψη τις επιστημονικές έρευνες, οι κυβερνήσεις επωμίζονται το χρέος της απόφασης που θα λάβουν, η οποία οφείλει να κινείται με γνώμονα την βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αλλαγή ώρας: Πώς επηρεάζει την ψυχική και σωματική υγεία, Το Έθνος, διαθέσιμο εδώ
- Αλλαγή ώρας 2024: Τι ισχύει σε Ελλάδα, Ευρώπη και ΗΠΑ, The Power Game, διαθέσιμο εδώ
- Αλλαγή ώρας: Γιατί δεν καταργείται – Η Ευρωβουλευτής Ελίζα Βόζεμπεργκ απαντά, Newsbomb, διαθέσιμο εδώ
